Depositogarantiesysteem

Wat Is Depositogarantiesysteem?

Een depositogarantiesysteem (DGS) is een cruciaal onderdeel van de financiële regulering dat spaarders beschermt tegen het verlies van hun deposito's in het geval van een bankfaillissement. Dit systeem garandeert dat, tot een bepaald bedrag, het geld op depositorekeningen en spaarrekeningen wordt terugbetaald aan de rekeninghouders, zelfs als hun bank haar verplichtingen niet kan nakomen. Het hoofddoel van een depositogarantiesysteem is het handhaven van de financiële stabiliteit en het voorkomen van paniekonttrekkingen, bekend als bankruns, die het hele banksysteem kunnen destabiliseren.

Geschiedenis en Oorsprong

De concepten van depositoverzekering ontstonden in de 19e eeuw, maar kregen pas wereldwijd ingang na de grootschalige bankfaillissementen tijdens de Grote Depressie van de jaren 1930. In de Verenigde Staten werd de Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC) opgericht in 1933 om het vertrouwen in het banksysteem te herstellen en massale opnames te voorkomen. Dit¹⁴ initiatief was een reactie op de kwetsbaarheid van spaarders en de potentiële systemische risico's die gepaard gingen met bankfaillissementen.

In ¹³Europa leidde de economische integratie en de reeks financiële crisissen in de jaren 2000 tot een harmonisatie van nationale depositogarantiestelsels. De Europese Unie heeft richtlijnen vastgesteld die alle lidstaten verplichten een depositogarantiesysteem te hebben dat deposito's tot €100.000 per deposant per bank beschermt. Deze harmonisatie is een stap naar een sterkere en uniformere depositogarantie binnen de eurozone, met als doel de kwetsbaarheid van nationale systemen voor grote lokale schokken te verminderen.

Key ¹²Takeaways

• Een depositogarantiesysteem beschermt spaarders tegen verlies van geld bij een bankfaillissement.
• De dekking is doorgaans vastgesteld op €100.000 per deposant per bank in de EU, inclusief Nederland.
• Het sy¹⁰, ¹¹steem draagt bij aan financiële stabiliteit door het vertrouwen van het publiek in banken te vergroten en bankruns te voorkomen.
• Het wordt gefinancierd door bijdragen van deelnemende kredietinstellingen, niet door belastingbetalers.
• De Nederlandsche Bank (DNB) voert het Nederlandse depositogarantiesysteem uit.

Interpr⁹eteren van het Depositogarantiesysteem

Het depositogarantiesysteem is primair een instrument om het vertrouwen van het publiek in de bancaire sector te waarborgen. Voor de individuele spaarder betekent het een zekere mate van bescherming van zijn of haar liquiditeit en opgebouwde vermogen. Het maximale dekkingsbedrag van €100.000 per deposant per bank is een belangrijk referentiepunt. Dit betekent dat als een individu meerdere rekeningen bij dezelfde bank heeft (bijvoorbeeld een spaarrekening en een betaalrekening), de totale som van deze tegoeden wordt geconsolideerd voor het bepalen van de compensatie. Indien dit totaal boven de €100.000 uitkomt, is alleen het bedrag tot €100.000 beschermd.

Voor de financiële sector als geheel fungeert het depositogarantiesysteem als een cruciaal vangnet. Het helpt de centrale bank en andere toezichthouders om de financiële stabiliteit te bewaken door het risico op besmetting binnen het systeem te verkleinen wanneer een individuele bank in problemen komt.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat Pieter €75.000 op zijn spaarrekening heeft staan bij Bank X en €30.000 op zijn betaalrekening bij dezelfde Bank X. De totale waarde van zijn tegoeden bij Bank X bedraagt €105.000.

