What Is Mentale boekhouding?
Mentale boekhouding, of "mental accounting" in het Engels, is een concept uit de Gedragsfinanciën dat beschrijft hoe individuen hun geld mentaal categoriseren en behandelen op basis van de herkomst of het beoogde gebruik ervan, in plaats van het als volledig inwisselbaar te zien. In essentie creëren mensen "mentale rekeningen" of "potjes" voor verschillende soorten geld, wat vaak leidt tot inconsistent en ogenschijnlijk irrationeel financieel gedrag. Deze psychologische benadering staat in contrast met de traditionele economische theorie, die ervan uitgaat dat geld volledig fungibel is en dat een euro altijd een euro waard is, ongeacht de bron. De wijze waarop mensen deze mentale accounts beheren, kan hun financiële besluitvorming aanzienlijk beïnvloeden, waarbij ze soms geld uitgaven waar het rationeel gezien niet nodig is, of juist te zuinig zijn met geld dat als "heiliger" wordt beschouwd.
D11eze cognitieve neiging kan leiden tot beslissingen die niet gericht zijn op maximale financiële waarde. Een veelvoorkomend voorbeeld is wanneer iemand een bonus anders behandelt dan regulier salaris, hoewel beide inkomensbronnen inwisselbaar zijn. Dit concept is nauw verbonden met andere gedragskundige verschijnselen zoals Cognitieve dissonantie, waarbij mensen een innerlijke spanning ervaren door conflicterende gedachten of overtuigingen over geld en uitgaven.
History and Origin
Het concept van mentale boekhouding werd in de jaren tachtig ontwikkeld en gepopulariseerd door de Amerikaanse econoom Richard Thaler, die later de Nobelprijs won voor zijn bijdragen aan de gedragsfinanciën. Thaler stelde voor dat mensen, net als bedrijven, impliciete of expliciete boekhoudsystemen hanteren die hun beslissingen op onverwachte manieren beïnvloeden. Zijn baanbrekende werk, waaronder de publicatie "Mental Accounting Matters" uit 1999, beschreef mentale boekhouding als "de reeks cognitieve operaties die door individuen en huishoudens worden gebruikt om financiële activiteiten te organiseren, te evalueren en bij te houden".
Thaler's inzichten toonden aan hoe mensen geld mentaal categoriseren op basis van factoren zoals de herkomst (bijvoorbeeld "hard verdiend geld" versus "meevallers") en het beoogde gebruik (bijvoorbeeld "geld voor vakantie" versus "geld voor rekeningen"). Deze c10ategorisatie kan ertoe leiden dat men geld dat als "meevaller" wordt beschouwd, gemakkelijker uitgeeft aan plezierige zaken, terwijl hard verdiend geld voor "noodzakelijkheden" wordt gereserveerd. Thaler9's eigen reflecties hierop werden ook gedeeld in publicaties, zoals zijn artikel in The New York Times, waarin hij besprak hoe mensen zichzelf kunnen misleiden om meer te sparen door mentale categorisatie.
Ke8y Takeaways
- Mentale boekhouding is de neiging om geld in verschillende mentale 'potjes' te verdelen op basis van de herkomst of het beoogde doel, in plaats van het als volledig inwisselbaar te zien.
- Deze cognitieve bias kan leiden tot ogenschijnlijk irrationele financiële beslissingen die niet gericht zijn op optimale welvaartsmaximalisatie.
- Het concept werd ontwikkeld door Nobelprijswinnaar Richard Thaler als onderdeel van de gedragsfinanciën.
- Mensen behandelen bijvoorbeeld een onverwachte bonus anders dan hun reguliere salaris, of geven belastingteruggaven gemakkelijker uit.
- Bewustwording van mentale boekhouding kan individuen helpen rationalere financiële keuzes te maken en risicoprofiel effectiever te beheren.
Interpreting the Mentale boekhouding
Mentale boekhouding wordt geïnterpreteerd als een beschrijving van hoe mensen denken over geld, en niet zozeer als een normatieve gids voor hoe ze zouden moeten denken. Het verklaart waarom individuen financieel gedrag vertonen dat afwijkt van de rationele economische theorie. De kern van de interpretatie ligt in het begrijpen dat mensen mentale grenzen trekken tussen verschillende geldbedragen. Deze grenzen zijn vaak arbitrair en hebben geen basis in de werkelijke financiële waarde van het geld, maar ze beïnvloeden wel hoe het geld wordt gespendeerd of gespaard.
