Nominale waarde

Wat is Nominale waarde?

Nominale waarde, ook wel 'par waarde' of 'gezichtswaarde' genoemd, is de vastgestelde waarde van een financieel instrument zoals een obligatie, aandeel of bankbiljet, zoals aangegeven door de uitgever ervan. Het vertegenwoordigt een overeengekomen of wettelijk vastgelegde waarde op het moment van uitgifte en valt onder de bredere categorie van financiële waardebepaling. Deze waarde blijft doorgaans onveranderd, ongeacht de marktomstandigheden of de invloed van inflatie op de koopkracht. Voor obligaties is de nominale waarde het bedrag dat de obligatiehouder bij vervaldatum terugkrijgt. Bij aandelen is het de oorspronkelijke kostprijs zoals vermeld op het certificaat, hoewel deze vaak weinig verband houdt met de actuele marktwaarde van het aandeel.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van een nominale waarde vindt zijn oorsprong in de vroege vormen van geld en financiële instrumenten. Toen valuta's voor het eerst werden geïntroduceerd, vertegenwoordigde hun nominale waarde vaak de inherente waarde van het metaal waaruit ze waren gemaakt. Met de opkomst van fiduciair geld, waarbij de waarde niet direct is gekoppeld aan een fysiek goed, werd de nominale waarde een afspraak van de overheid of centrale bank.

B⁷ij de ontwikkeling van de effectenmarkten werd de nominale waarde een cruciaal onderdeel van de vaststelling van financiële contracten. Voor obligaties was de "gezichtswaarde" van oudsher het bedrag dat een uitgever beloofde terug te betalen aan de obligatiehouder bij het aflopen van de lening. Dit⁶ concept zorgde voor duidelijkheid over de hoofdsom van een lening of de initiële vastgestelde waarde van een aandeel, los van fluctuaties in de secundaire markt.

Belangrijkste inzichten

• Nominale waarde is de vastgestelde, onveranderlijke waarde van een financieel instrument zoals een obligatie of aandeel, zoals aangegeven bij uitgifte.
• Het staat los van de marktwaarde, die fluctueert op basis van vraag en aanbod.
• Voor obligaties bepaalt de nominale waarde de hoofdsom die bij vervaldatum wordt terugbetaald en dient het als basis voor de berekening van rentebetalingen.
• Voor aandelen is de nominale waarde (of 'par waarde') vaak een symbolisch laag bedrag, dat historisch relevant was voor boekhouding en juridische doeleinden, maar tegenwoordig weinig impact heeft op de daadwerkelijke aandelenkoers.
• Het concept is fundamenteel voor het begrijpen van financiële contracten en de boekhouding van activa.

Formule en Berekening

Hoewel de nominale waarde zelf geen formule heeft in de zin dat deze wordt berekend uit andere variabelen (het is immers een vastgestelde waarde), vormt het wel de basis voor diverse andere financiële berekeningen.

Voor obligaties is de nominale waarde de basis voor het bepalen van de periodieke couponrente:

[ \text{Couponrente (in geld)} = \text{Nominale waarde} \times \text{Couponpercentage} ]

Hierbij is:

• Nominale waarde: De vastgestelde hoofdsom van de obligatie (bijvoorbeeld € 1.000).
• Couponpercentage: Het jaarlijkse rentepercentage dat over de nominale waarde wordt betaald.

Dit betekent dat de nominale waarde een cruciaal inputgegeven is voor het berekenen van de kasstroom uit een obligatie.

Interpretatie van de Nominale waarde

De nominale waarde wordt geïnterpreteerd als de overeengekomen of wettelijk vastgestelde waarde van een financieel instrument op het moment van uitgifte. Het is de 'getrouwe' waarde die op het document staat afgedrukt. Bij leningen en obligaties is dit het bedrag dat oorspronkelijk geleend is en dat uiteindelijk moet worden terugbetaald aan de crediteur.

Bij de uitgifte van een aandeel, vertegenwoordigt de nominale waarde per aandeel het deel van het maatschappelijk kapitaal dat aan elk aandeel wordt toegekend. In veel jurisdicties, zoals de Verenigde Staten, wordt de nominale waarde van aandelen vaak zeer laag ingesteld (bijvoorbeeld €0,01 per aandeel) om juridische en administratieve kosten te minimaliseren. Dit lage bedrag heeft weinig tot geen invloed op de prijs waartegen het aandeel op de markt wordt verhandeld, die wordt bepaald door vraag, aanbod en de financiële prestaties van het bedrijf.

Het is esse⁵ntieel te begrijpen dat de nominale waarde een statisch gegeven is, in tegenstelling tot de dynamische marktwaarde die voortdurend verandert onder invloed van economische factoren, bedrijfsprestaties en sentiment.

Hypothetisch voorbeeld

Stel dat een bedrijf, ABC Corp., een nieuwe obligatie uitgeeft om uitbreidingsplannen te financieren. De obligatie heeft een nominale waarde van €1.000, een looptijd van 5 jaar en een vast couponpercentage van 4% per jaar, uitbetaald op jaarbasis.

In dit scenario:

1. De nominale waarde van de obligatie is €1.000. Dit is het bedrag dat de obligatiehouder aan het einde van de 5 jaar terugkrijgt van ABC Corp.
2. De jaarlijkse rentebetalingen worden berekend op basis van deze nominale waarde: €1.000 * 4% = €40.

