Enkel boekhouden

Wat Is Enkel Boekhouden?

Enkel boekhouden is een vereenvoudigde methode van boekhouding waarbij elke financiële transactie slechts één keer wordt vastgelegd, in tegenstelling tot de dubbele vastlegging die kenmerkend is voor dubbel boekhouden. Deze benadering valt onder de bredere categorie van boekhouding of financiële administratie en richt zich primair op het bijhouden van geldstromen in en uit een onderneming. Bij enkel boekhouden worden inkomsten en uitgaven direct geregistreerd, vergelijkbaar met het bijhouden van een kasboek of een bankafschrift. Dit systeem is met name geschikt voor kleine bedrijven, zzp'ers en non-profitorganisaties met relatief eenvoudige financiële operaties.

Geschiedenis en Oorsprong

De geschiedenis van boekhouden gaat ver terug, met vroege vormen van financiële verslaglegging die al in oude beschavingen werden gebruikt om handel en bezittingen bij te houden. Voordat de complexere methoden van dubbel boekhouden opkwamen, was enkel boekhouden de standaardpraktijk. Al in Mesopotamië en het oude Egypte werden primitieve transacties en inventarissen vastgelegd op kleitabletten of papyrusrollen. Deze ⁵, ⁶vroege systemen waren in wezen vormen van enkel boekhouden, waarbij men focuste op het registreren van ontvangsten en uitgaven.

Hoewel de moderne variant van dubbel boekhouden in de 15e eeuw door Luca Pacioli werd gepopulariseerd, bleef³, ⁴ enkel boekhouden relevant voor kleinere entiteiten. Het diende als de fundamentele methode voor het bijhouden van de dagelijkse kasstroom, voordat meer geavanceerde systemen breed werden geïmplementeerd.

Belangrijkste Punten

• Enkel boekhouden registreert elke financiële transactie slechts één keer.
• De focus ligt op het bijhouden van geldstromen (inkomsten en uitgaven).
• Het is een eenvoudige en toegankelijke methode, ideaal voor kleine bedrijven en zzp'ers.
• Informatie uit enkel boekhouden is primair geschikt voor het opstellen van een winst-en-verliesrekening.
• Het biedt minder diepgaand inzicht in de financiële positie dan dubbel boekhouden.

Formule en Berekening

Enkel boekhouden maakt geen gebruik van een complexe, gestandaardiseerde formule zoals bij dubbel boekhouden. Het draait voornamelijk om het bijhouden van de volgende basisvergelijking over een bepaalde periode (zoals een boekjaar):

[
\text{Eindsaldo} = \text{Beginsaldo} + \text{Totale Inkomsten} - \text{Totale Uitgaven}
]

• Eindsaldo: Het beschikbare bedrag aan geld of het banksaldo aan het einde van de periode.
• Beginsaldo: Het beschikbare bedrag aan geld of het banksaldo aan het begin van de periode.
• Totale Inkomsten: Alle geldontvangsten van de onderneming gedurende de periode, zoals omzet uit verkopen of ontvangen betalingen voor diensten.
• Totale Uitgaven: Alle gelduitgaven van de onderneming gedurende de periode, zoals kosten voor inkoop, huur, lonen en andere operationele uitgaven.

Deze berekening biedt een direct overzicht van de kaspositie en het bedrijfsresultaat over de geselecteerde periode.

Enkel Boekhouden Interpreteren

Bij het interpreteren van de cijfers uit enkel boekhouden is het essentieel te begrijpen dat de nadruk ligt op de geldstroom. Een positief eindsaldo betekent dat er meer geld is binnengekomen dan uitgegaan, wat duidt op een gezonde liquiditeit op korte termijn. Echter, dit systeem geeft geen volledig beeld van de financiële positie van een bedrijf, zoals de waarde van activa en passiva of openstaande vorderingen en schulden.

De interpretatie is doorgaans rechttoe rechtaan: wat is er binnengekomen en wat is er uitgegaan? Dit helpt ondernemers snel te zien of ze winst maken of verlies lijden op basis van hun kasbewegingen. Voor een completer financieel beeld, vooral met het oog op rapportering aan externe partijen zoals banken of investeerders, is een gedetailleerdere benadering vaak noodzakelijk.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel, een freelance grafisch ontwerper, Mark, start op 1 januari zijn bedrijf met €2.000 op zijn zakelijke rekening. Hij kiest voor enkel boekhouden.

Januari Transacties:

• 5 januari: Ontvangt €1.500 voor een websiteproject (inkomst).
• 10 januari: Betaalt €150 voor softwareabonnementen (uitgave).
• 18 januari: Koopt een nieuwe tekentablet voor €400 (uitgave).
• 25 januari: Ontvangt €800 voor een logo-ontwerp (inkomst).
• 30 januari: Betaalt €300 voor huur van zijn kantoorruimte (uitgave).

Berekening van het Eindsaldo voor Januari:

Beginsaldo: €2.000
Totale inkomsten: €1.500 (website) + €800 (logo) = €2.300
Totale uitgaven: €150 (software) + €400 (tekentablet) + €300 (huur) = €850

Eindsaldo = Beginsaldo + Totale Inkomsten - Totale Uitgaven
Eindsaldo = €2.000 + €2.300 - €850 = €3.450

Mark weet nu dat zijn zakelijke rekening eind januari een saldo heeft van €3.450. Dit eenvoudige overzicht helpt hem om zijn lopende financiële administratie bij te houden en te bepalen hoeveel geld hij beschikbaar heeft.

Praktische Toepassingen

Enkel boekhouden wordt veel toegepast in scenario's waar eenvoud en directe kasstroominzichten volstaan.

