Black swan gebeurtenis

Wat is een Zwarte Zwaan gebeurtenis?

Een zwarte zwaan gebeurtenis is een zeldzame, onvoorspelbare gebeurtenis met ernstige en wijdverbreide gevolgen. De term, die thuishoort binnen het bredere vakgebied van risicobeheer, beschrijft gebeurtenissen die afwijken van normale verwachtingen, extreem impactvol zijn en pas achteraf begrijpelijk lijken. Zulke gebeurtenissen zijn onmogelijk om vooraf te voorspellen met conventionele middelen, zoals statistische modellen die afhankelijk zijn van historische gegevens en normale verdelingen. Marktrisico is vaak drastisch anders na een zwarte zwaan gebeurtenis, wat de onvoorspelbare aard van deze fenomenen onderstreept. Een zwarte zwaan gebeurtenis daagt de traditionele benaderingen van portefeuillebeheer en financiële planning uit door hun onverwachte en ontwrichtende aard.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van de zwarte zwaan gebeurtenis werd populair gemaakt door de voormalige optiehandelaar en academische onderzoeker Nassim Nicholas Taleb in zijn boek "The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable", gepubliceerd in 2007. ⁷De titel van het boek verwijst naar een oude filosofische probleemstelling: tot de ontdekking van zwarte zwanen in Australië in de 17e eeuw werd in Europa aangenomen dat alle zwanen wit waren, wat de onwankelbaarheid van bepaalde aannames symboliseerde. T⁶aleb paste deze metafoor toe op financiële en economische gebeurtenissen, waarbij hij betoogde dat de meest invloedrijke gebeurtenissen in de geschiedenis onverwacht zijn en niet voorspeld kunnen worden, ondanks pogingen om ze achteraf te rationaliseren.

Belangrijkste punten

Een zwarte zwaan gebeurtenis is een zeldzame, onvoorspelbare gebeurtenis met een buitengewoon grote impact.
Deze gebeurtenissen liggen buiten het bereik van normale verwachtingen en kunnen niet worden voorspeld door standaard statistische modellen.
Na het optreden van een zwarte zwaan gebeurtenis is er een menselijke neiging om achteraf verklaringen te construeren die de gebeurtenis voorspelbaarder doen lijken dan deze in werkelijkheid was.
Het concept benadrukt de inherente beperkingen van voorspelling en de noodzaak van robuustheid in systemen in plaats van louter voorspelling.
Voorbeelden omvatten de financiële crisis van 2008 en de COVID-19 pandemie, hoewel de kwalificatie van een gebeurtenis als een zwarte zwaan soms controversieel is.

Interpretatie van de Zwarte Zwaan gebeurtenis

De interpretatie van een zwarte zwaan gebeurtenis draait om het begrijpen van de beperkingen van onze voorspellingsmodellen en de noodzaak om veerkrachtige systemen op te bouwen. Omdat deze gebeurtenissen per definitie onvoorspelbaar zijn, richt de toepassing van het zwarte zwaan concept zich niet op het voorspellen ervan, maar op het ontwikkelen van strategieën om hun impact te weerstaan en er potentieel zelfs van te profiteren. Dit omvat het verminderen van de kwetsbaarheid van systemen en het vergroten van hun aanpassingsvermogen. Het concept moedigt beleggers en beleidsmakers aan om verder te kijken dan typische risicoanalyses, zoals Waarde in risico (VaR), die vaak falen in extreme, onverwachte scenario's.

Hypothetisch voorbeeld

Stel, een belegger heeft een zeer gediversifieerde aandelenportefeuille. Een onvoorziene geopolitieke crisis, zoals een grootschalige cyberaanval op wereldwijde financiële infrastructuren, vindt plotseling plaats. Deze aanval veroorzaakt een ongekende verstoring van de communicatie- en transactiesystemen wereldwijd, wat leidt tot een snelle en diepe ineenstorting van de wereldwijde financiële markten.

Dit zou een zwarte zwaan gebeurtenis kunnen zijn omdat:

Zeldzaamheid: De specifieke aard en schaal van de cyberaanval, met een dergelijke ontwrichtende impact op de wereldwijde financiële infrastructuur, was niet eerder voorgekomen en werd door de meeste experts als zeer onwaarschijnlijk beschouwd.
Extreme impact: De directe gevolgen zijn catastrofaal, leidend tot een economische crisis met wereldwijde recessie, massale werkloosheid en paniek onder beleggers. De volatiliteit op de markten bereikt ongekende niveaus.
Achteraf verklaarbaar: Achteraf zullen experts waarschijnlijk wijzen op eerdere waarschuwingen over cyberbeveiliging en de onderlinge verbondenheid van systemen, waardoor de gebeurtenis – ten onrechte – voorspelbaarder lijkt. De belegger die eerder had ingezet op risicobeoordeling middels stresstests, zal ontdekken dat zelfs de meest robuuste modellen dit specifieke scenario niet hadden kunnen voorzien.

Praktische toepassingen

Zwarte zwaan gebeurtenissen hebben aanzienlijke praktische toepassingen in verschillende domeinen. In de financiële sector benadrukken ze het belang van het opbouwen van robuustheid en veerkracht in beleggingsstrategie en financiële systemen, in plaats van te proberen het onvoorspelbare te voorspellen. Dit leidt tot strategieën zoals een conservatieve benadering van schuldniveaus en het vermijden van overmatige hefboomwerking.