Bijvoorbeeld, een belegger kan zijn beleggingsportefeuille verdelen in een "veilige" rekening voor pensioen en een "speculatieve" rekening voor risicovolle investeringen. Hoewel al het geld in beide rekeningen tot dezelfde totale rijkdom behoort, kan de belegger terughoudend zijn om geld van de "veilige" rekening te gebruiken, zelfs als dit financieel voordelig zou zijn. Dit kan leiden tot suboptimale financiele besluitvorming doordat de totale portefeuillerisico niet holistisch wordt overwogen. Het begrijpe7n van deze scheidslijnen helpt te verklaren waarom mensen soms vasthouden aan verliezende beleggingen in één mentaal potje, terwijl ze winnende beleggingen in een ander potje te snel van de hand doen.
Hypothetical Example
Stel, Sarah ontvangt een onverwachte belastingteruggave van €1.000. Tegelijkertijd heeft ze nog €500 aan creditcard schuld met een hoge rente. Rationeel gezien zou de meest verstandige actie zijn om de belastingteruggave te gebruiken om de creditcard schuld af te betalen, waardoor ze aanzienlijk bespaart op rentelasten.
Echter, Sarah past mentale boekhouding toe. Ze categoriseert haar belastingteruggave als "bonusgeld" of "cadeaugeld". Ze denkt: "Dit is onverwacht geld, ik heb hier niet hard voor gewerkt, dus ik kan het gebruiken voor iets leuks." Ze besluit om €700 van de teruggave te besteden aan een weekendje weg en €300 te besteden aan nieuwe kleding. Haar reguliere salaris wordt gezien als "geld voor noodzakelijkheden" en gaat opzij voor haar huur, boodschappen en minimale afbetalingen op haar creditcard.
Door deze mentale categorisatie blijft haar creditcard schuld bestaan en betaalt ze hoge rentes, terwijl ze tegelijkertijd geld uitgeeft aan niet-essentiële zaken. Haar spaarstrategieën worden niet geoptimaliseerd omdat ze geen rekening houdt met de "fungibiliteit" van al haar geld. Als Sarah al haar geld als één geheel zou zien en een striktere budgettering zou hanteren, zou ze de belastingteruggave waarschijnlijk gebruiken om eerst haar dure schuld af te betalen en pas daarna te overwegen wat ze met het resterende geld zou doen.
Practical Applications
Mentale boekhouding heeft diverse praktische toepassingen en gevolgen in de financiële wereld, zowel voor individuen als voor financiële instellingen.
In beleggingsstrategie kan mentale boekhouding ertoe leiden dat beleggers hun portefeuille opdelen in verschillende "potjes", zoals een "pensioenpotje", een "vakantiepotje" en een "risicovol beleggingspotje". Dit kan resulteren in suboptimale beslissingen, waarbij beleggers bijvoorbeeld te voorzichtig zijn met hun "pensioenpotje" en te roekeloos met hun "risicovolle potje", in plaats van de totale risico-rendementverhouding van hun complete vermogensbeheer te optimaliseren. Sommige financiële adviseurs6 proberen deze valkuilen te omzeilen door een gecombineerde, holistische benadering van portefeuilles aan te bevelen.
Voor consumenten beïnvloedt 5mentale boekhouding bestedingsgedrag. Onderzoek van de Federal Reserve Bank of San Francisco heeft bijvoorbeeld aangetoond dat belastingteruggaven vaak als "extra geld" worden beschouwd en daardoor vaker worden uitgegeven dan gespaard, zelfs als er openstaande schulden met hoge rentes zijn. Deze neiging om meevallers als4 wegwerpgeld te zien, kan individuen ervan weerhouden hun financiële situatie effectief te verbeteren.
Ook bij verliesaversie speelt mentale boekhouding een rol, waarbij mensen verliezen in één mentaal potje anders ervaren dan in een ander, wat kan leiden tot irrationele beslissingen om vast te houden aan verliezende posities in de hoop op herstel.
Limitations and Criticisms
H2oewel mentale boekhouding een nuttig kader biedt voor het begrijpen van menselijk financieel gedrag, kent het ook beperkingen en kritiekpunten. De belangrijkste kritiek is dat het een descriptief model is – het beschrijft hoe mensen zich gedragen – maar geen normatief model dat aangeeft hoe mensen zich zouden moeten gedragen. In veel gevallen kan mentale boekhouding leiden tot financieel suboptimale uitkomsten.