• Kleine Ondernemingen en Zelfstandigen (ZZP): Veel eenmanszaken en freelancers gebruiken enkel boekhouden omdat hun fiscale verplichtingen en financiële overzichten relatief eenvoudig zijn. Het bijhouden van een grootboek voor inkomsten en uitgaven is vaak voldoende.
• Persoonlijke Financiën: Voor het beheren van privébudgetten is enkel boekhouden de standaardmethode; men volgt eenvoudig de in- en uitstroom van geld op bankrekeningen en met contant geld.
• Non-profitorganisaties: Kleinere verenigingen en stichtingen zonder complexe activa of schulden kunnen enkel boekhouden gebruiken om hun inkomsten (donaties, contributies) en uitgaven (activiteiten, beheer) te monitoren.
• Voor Belastingdoeleinden: In Nederland stelt de Belastingdienst bepaalde eisen aan de administratie van ondernemers, en voor kleine ondernemers kan enkel boekhouden, mits goed bijgehouden, voldoende zijn voor de belastingaangifte.

Beperkingen en Kritiekpunten

Hoewel enkel boekhou²den voordelen biedt in eenvoud, kent het aanzienlijke beperkingen:

• Beperkt Inzicht: Het systeem biedt geen volledig overzicht van de financiële gezondheid van een onderneming. Het mist de capaciteit om een balans op te stellen, die een momentopname is van de activa, passiva en het eigen vermogen. Dit maakt het moeilijk om de solvabiliteit van de onderneming te beoordelen.
• Geen Accrual Basis: Transacties worden alleen geregistreerd wanneer geld daadwerkelijk van eigenaar wisselt. Dit betekent dat openstaande facturen (debiteuren) en nog te betalen facturen (crediteuren) niet systematisch worden bijgehouden, wat kan leiden tot een vertekend beeld van de winstgevendheid.
• Moeilijk te Controleren op Fouten: Zonder de dubbele controle van debet en credit, zoals bij dubbel boekhouden, zijn rekenfouten of frauduleuze handelingen moeilijker op te sporen.
• Onafhankelijk van Jaarrekening: Voor grotere bedrijven of bedrijven die externe financiering zoeken, is het opstellen van een uitgebreide jaarrekening, inclusief een balans en een winst-en-verliesrekening op basis van het accrual-principe, verplicht of noodzakelijk. Enkel boekhouden volstaat hiervoor niet.
• Minder Gedetailleerde Analyse: Het ontbreken van afschrijvingen op activa of gedetailleerde voorraadadministratie beperkt de mogelijkheid tot diepgaande financiële analyse en strategische besluitvorming. Zo wordt de waardedaling van een duurzame investering door afschrijving niet direct in de boeken verwerkt.

Enkel Boekhouden versus Dubbel Boekhouden

Het fundamentele verschil tussen enkel boekhouden en dubbel boekhouden ligt in de manier waarop financiële transacties worden vastgelegd.

De verwarring ontstaat vaak doordat beide systemen tot doel hebben financiële informatie vast te leggen. Echter, dubbel boekhouden biedt een veel completer en nauwkeuriger beeld van de financiële toestand van een onderneming door het bijhouden van activa, passiva, eigen vermogen, inkomsten en uitgaven in onderling verbonden rekeningen.

Veelgestelde Vragen

Voor wie is enkel boekhouden het meest geschikt?

Enkel boekhouden is het meest geschikt voor kleine bedrijven, zoals eenmanszaken, zzp'ers en freelancers, die relatief weinig financiële transacties hebben en geen complexe activa of schulden hoeven bij te houden. Ook voor het beheer van persoonlijke financiën is dit systeem vaak voldoende.

Kan ik een balans opstellen met enkel boekhouden?

Nee, met enkel boekhouden is het niet mogelijk om een volledige balans op te stellen. De balans vereist inzicht in activa, passiva en eigen vermogen, wat alleen systematisch kan worden bijgehouden met het dubbel boekhouden systeem. Enkel boekhouden richt zich enkel op inkomsten en uitgaven, wat wel volstaat voor een winst- en verliesrekening.

Is enkel boekhouden legaal voor alle bedrijven?

De legaliteit van enkel boekhouden hangt af van de rechtsvorm en de omvang van de onderneming, evenals de wetgeving in het betreffende land. In veel landen, waaronder Nederland, volstaat enkel boekhouden voor kleine ondernemers voor belastingdoeleinden, mits de administratie aan bepaalde basisvereisten voldoet. Grotere bedrijven met een complexe structuur of die verplicht zijn een jaarrekening te publiceren, moeten doorgaans dubbel boekhouden toepassen. Raadpleeg altijd de lokale belastingdienst voor specifieke vereisten.

Hoe bewaar ik mijn administratie bij enkel boekhouden?

Bij enkel boekhouden is het cruciaal om alle bewijsstukken van inkomsten en uitgaven, zoals facturen, bonnetjes, bankafschriften en contracten, zorgvuldig te bewaren. Dit kan digitaal of op papier. Een cashbook of een eenvoudig spreadsheet kan worden gebruikt om de financiële stromen te registreren. De bewaartermijn voor administratie in Nederland is bijvoorbeeld 7 jaar.

Wat gebeurt er als mijn bedrijf groeit en ik nog steeds enkel¹ boekhouden gebruik?

Als een bedrijf groeit, wordt enkel boekhouden al snel onvoldoende. De toename van kosten, inkomsten, activa en passiva, gecombineerd met complexere belastingregels en de behoefte aan gedetailleerdere financiële inzichten voor strategische beslissingen, maakt de overstap naar dubbel boekhouden noodzakelijk. Dit stelt de ondernemer in staat om een volledig beeld te krijgen van de financiële positie en prestaties.