Als Bank X onverhoopt in faillissement zou gaan en haar financiële verplichtingen niet meer kan nakomen, treedt het depositogarantiesysteem in werking. Hoewel Pieter in totaal €105.000 bij de bank heeft staan, geldt de standaard dekking van maximaal €100.000 per persoon per bank. Pieter zou in dit geval €100.000 terugkrijgen via het depositogarantiesysteem, en zijn resterende €5.000 zou als een vordering op de boedel van de gefailleerde bank behandeld worden, met een onzekere uitkomst.

Dit voorbeeld illustreert waarom het belangrijk is voor spaarders om op de hoogte te zijn van de dekkingslimieten van het depositogarantiesysteem, vooral als zij grote bedragen aanhouden. Voor bedragen boven de dekking is diversificatie over meerdere banken een strategie om het risico verder te spreiden.

Praktische Toepassingen

Het depositogarantiesysteem is diep verankerd in de dagelijkse werking van de financiële markten en de bescherming van de consument:

• Consumentenvertrouwen: Het systeem zorgt ervoor dat consumenten zonder angst geld kunnen aanhouden bij banken, wat essentieel is voor de goede werking van het bancaire systeem en de economie in het algemeen. Dit voorkomt 'bank runs' waarbij massaal geld wordt opgenomen bij geruchten over bankproblemen.
• Financiële stabiliteit: Door het risico op verlies voor kleine spaarders te elimineren, vermindert het de kans op systemische schokken en bevordert het de algehele financiële stabiliteit.
• Toezicht en Regulering: Het depositogarantiesysteem werkt hand in hand met het prudentiële toezicht door nationale autoriteiten zoals De Nederlandsche Bank (DNB). DNB is verantwoordelijk voor de uitvoering en het beheer van het Nederlandse systeem. De banken die onder dit systeem vallen, ⁸dragen bij aan een fonds dat wordt gebruikt om de vergoedingen te betalen.
• Bankresolutie: In het geval van ⁷een bankfaillissement speelt het depositogarantiesysteem een sleutelrol in de afwikkeling, door ervoor te zorgen dat verzekerde deposito's snel worden terugbetaald, meestal binnen zeven werkdagen. Dit minimaliseert de verstoring voor spa⁶arders en de bredere economie. Het is ook gekoppeld aan beleid voor systeembanken, waarbij de overheid aanvullende maatregelen kan nemen om de impact van het faillissement van een grote, onderling verbonden bank te beperken.

Beperkingen en Kritiekpunten

Ondanks de vele voordelen kent het depositogarantiesysteem ook beperkingen en heeft het te maken met kritiekpunten:

• Moreel Risico (Moral Hazard): Een veelbesproken kritiekpunt is het concept van "moreel risico". Doordat spaarders weten dat hun geld is beschermd, kunnen zij minder geneigd zijn om de financiële gezondheid van hun bank te controleren. Dit kan banken aanmoedigen om meer risico te nemen, aangezien de kosten van een eventueel faillissement deels worden afgewenteld op het garantiefonds. Hoewel dit risico bestaat, wordt het deel⁵s ondervangen door streng toezicht en kapitaalvereisten voor banken.
• Gedekt Bedrag: Hoewel de dekking van €100.000 een aanzienlijk deel van de spaarders beschermt, zijn grotere deposanten (zoals bedrijven of vermogende particulieren) vaak niet volledig gedekt, waardoor zij nog steeds kwetsbaar zijn bij een bankfaillissement. Dit kan leiden tot ‘bank runs’ van grote, onverzekerde deposito’s, zoals waargenomen bij recente bankfaillissementen.
• Systeemrisico: In tijden van extreme [fin⁴anciële crisis](https://diversification.com/term/financiële-crisis) kan het garantiefonds, gefinancierd door bankbijdragen, ontoereikend zijn om alle gedekte deposito's uit te betalen. In dergelijke gevallen kan de overheid of centrale bank als ‘lender of last resort’ moeten optreden, wat uiteindelijk een last kan zijn voor de belastingbetaler. Discussies over een gemeenschappelijk Europees deposito³garantiesysteem (EDIS) stuiten vaak op zorgen over moreel risico op landenniveau en de verdeling van lasten bij bankencrises.
• Uitsluitingen: Niet alle financiële producten o²f instellingen vallen onder het depositogarantiesysteem. Beleggingen in aandelen, obligaties of beleggingsfondsen vallen bijvoorbeeld niet onder dit systeem, maar mogelijk onder een beleggerscompensatiestelsel.