Een veelvoorkomend nadeel is de neiging om verzonken kosten te rechtvaardigen. Als geld eenmaal in een specifiek "potje" is geplaatst en als verloren wordt beschouwd, kan het moeilijk zijn om de beslissing te herzien, zelfs als dit in strijd is met toekomstige belangen. Dit kan leiden tot het voortzetten van een project of investering waar al veel geld in is gestoken, zelfs als duidelijk is dat het niet succesvol zal zijn.
Daarnaast kan mentale boekhouding de impact van andere cognitieve vooroordelen versterken. Bijvoorbeeld, Bevestigingsbias kan ervoor zorgen dat individuen alleen informatie zoeken die hun mentale categorisaties ondersteunt, terwijl Overmoedbias ertoe kan leiden dat ze te veel vertrouwen hebben in hun eigen, mogelijk gebrekkige, mentale boekhoudsysteem. Deskundigen benadrukken dat het categoriseren van fondsen zonder naar het grotere plaatje te kijken, een probleem wordt. Een veelgenoemd voorbeeld is het zien van belastingteruggaven als "gevonden geld", terwijl het in feite verdiend inkomen is dat even zorgvuldig beheerd zou moeten worden. Financiële experts adviseren om geld 1als volledig uitwisselbaar te behandelen om deze vooroordelen te vermijden.
Mentale boekhouding vs. Framing
Mentale boekhouding en Framing zijn nauw verwant, maar niet identiek. Framing verwijst naar de manier waarop informatie of keuzes worden gepresenteerd, en hoe die presentatie de beslissing van een individu beïnvloedt. De manier waarop een probleem wordt "geframed" kan leiden tot verschillende reacties, zelfs als de onderliggende informatie objectief hetzelfde is.
Mentale boekhouding daarentegen is het interne proces waarbij individuen hun geld categoriseren en organiseren, vaak als gevolg van, of in interactie met, framing. De manier waarop een financiële gebeurtenis wordt gepresenteerd (geframed) kan bepalen in welk mentaal "potje" het geld terechtkomt en hoe het vervolgens wordt behandeld.
Bijvoorbeeld, de framing van een geldbedrag als een "bonus" in plaats van "extra inkomen" kan ertoe leiden dat het in een mentaal potje voor "leuke uitgaven" terechtkomt, wat een manifestatie is van mentale boekhouding. Framing is dus de stimulus (de presentatie van informatie), terwijl mentale boekhouding de interne, cognitieve reactie is (de categorisatie van het geld) die voortvloeit uit die stimulus. Beide concepten zijn belangrijke componenten van Heuristieken die mensen gebruiken om complexe financiële beslissingen te vereenvoudigen.
FAQs
Waarom doen mensen aan mentale boekhouding?
Mensen doen aan mentale boekhouding om hun financiën te vereenvoudigen en grip te houden op hun geld. Het kan ook dienen als een vorm van zelfbeheersing, waarbij ze bepaalde potjes reserveren voor specifieke doelen, zoals sparen voor een aanbetaling op een huis of de studie van kinderen. Echter, deze methode kan averechts werken als het leidt tot het negeren van de totale financiële situatie.
Is mentale boekhouding altijd slecht?
Niet per se. Soms kan mentale boekhouding nuttig zijn, bijvoorbeeld als het helpt om te sparen voor specifieke doelen door geld mentaal apart te zetten. Als iemand bijvoorbeeld een "vakantiepotje" aanmaakt en strikt bewaakt, kan dit helpen om dat doel te bereiken. Het wordt echter problematisch wanneer het leidt tot irrationele beslissingen die de algehele financiële gezondheid schaden, zoals het negeren van hoge renteschulden ten gunste van luxueuze uitgaven.
Hoe kan ik de negatieve effecten van mentale boekhouding vermijden?
De beste manier om de negatieve effecten van mentale boekhouding te vermijden, is door al het geld als volledig inwisselbaar te beschouwen, ongeacht de bron of het beoogde gebruik. Focus op uw totale netto waarde en de meest efficiënte allocatie van uw middelen. Dit betekent bijvoorbeeld dat u prioriteit geeft aan het aflossen van schulden met hoge rentes boven het sparen op een lage rente rekening. Een alomvattende financiële planning kan hierbij helpen.