Basisrisico

Wat Is Basisrisico?

Basisrisico is het financiële risico dat ontstaat wanneer twee gerelateerde, maar niet identieke, financiële instrumenten die worden gebruikt in een hedging strategie, niet perfect in tegengestelde richting bewegen. Het is een cruciaal concept binnen financieel risicomanagement en duidt op de onzekerheid over de uiteindelijke uitkomst van een afdekking. Hoewel hedging bedoeld is om prijsrisico te verminderen, introduceert de onvolmaaktheid van de hedge het basisrisico. Dit risico kan leiden tot onverwachte winsten of verliezen, zelfs wanneer de richting van de markt correct is voorspeld. ³⁰Basisrisico is vooral relevant bij het gebruik van derivaten zoals futures contracts en forward contracts.
²⁹

Geschiedenis en Oorsprong

De geschiedenis van basisrisico is intrinsiek verbonden met de ontwikkeling van de financiële markten, met name die voor futures contracts. Hoewel het concept al lang impliciet aanwezig was in handelen en afdekken, werd de term prominenter naarmate derivatencomplexer werden en vaker werden ingezet voor risicomanagement door bedrijven en beleggers. De onvolkomenheden in de correlatie tussen een onderliggend actief en zijn afdekkingsinstrument, inherent aan de aard van de markten, leidden tot de formalisering van basisrisico als een specifiek te beheren risico. Instanties zoals de Commodity Futures Trading Commission (CFTC) erkennen en definiëren basisrisico als een belangrijk aspect van de derivatenmarkten, waarbij pogingen worden ondernomen om dit risico te verlagen, bijvoorbeeld in de context van digitale activa.

#²⁷, ²⁸# Key Takeaways

• Basisrisico is het risico dat een hedgingstrategie niet perfect werkt, omdat de prijzen van het afdekkingsinstrument en het onderliggende actief niet exact parallel bewegen.
• Het ontstaat door verschillen in kwaliteit, locatie, tijdstip van levering, of specificaties tussen het fysieke actief en het derivaat dat wordt gebruikt voor afdekking.
• De grootte van het basisrisico wordt bepaald door de volatiliteit en correlatie tussen de spotprijs van het actief en de futuresprijs van het contract.
• ²⁶ Effectief portfolio management vereist begrip en monitoring van basisrisico, aangezien het de effectiviteit van hedgingstrategieën kan beïnvloeden.

F²⁵ormula and Calculation

Basisrisico wordt gekwantificeerd door de 'basis', wat het verschil is tussen de spotprijs van het onderliggende actief en de prijs van het futures contract:

Waar:

• Spotprijs van het afgedekte actief: De huidige marktprijs van het fysieke actief dat men wil afdekken (bijvoorbeeld commodity prices van olie, de prijs van een valuta, of een rente).
• ²⁴Futuresprijs van het contract: De prijs van het futures contract dat wordt gebruikt voor de afdekking.

De b²³asis kan zowel positief als negatief zijn. Naarmate de looptijd van het futures contract de leveringsdatum nadert, wordt verwacht dat de basis convergeren naar nul, wat betekent dat de futuresprijs en de spotprijs dichter bij elkaar komen.

I²¹, ²²nterpreting Basisrisico

Het basisrisico vertegenwoordigt de onvoorspelbare veranderingen in de basis over tijd. Een 'sterkere' basis (meer positief of minder negatief) betekent dat de spotprijs stijgt ten opzichte van de futuresprijs, wat gunstig kan zijn voor een short hedger (iemand die verkoopt via een futurescontract). Een 'zwakkere' basis (meer negatief of minder positief) betekent dat de spotprijs daalt ten opzichte van de futuresprijs, wat nadelig kan zijn voor een short hedger.

Vers²⁰chillende factoren kunnen de basis beïnvloeden en daarmee het basisrisico vergroten, zoals:

• Kwaliteitsverschillen: Het hedgen van een actief met een afwijkende kwaliteit dan het contract.
• Locatieverschillen: Afwijkende leveringslocaties voor het fysieke actief en het contract, wat leidt tot transportkosten.
• Timingverschillen: Mismatches tussen de afloopdatum van de hedge en het moment van de fysieke transactie.
• Liquiditeit: Verschillen in liquiditeit tussen de spotmarkt en de futuresmarkt kunnen de basis beïnvloeden.
• [¹⁹Volatiliteit](https://diversification.com/term/volatility): Hogere volatiliteit in de markt kan leiden tot grotere en onvoorspelbaardere schommelingen in de basis.