Depositogarantiesysteem vs. Beleggerscompensatiestelsel

Hoewel beide systemen gericht zijn op de bescherming van het financiële vermogen van consumenten, dienen het depositogarantiesysteem en het beleggerscompensatiestelsel verschillende doelen en dekken ze verschillende activa. Het depositogarantiesysteem beschermt specifiek deposito's bij banken, zoals gelden op betaal- en spaarrekeningen, tot een wettelijk vastgesteld maximumbedrag (doorgaans €100.000 in de EU). Deze bescherming is van toepassing wanneer een bank in faillissement gaat. Het beleggerscompensatiestelsel, daarentegen, is bedoeld om beleggers te compenseren wanneer een beleggingsonderneming haar verplichtingen niet kan nakomen, bijvoorbeeld door fraude of administratieve fouten, en niet in staat is effecten of geld van cliënten terug te geven. Het beschermt niet tegen verliezen als gevolg van schommelingen in de rentetarieven, inflatie of de marktwaarde van beleggingen door kredietrisico of koersdalingen. Simpel gezegd: het depositogarantiesysteem beschermt je geld op de bank, terwijl het beleggerscompensatiestelsel je beleggingen bij een instelling beschermt tegen falen van die instelling, niet tegen marktrisico.

FAQs

1. Welke soorten rekeningen vallen onder het depositogarantiesysteem?

Onder het depositogarantiesysteem vallen in principe alle tegoeden op betaalrekeningen, spaarrekeningen, termijndeposito's en andere direct opeisbare tegoeden bij een bank. Dit geldt ook voor deposito's in vreemde valuta.

2. Is mijn geld automatisch beschermd, of moet ik me aanmelden?

De bescherming via het depositogarantiesysteem is automatisch. U hoeft zich niet aan te melden; zodra u een gedekte rekening opent bij een bank die deelneemt aan het systeem, bent u beschermd tot het wettelijke maximumbedrag. Meer informatie hierover is te vinden op de website van De Nederlandsche Bank.

3. Wat gebeurt er als ik meer dan €100.000 bij één bank¹ heb?

Indien uw totale tegoeden bij één bank de €100.000 overschrijden, is alleen het bedrag tot €100.000 gegarandeerd door het depositogarantiesysteem. Het resterende bedrag valt buiten de dekking en de terugbetaling ervan hangt af van de afwikkeling van het faillissement van de bank. Om uw risico te beperken, kunt u overwegen uw geld over meerdere banken te spreiden, zodat de totale tegoeden bij elke bank binnen de dekkingslimiet blijven.

4. Geldt de dekking van €100.000 per bank, of per rekening?

De dekking van €100.000 geldt per deposant per bank. Dit betekent dat als u meerdere depositorekeningen bij dezelfde bank heeft, de saldi van al deze rekeningen bij elkaar worden opgeteld. Het totaal van deze tegoeden is dan beschermd tot maximaal €100.000. Als u rekeningen heeft bij verschillende banken, is de dekking van €100.000 van toepassing op elke afzonderlijke bank.

5. Zijn beleggingen ook gedekt door het depositogarantiesysteem?

Nee, het depositogarantiesysteem dekt geen beleggingen zoals aandelen, obligaties, opties, of beleggingsfondsen. Deze activa vallen onder een apart beleggerscompensatiestelsel, dat bescherming biedt tegen het in gebreke blijven van de beleggingsonderneming, maar niet tegen waardevermindering als gevolg van marktbewegingen of kredietrisico.