De financiële crisis van 2008, vaak genoemd als een zwarte zwaan gebeurtenis, demonstreerde de kwetsbaarheid van het wereldwijde financiële systeem en de onvoldoende voorbereiding op dergelijke schokken. In reactie hierop⁵ hebben centrale banken en toezichthouders, zoals de Federal Reserve, hun beleid en instrumenten aangepast om te kunnen reageren op "ongebruikelijke en uitzonderlijke omstandigheden" en de financiële stabiliteit te handhaven. Dit omvat strenger⁴e kapitaaleisen voor banken en het uitvoeren van stresstests om de veerkracht van financiële instellingen te beoordelen onder extreme, zij het bekende, scenario's. Het concept beïnvloedt ook het denken over pensioenplanning en vermogensbeheer, waarbij de nadruk ligt op het inbouwen van marges voor onzekerheid.

Beperkingen en kritiek

Hoewel de theorie van de zwarte zwaan gebeurtenis wijdverbreid is, heeft zij ook kritiek gekregen. Een veelgehoorde kritiek is dat Taleb's definitie van een zwarte zwaan te subjectief is. Wat voor de één een onvoorspelbare gebeurtenis is, kan voor de ander, die over meer specialistische kennis of een ander perspectief beschikt, minder verrassend zijn. Sommige critici stellen bijvoorbeeld dat de subprime hypotheekcrisis die leidde tot de financiële crisis van 2008, niet echt een zwarte zwaan was, omdat er tekenen van een vastgoedbubbel en risicovol lenen zichtbaar waren voor bepaalde insiders. In deze visie was het m³eer een kwestie van genegeerde signalen of systeemrisico dat niet adequaat werd beheerd, in plaats van absolute onvoorspelbaarheid.

Bovendien wordt beweerd dat Taleb's theorie, hoewel nuttig voor retrospectieve analyse, weinig concrete handvatten biedt voor proactieve risicobeperking. Als een zwarte zwaan per definitie onvoorspelbaar is, hoe kunnen individuen of instellingen zich er dan effectief tegen wapenen? Deze kritiek suggereert dat de theorie te veel nadruk legt op onvoorspelbaarheid, wat kan leiden tot defaitisme over het vermogen om risico's te beheersen. Het dilemma is dat het ²concept ons waarschuwt voor de grenzen van onze kennis, maar het biedt geen gemakkelijke oplossing voor het omgaan met onbekende onbekenden.

Zwarte zwaan gebeurtenis vs. Grijze zwaan gebeurtenis

De zwarte zwaan gebeurtenis en de grijze zwaan gebeurtenis zijn beide termen die extreme en impactvolle gebeurtenissen beschrijven, maar ze verschillen fundamenteel in hun voorspelbaarheid.

Een zwarte zwaan gebeurtenis is per definitie onvoorspelbaar. Het is een gebeurtenis die buiten de reeks van normale verwachtingen valt, zowel qua waarschijnlijkheid als qua impact. Voorbeelden die vaak worden genoemd zijn de opkomst van het internet of de terroristische aanslagen van 11 september 2001, in de zin dat niemand de precieze aard, timing of omvang kon voorzien.

Een grijze zwaan gebeurtenis, daarentegen, is een gebeurtenis die als onwaarschijnlijk of zeldzaam wordt beschouwd, maar waarvan de mogelijkheid wel bekend is en geanalyseerd kan worden. De 'wanneer' en 'hoe' kunnen onzeker zijn, maar het 'dat' is niet ondenkbaar. Voorbeelden hiervan zouden een grote aardbeving in een bekend aardbevingsgebied kunnen zijn, of een pandemie. Hoewel de specifieke timing of ernst onbekend is, zijn de generieke risico's bekend en kan men zich tot op zekere hoogte voorbereiden met noodplannen en risicobuffers.

De verwarring ontstaat vaak doordat gebeurtenissen die initieel als zwarte zwanen werden beschouwd, achteraf door sommigen als grijze zwanen worden geherinterpreteerd, met het argument dat er voorwaarschuwingen waren of dat de risico's begrepen hadden moeten worden. Het onderscheid ligt in het fundamentele verschil tussen het onbekende onbekende (zwarte zwaan) en het bekende onbekende (grijze zwaan).

Veelgestelde vragen

Wordt de financiële crisis van 2008 beschouwd als een zwarte zwaan gebeurtenis?

De financiële crisis van 2008 wordt vaak genoemd als een voorbeeld van een zwarte zwaan gebeurtenis vanwege de onverwachte diepgang en de wijdverbreide impact op het wereldwijde financiële systeem. Echter, Nassim Nicholas Ta¹leb zelf, die de term populair maakte, heeft betoogd dat deze crisis meer een "grijze zwaan" was, omdat bepaalde risico's in de hypotheekmarkt wel degelijk bekend waren, hoewel de omvang en het systeemrisico vaak werden onderschat.

Hoe kunnen beleggers zich voorbereiden op een zwarte zwaan gebeurtenis?

Aangezien zwarte zwaan gebeurtenissen per definitie onvoorspelbaar zijn, kunnen beleggers zich er niet direct op voorbereiden door ze te voorspellen. In plaats daarvan kunnen zij zich richten op het opbouwen van robuustheid in hun beleggingsportefeuille. Dit omvat het aanhouden van voldoende liquiditeit, het vermijden van buitensporige hefboomwerking, en het toepassen van echte diversificatie over verschillende activaklassen die niet sterk gecorreleerd zijn, zelfs niet in extreme omstandigheden.

Zijn er positieve zwarte zwaan gebeurtenissen?

Ja, Taleb introduceerde ook het concept van positieve zwarte zwaan gebeurtenissen. Dit zijn zeldzame, onvoorspelbare gebeurtenissen met een buitengewoon gunstige impact. Voorbeelden zijn de onverwachte en explosieve groei van bedrijven als Google of Microsoft, of de snelle ontwikkeling van revolutionaire technologieën die een hele industrie transformeren. Het idee is dat systemen ook "anti-fragiel" kunnen zijn, wat betekent dat ze sterker worden door schokken.