Belegg¹⁸ers en bedrijven moeten voortdurend de basis monitoren en hun afdekkingen aanpassen om het basisrisico effectief te beheren.

Hyp¹⁷othetisch Voorbeeld

Stel, een Nederlandse graanhandelaar verwacht in september 100 ton tarwe te moeten kopen voor levering in oktober. Om zich te beschermen tegen prijsstijgingen, besluit de handelaar in augustus een futures contract af te sluiten om 100 ton tarwe in oktober te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs van €200 per ton.

De spotprijs voor tarwe is op het moment van afsluiten van het contract €195 per ton.
De basis is dan: Basis = €195 (spotprijs) - €200 (futuresprijs) = -€5 per ton.

Stel nu dat in oktober, wanneer de handelaar de tarwe fysiek moet kopen:

• De spotprijs voor tarwe is gestegen naar €220 per ton.
• Het futures contract, dat nu bijna afloopt, is gestegen naar €218 per ton.

De nieuwe basis is dan: Basis = €220 - €218 = +€2 per ton.

De handelaar heeft twee posities:

1. Fysieke positie: Koopt 100 ton tarwe op de spotmarkt voor €220/ton. Totale kosten: €22.000. Dit is €2.500 meer dan de initiële spotprijs van €195/ton.
2. Futures positie: Heeft het contract gekocht voor €200/ton en verkoopt het nu voor €218/ton. Winst op futures: (€218 - €200) * 100 = €1.800.

De netto kosten voor de handelaar zijn €22.000 (fysieke aankoop) - €1.800 (winst op futures) = €20.200.
Zonder de hedge zou het €22.000 hebben gekost. De hedge heeft geholpen om de kosten te verlagen, maar niet volledig naar de initiële €19.500.

Het basisrisico in dit voorbeeld is de verandering in de basis: van -€5 naar +€2. Dit verschil van €7 per ton (€2 - (-€5)) heeft invloed op de effectiviteit van de hedge. Hoewel de handelaar zich heeft beschermd tegen een aanzienlijk deel van de prijsstijging, heeft de verandering in de basis ervoor gezorgd dat de hedge niet perfect was. De onvolkomenheid resulteert in een verschil van (€20.200 - €19.500) = €700 ten opzichte van een perfecte hedge.

Practical Applications

Basisrisico manifesteert zich in diverse sectoren en financiële markten waar hedging wordt toegepast. Enkele belangrijke toepassingen zijn:

• Grondstoffenmarkten: Boeren, energieproducenten en voedselverwerkers gebruiken futures contracts om zich in te dekken tegen schommelingen in commodity prices. Basisrisico ontstaat hier door verschillen in graad, opslagkosten, transportkosten, of specifieke regionale vraag- en aanbodverhoudingen die de lokale spotprijs beïnvloeden ten opzichte van de benchmark futuresprijs.
• Rentemarkten: Financiële instellingen gebruiken rentederivaten om rente risico op hun leningen of obligaties af te dekken. Basisrisico kan ontstaan als de rentevoet van de hedge (bijv. een renteswap) niet perfect correleert met de rentevoet van het onderliggende actief. Dit wordt relevant voor kredietverstrekkers die zich willen indekken tegen dalende rentetarieven, zoals beschreven door Reuters.
• Valutamarkten: Bedrijven die internationale handel drijven, dekken h¹⁵un blootstelling aan wisselkoersrisico af met behulp van forward- of futures contracts. Basisrisico treedt op wanneer de afgesproken forwardkoers niet exact overeenkomt met de uiteindelijke spotprijs op de afwikkelingsdatum, of door verschillen in liquiditeit en marktstructuur.
• Arbitrage strategieën:¹⁴ Hoewel basisrisico een risico is, proberen arbitrageurs juist kleine misprijzingen tussen de spot- en futuresmarkten uit te buiten. Hun strategieën zijn afhankelijk van het feit dat de basis convergeren, maar onverwachte schommelingen in de basis kunnen deze posities risicovol maken, vooral bij hoge leverage. De CME Group biedt casestudies over het beheer van basisrisico in FX hedges.