Ongeacht of de obligatie gedurende de 5 jaar op de secundaire markt wordt verhandeld voor €950 (met een discount) of €1.050 (met een premium), de nominale waarde blijft €1.000 en de jaarlijkse couponbetaling blijft €40. De investeerder die de obligatie tot de vervaldatum aanhoudt, ontvangt de nominale waarde van €1.000 terug.

Praktische toepassingen

Nominale waarde is een fundamenteel concept met brede toepassingen in de financiële wereld:

• Obligaties: Het meest duidelijke gebruik is bij obligaties, waar de nominale waarde (ook wel hoofdsom of par waarde genoemd) het bedrag is dat de uitgever aan de obligatiehouder terugbetaalt bij volwassenheid en waarop de couponrente wordt berekend.
• Aandelen: Hoewel minder⁴ relevant voor de dagelijkse handel, heeft elk aandeel een nominale waarde (of par waarde) die bij uitgifte wordt vastgesteld en van belang kan zijn voor juridische en boekhoudkundige doeleinden, zoals het bepalen van het maatschappelijk vermogen van een onderneming. De U.S. Securities and Exchange Commission (SEC) biedt algemene informatie over hoe aandelenmarkten werken, inclusief de concepten van par-waarde voor aandelen.
• Verzekeringen: Bij leve³nsverzekeringen verwijst de nominale waarde naar het uit te keren bedrag bij overlijden van de verzekerde, ook wel de overlijdensuitkering genoemd.
• Valuta: De nominale waa²rde van een bankbiljet of munt is de waarde die erop is gedrukt (bijvoorbeeld een €50-biljet), los van de feitelijke koopkracht die door inflatie kan veranderen.
• Boekhouding: In de boekhouding wordt de nominale waarde gebruikt om activa en passiva op de balans te registreren, vaak tegen de historische kostprijs, wat de nominale waarde is op het moment van acquisitie.

Beperkingen en kritiek

De belangrijkste beperking en kritiek op de nominale waarde is dat deze geen rekening houdt met de veranderende koopkracht van geld over tijd, met name als gevolg van inflatie. Een bedrag van €1.000 vandaag heeft een andere koopkracht dan €1.000 over tien jaar. Dit is waar het onderscheid tussen nominale waarde en reële waarde cruciaal wordt.

Economen en beleggers benadrukken dat het negeren van inflatie bij het analyseren van nominale waarden kan leiden tot misleidende conclusies over de werkelijke economische groei of het rendement op een investering. De International Monetary Fund (IMF) heeft bijvoorbeeld gewaarschuwd voor de risico's van inflatie op de koopkracht en de economische stabiliteit.

Bovendien geeft de nominale waarde van¹ een aandeel of een obligatie, eenmaal uitgegeven, geen indicatie van de marktwaarde. De marktwaarde kan aanzienlijk afwijken als gevolg van veranderingen in rentetarieven (voor obligaties) of de prestaties en vooruitzichten van het bedrijf (voor aandelen). Het concept van een "boekwaarde" kan ook verschillen van de nominale waarde, vooral na afschrijvingen of waardeveranderingen van activa op de balans.

Nominale waarde vs. Reële waarde

Nominale waarde en reële waarde zijn twee fundamentele concepten in de economie en financiën die vaak met elkaar worden verward, maar een cruciaal onderscheid vertegenwoordigen.

De nominale waarde geeft een statisch beeld van een bedrag, terwijl de reële waarde een dynamisch beeld geeft van de onderliggende economische betekenis of koopkracht. Voor beleggers is het essentieel om verder te kijken dan de nominale rendementen en de impact van inflatie op de reële rendementen te begrijpen.

Veelgestelde vragen

1. Wat is het verschil tussen nominale waarde en marktwaarde?

De nominale waarde is de vaste waarde die de uitgever aan een financieel instrument toekent bij uitgifte (bijv. de €1.000 op een obligatie). De marktwaarde is de prijs waarvoor datzelfde instrument op een bepaald moment op de open markt wordt verhandeld, bepaald door vraag en aanbod. De marktwaarde kan aanzienlijk afwijken van de nominale waarde.

2. Speelt de nominale waarde van een aandeel een rol bij de beurskoers?

Nee, over het algemeen niet. De nominale waarde (of par waarde) van een aandeel is vaak een zeer laag, symbolisch bedrag dat historisch relevant was voor de juridische structuur van een bedrijf. De beurskoers wordt volledig bepaald door de vraag en aanbod op de markt, de prestaties en toekomstperspectieven van het bedrijf, en de bredere economie.

3. Waarom is nominale waarde belangrijk voor obligaties?

Voor obligaties is de nominale waarde cruciaal omdat het de hoofdsom is die de obligatiehouder bij de vervaldatum terugkrijgt. Bovendien worden de periodieke rentebetalingen (coupons) berekend als een percentage van deze nominale waarde. Dit maakt het een fundamenteel element in het bepalen van het rendement van een obligatie.

4. Hoe beïnvloedt inflatie de nominale waarde?

Inflatie beïnvloedt de reële waarde van geld, niet de nominale waarde. De nominale waarde van een biljet van €100 blijft €100, ongeacht de inflatie. Echter, door inflatie zal de koopkracht van die €100 na verloop van tijd afnemen. Dit is waarom het belangrijk is om reële waarde in overweging te nemen bij langetermijnbeleggingen.