Cashless maatschappij

Wat is een Cashless Maatschappij?

Een cashless maatschappij, of contantloze maatschappij, is een economie waarin fysiek contant geld (bankbiljetten en munten) nauwelijks of niet meer wordt gebruikt voor transacties, en betalingssystemen voornamelijk via digitale middelen verlopen. Dit concept valt onder de bredere categorie van financiële systemen. In een dergelijke maatschappij worden betalingen gedaan met creditcards, debetkaarten, mobiele apps, online bankieren, en andere elektronische overboekingsmethoden. De verschuiving naar een cashless maatschappij wordt gedreven door technologische vooruitgang, het streven naar efficiëntie en veiligheid, en beleidsmatige overwegingen van nationale banken en overheden.

Geschiedenis en Oorsprong

De evolutie naar een cashless maatschappij is een geleidelijk proces dat begon met de introductie van cheques en bankoverschrijvingen, gevolgd door creditcards en debetkaarten in de 20e eeuw. De opkomst van internetbankieren en mobiele betalingen in de 21e eeuw heeft deze trend aanzienlijk versneld. Landen als Zweden zijn voorlopers geweest in deze ontwikkeling, waarbij het gebruik van fysiek contant geld sterk is afgenomen. ¹¹De International Monetary Fund (IMF) heeft de opkomst van digitale betalingen al in 2021 belicht als een belangrijke verschuiving in het wereldwijde financiële landschap, met discussies over de rol van centrale banken in een tijdperk van digitale valuta. D¹⁰eze trend wordt mede gevormd door de toegenomen focus op financiële technologie (fintech) en de potentie ervan om transactiekosten te verlagen en de snelheid van betalingen te verhogen.

#⁹# Key Takeaways

• Een cashless maatschappij minimaliseert of elimineert het gebruik van fysiek contant geld ten gunste van digitale betalingen.
• De voordelen omvatten verhoogde efficiëntie, lagere transactiekosten, en potentieel minder criminaliteit gerelateerd aan contant geld.
• Nadelen kunnen betrekking hebben op privacy, cybersecurity risico's, en de uitsluiting van groepen zonder toegang tot digitale middelen.
• Overheden en centrale banken overwegen de uitgifte van digitale valuta van de centrale bank (CBDC's) als een manier om de controle over monetair beleid te behouden in een cashless omgeving.
• De overgang naar een cashless maatschappij is wereldwijd in verschillende stadia, met variërende snelheden van adoptie en beleidsmatige reacties.

Formula en Calculatie

De adoptie van een cashless maatschappij is geen direct kwantificeerbare formule, maar eerder een trend die kan worden gemeten aan de hand van verschillende indicatoren. Economen en beleidsmakers kunnen de mate van 'cashlessness' inschatten door te kijken naar de volgende verhoudingen:

• Verhouding van contante transacties tot totale transacties: Dit percentage geeft aan hoeveel van alle betalingen nog steeds met contant geld worden gedaan. Een lagere verhouding duidt op een grotere mate van contantloosheid.
• Aantal digitale betalingen per hoofd van de bevolking: Dit meet de frequentie van elektronische transacties binnen een bevolking.
• Waarde van digitale betalingen als percentage van het BBP: Dit reflecteert de economische omvang van de digitale transacties ten opzichte van de totale economische groei.

Deze indicatoren helpen bij het begrijpen van de verschuiving in betalingsgewoonten en de algehele acceptatie van digitale middelen.

Interpreteren van de Cashless Maatschappij

Het concept van een cashless maatschappij wordt geïnterpreteerd als een indicatie van economische en technologische vooruitgang, maar ook als een bron van maatschappelijke en beleidsmatige uitdagingen. Vanuit een positief oogpunt kan een cashless maatschappij leiden tot grotere transparantie in financiële stromen, wat helpt bij het bestrijden van illegale activiteiten zoals belastingontduiking en witwassen. De digitale aard van transacties biedt ook potentieel voor de implementatie van efficiëntere monetair beleid, bijvoorbeeld door het gemakkelijker maken van negatieve rentevoeten tijdens economische neergang. Daarentegen zijn er zorgen over de mogelijke uitsluiting van bevolkingsgroepen die minder toegang hebben tot digitale infrastructuur of financiële diensten, wat de financiële inclusie kan belemmeren.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel je voor dat 'FinanCon', een fictief land, besluit om over te stappen naar een vrijwel cashless maatschappij. De regering en de nationale bank lanceren een campagne om burgers aan te moedigen digitale betalingsapps te gebruiken en debitcards te verkrijgen. Ze introduceren gunstige transactiekosten voor digitale betalingen en verhogen de veiligheidsstandaarden voor online transacties door middel van geavanceerde cybersecurity protocollen. Binnen vijf jaar daalt het gebruik van contant geld met 80%, en de meeste winkels accepteren alleen nog digitale betalingen. Dit leidt tot een aanzienlijke daling van contant geld gerelateerde misdaad en een toename in belastinginkomsten door de traceerbaarheid van transacties. Echter, oudere burgers en bewoners van afgelegen gebieden zonder betrouwbare internettoegang ervaren initiële moeilijkheden, waardoor de regering speciale programma's moet opzetten om hun digitale geletterdheid en toegang tot bankdiensten te verbeteren.