¹³## Limitations and Criticisms

Hoewel hedging een essentieel instrument is vo¹²or risicomanagement, is het basisrisico een inherente beperking die niet volledig kan worden geëlimineerd. Kritiek op hedging en de impact van basisrisico richt zich vaak op de volgende¹⁰, ¹¹ punten:

• Onvolkomenheid van de hedge: De meest fundamentele kritiek is dat een perfecte hedge zelden bestaat. Zelfs met een hoge correlatie tussen het afgedekte actief en het afdekkingsinstrument, kunnen onverwachte marktbewegingen, wijzigingen in vraag en aanbod, of veranderingen in volatiliteit de basis ongunstig beïnvloeden. Dit betekent dat een bedrijf, ondanks een hedgingstrategie, nog steeds blootgesteld kan zijn aan onverwachte verliezen.
• Kosten van afdekking: Het beheren van basisrisico kan leiden tot extra k⁹osten. Dit omvat transactiekosten, margevereisten en de kosten van het monitoren en aanpassen van de hedge. Soms kunnen de kosten van het elimineren van klein basisrisico onevenredig hoog zijn in verhouding tot de potentiële baten.
• Modelrisico: Bij complexere hedgingstrategieën, zoals die welke gebruikmaken van ingewikkelde derivaten of portfolio management technieken, kan het model dat wordt gebruikt om de basis en de hedge-ratio te schatten, onjuist zijn. Een verkeerd model kan leiden tot onvoldoende afdekking of zelfs tot onbedoelde speculatie.
• Onverwachte gebeurtenissen: Externe schokken, zoals plotselinge veranderingen in regelgeving, geopolitieke gebeurtenissen, of een kredietcrisis, kunnen de relatie tussen spot- en futuresprijzen drastisch verstoren, waardoor het basisrisico toeneemt op een manier die niet vooraf was ingeschat.
• Basisrisico in specifieke strategieën: In geavanceerde beleggingsstrategieën, zoals factorbeleggen, kan basisrisico ook een onverwachte bron van risico zijn, zoals besproken in onderzoek van Research Affiliates.

Deze beperkingen benadrukken dat basisrisico een complex aspect van [financieel ris⁸icomanagement](https://diversification.com/term/financial-risk-management) is dat constant aandacht en aanpassingsvermogen vereist.

Basisrisico vs. Hedging Risk

Hoewel basisrisico en hedging nauw met elkaar verbonden zijn, zijn het geen uitwisselbare concepten. Hedging verwijst naar de algemene strategie of het proces van het verminderen van de financiële risico's die voortvloeien uit ongunstige prijsschommelingen. Het doel van hedging is het beschermen van de waarde van een actief, een passiva, of toekomstige cashflows door een tegengestelde positie in te nemen in een gerelateerd financieel instrument.

Basisrisico is daarentegen een specifiek type risico dat binnen een hedgings⁷trategie kan ontstaan. Het is het risico dat de hedge onvolmaakt zal zijn, wat betekent dat de winsten of verliezen van het afdekkingsinstrument niet precies de verliezen of winsten van het onderliggende actief zullen compenseren. De imperfectie ontstaat door het verschil (de 'basis') tussen de prijs van het onderliggende actief en de prijs van het afdekkingsinstrument, en de onvoorspelbare bewegingen van dit verschil. Zonder basisrisico zou hedging altijd perfect zijn, maar in de praktijk is dit zelden het geval. Basisrisico is dus een deelverzameling van het bredere hedgingrisico, dat ook operationele risico's, regelgevingsrisico's of liquiditeitsrisico's binnen de hedgingstrategie kan omvatten.

FAQs

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van basisrisico?

De belangrijkste oo⁵, ⁶rzaken van basisrisico zijn verschillen in kwaliteit, locatie, en timing tussen het afgedekte actief en het derivatencontract dat voor hedging wordt gebruikt. Ook kunnen liquiditeit en volatiliteit op de markten bijdragen aan onvoorspelbare basisbewegingen.

Kan basisrisico volledig worden geëlimineerd?

Nee, basisrisico kan zelden volledig worden geëlimineerd. Hoewel het kan worden beheerd en verminderd door zorgvuldige planning en monitoring, is het een inherente eigenschap van imperfecte hedging strategieën. Het doel is om het tot een acceptabel niveau te beperken.

Waarom is basisrisico belangrijk voor beleggers?

Voor beleggers is basisrisico bela³, ⁴ngrijk omdat het de uiteindelijke effectiviteit van hun risicomanagement strategieën beïnvloedt. Zelfs als een belegger de richting van de markt correct voorspelt, kan ongunstige beweging van de basis leiden tot onverwachte verliezen, wat de potentiële voordelen van de hedging tenietdoet.

Hoe verschilt basisrisico van prijsrisico?

Prijsrisico is het risico dat de prijs van een actief in een ongunstige richting beweegt. Basisrisico daarentegen is het risico dat de relatie tussen de prijs van een afgedekt actief en het afdekkingsinstrument verandert, waardoor de hedge minder effectief wordt. Hedging is bedoeld om prijsrisico om te zetten in het kleinere basisrisico.¹