Praktische Toepassingen

De verschuiving naar een cashless maatschappij heeft diverse praktische toepassingen in verschillende sectoren:

• Handel en detailhandel: Digitale betalingen versnellen kassa-processen, verminderen de risico's van contant geld op locatie en vereenvoudigen de boekhouding.
• Overheidsdiensten: Overheden kunnen efficiënter subsidies uitbetalen en belasting innen.
• Financiële stabiliteit: Centrale banken onderzoeken hoe digitale valuta's de financiële stabiliteit kunnen verbeteren en nieuwe instrumenten bieden voor monetair beleid.
• Interna⁸tionale betalingen: De mogelijkheid om grensoverschrijdende betalingen direct en tegen lagere kosten uit te voeren, wordt als een significant voordeel gezien. De IMF heeft deze ontwikkeling onderschreven als een middel om de efficiëntie van internationale financiën te vergroten. India's demonet⁷isatie van bepaalde biljetten in 2016, hoewel omstreden, had mede tot doel om de digitale transacties te stimuleren en de informele economie aan te pakken.

Beperkingen⁶ en Kritiekpunten

Ondanks de vele voordelen kent de cashless maatschappij ook belangrijke beperkingen en kritiekpunten:

• Privacyzorgen: Elke digitale transactie laat een spoor achter, wat kan leiden tot zorgen over privacy en toezicht door overheden of bedrijven.
• Cybersecu⁴, ⁵rityrisico's: Een grotere afhankelijkheid van digitale systemen maakt de economie kwetsbaarder voor cyberaanvallen, systeemuitval en technische storingen.
• Financiël³e uitsluiting: Mensen zonder bankrekening, internettoegang of digitale geletterdheid, zoals veel ouderen of armere bevolkingsgroepen, kunnen worden uitgesloten van de economie. In Zweden, een van de meest cashless landen, stuitte de push voor een contantloze samenleving op weerstand van ouderen en anderen die moeite hadden met de overgang. Dit vormt een ui²tdaging voor financiële inclusie en consumentenbescherming.
• Verlies van veerkracht: In het geval van stroomuitval of systeem storingen kan een volledig cashless systeem de gehele economie lamleggen.
• Controle en autonomie: Het ontbreken van contant geld kan overheden meer controle geven over individuele financiële activiteiten, inclusief de mogelijkheid om transacties te monitoren of te blokkeren.

Cashless Maats¹chappij vs. Contant Geld

Het fundamentele verschil tussen een cashless maatschappij en een maatschappij die afhankelijk is van contant geld ligt in de aard van de ruilmiddelen en de implicaties daarvan.

Waar een cashless maatschappij efficiëntie en transparantie belooft, biedt contant geld ongeëvenaarde privacy en toegankelijkheid voor iedereen, ongeacht technologische bekwaamheid of infrastructuur.

FAQs

Wat zijn de belangrijkste voordelen van een cashless maatschappij?

De belangrijkste voordelen zijn verhoogde efficiëntie in transacties, lagere transactiekosten voor bedrijven, verminderde criminaliteit (zoals overvallen en witwassen) doordat transacties traceerbaar zijn, en de mogelijkheid voor overheden om monetair beleid preciezer toe te passen.

Wat zijn de grootste nadelen van een cashless maatschappij?

De grootste nadelen omvatten zorgen over privacy en toezicht, kwetsbaarheid voor cyberaanvallen en systeemuitval, potentiële financiële uitsluiting van groepen die geen toegang hebben tot digitale middelen, en een vermindering van individuele autonomie over geld.

Hoe beïnvloedt een cashless maatschappij de privacy van burgers?

In een cashless maatschappij worden alle transacties digitaal vastgelegd, wat gedetailleerde informatie kan verschaffen over bestedingspatronen van individuen. Dit kan leiden tot zorgen over wie toegang heeft tot deze gegevens en hoe deze worden gebruikt, waardoor de financiële privacy aanzienlijk afneemt.

Zijn er landen die al volledig cashless zijn?

Nee, op dit moment is geen enkel land volledig cashless. Sommige landen, zoals Zweden, zijn echter ver gevorderd in de overgang naar een samenleving met zeer weinig contant geld. De meeste economieën bevinden zich ergens op een spectrum tussen overwegend contant en overwegend digitaal.

Welke rol spelen centrale banken in een cashless maatschappij?

Centrale banken spelen een cruciale rol in een cashless maatschappij door het overwegen en mogelijk uitgeven van hun eigen digitale valuta's (Central Bank Digital Currencies of CBDC's). Dit stelt hen in staat om de controle over de geldcirculatie en het monetair beleid te behouden, zelfs wanneer fysiek contant geld minder prominent wordt. Ze zijn ook verantwoordelijk voor het waarborgen van de financiële stabiliteit van digitale betalingssystemen.