Non diversificeerbaarrisico

Wat is Non-diversificeerbaar Risico?

Non-diversificeerbaar risico, ook bekend als systematisch risico of marktrisico, is het type risico dat inherent is aan de gehele markt of een significant marktsegment en niet kan worden geëlimineerd door middel van diversificatie. Het beïnvloedt alle activa in de markt, zij het in verschillende mate. Dit risico vloeit voort uit macro-economische factoren die de hele economie beïnvloeden, zoals veranderingen in rentevoeten, inflatie, politieke onrust of recessies, en is een kernconcept binnen de portefeuillebeheer en risicomanagement theorie.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van non-diversificeerbaar risico kwam prominent naar voren met de ontwikkeling van het Capital Asset Pricing Model (CAPM) in de jaren 1960. Financiële economen zoals William F. Sharpe, John Lintner en Jan Mossin ontwikkelden dit model, voortbouwend op het eerdere werk van Harry Markowitz over portefeuillekeuze. William F. Sharpe ontving in 1990 de Nobelprijs voor Economische Wetenschappen mede voor zijn werk aan het CAPM, dat een raamwerk bood om de relatie tussen het verwachte rendement van een activum en het non-diversificeerbare risico te verklaren. De ⁴theorie stelde dat beleggers alleen gecompenseerd worden voor systematisch risico, aangezien niet-systematisch risico kan worden weggediversifieerd.

Belangrijkste Punten

Non-diversificeerbaar risico is onvermijdelijk en beïnvloedt de hele markt.
Het vloeit voort uit macro-economische factoren en wereldwijde gebeurtenissen.
Diversificatie kan dit risico niet volledig elimineren; beleggingsstrategieën zijn gericht op het beheren ervan.
De Beta van een aandeel meet de gevoeligheid voor non-diversificeerbaar risico.
Inzicht in non-diversificeerbaar risico is cruciaal voor risicobeoordeling en portefeuille-optimalisatie.

Formule en Berekening

Non-diversificeerbaar risico wordt vaak gekwantificeerd met behulp van de bèta-coëfficiënt ((\beta)), die de gevoeligheid van het rendement van een activum ten opzichte van het totale marktrendement meet. Een veelgebruikte formule die non-diversificeerbaar risico in de context van het verwachte rendement van een activum plaatst, is het Capital Asset Pricing Model (CAPM):

E(R_i) = R_f + \beta_i * (E(R_m) - R_f)

Waarbij:

(E(R_i)) = Het verwachte rendement van het individuele activum
(R_f) = De risicovrije rente (bijvoorbeeld het rendement op staatsobligaties)
(\beta_i) = De bèta van het activum, die de gevoeligheid voor marktrisico meet
(E(R_m)) = Het verwachte marktrendement
((E(R_m) - R_f)) = De marktrisicopremie

De bèta ((\beta)) zelf kan worden berekend als de covariantie van het activumrendement met het marktrendement gedeeld door de variantie van het marktrendement:

\beta_i = \frac{Cov(R_i, R_m)}{Var(R_m)}

Interpretatie van het Non-diversificeerbaar Risico

De interpretatie van non-diversificeerbaar risico is essentieel voor beleggers. De bèta-waarde van een activum geeft direct aan hoe gevoelig het is voor algemene marktbewegingen, die representatief zijn voor non-diversificeerbaar risico.

Een bèta van 1,0 betekent dat het activum beweegt in lijn met de markt. Als de markt 10% stijgt, zal dit activum naar verwachting ook 10% stijgen.
Een bèta groter dan 1,0 duidt op een grotere volatiliteit en hogere gevoeligheid voor non-diversificeerbaar risico dan de markt. Een aandeel met een bèta van 1,5 zal naar verwachting 15% stijgen als de markt 10% stijgt.
Een bèta kleiner dan 1,0 impliceert een lagere volatiliteit en minder gevoeligheid voor non-diversificeerbaar risico dan de markt. Een aandeel met een bèta van 0,7 zal naar verwachting 7% stijgen als de markt 10% stijgt.
Een negatieve bèta, hoewel zeldzaam, betekent dat het activum in de tegenovergestelde richting beweegt van de markt.

Beleggers gebruiken bèta om te bepalen hoeveel non-diversificeerbaar risico ze in hun portefeuille opnemen en hoe dit risico bijdraagt aan het verwachte rendement van hun portefeuillebeheer.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel een belegger overweegt twee aandelen: Bedrijf A en Bedrijf B. De risicovrije rente is 2%, en het verwachte marktrendement is 9%.

Bedrijf A heeft een bèta van 1,2.
Bedrijf B heeft een bèta van 0,8.

Met behulp van de CAPM-formule kunnen we het verwachte rendement voor elk bedrijf berekenen:

Voor Bedrijf A:
(E(R_A) = 2% + 1,2 * (9% - 2%) = 2% + 1,2 * 7% = 2% + 8,4% = 10,4%)

Voor Bedrijf B:
(E(R_B) = 2% + 0,8 * (9% - 2%) = 2% + 0,8 * 7% = 2% + 5,6% = 7,6%)

In dit voorbeeld heeft Bedrijf A een hoger verwacht rendement, maar dit komt door de hogere gevoeligheid voor non-diversificeerbaar risico, zoals aangegeven door de Beta van 1,2. Bedrijf B, met een lagere bèta, heeft een lager verwacht rendement, maar is ook minder blootgesteld aan algemene marktrisico's. Dit illustreert hoe non-diversificeerbaar risico direct correleert met het verwachte rendement dat beleggers eisen als compensatie voor het nemen van dit onvermijdelijke risico.

Praktische Toepassingen

Non-diversificeerbaar risico, gemeten via bèta, heeft diverse praktische toepassingen in de financiële wereld:

Portefeuilleconstructie: Beleggers gebruiken bèta om de totale blootstelling van hun portefeuille aan marktrisico te controleren. Door activa met verschillende bèta's te combineren, kunnen ze de gewenste risico-rendementverhouding van hun beleggingsstrategie aanpassen.
Kosten van Kapitaalberekening: Bedrijven gebruiken bèta in het CAPM om de kosten van eigen vermogen te schatten, een cruciale component voor de waardering van projecten en bedrijven.
Regelgeving en Risicobeheer: Financiële instellingen en toezichthouders analyseren non-diversificeerbaar risico om de stabiliteit van het financiële systeem te beoordelen. Bijvoorbeeld, de Securities and Exchange Commission (SEC) in de Verenigde Staten vereist openbaarmaking van kwantitatieve en kwalitatieve informatie over de blootstelling aan marktrisico's, inclusief rentetarieven, wisselkoersen en aandelenkoersen. Dit helpt bij het begrijpen ³en beheren van systemische risico's.
Prestatiebeoordeling: Beleggingsfondsen en portefeuillebeheerders worden vaak beoordeeld op hun risico-gecorrigeerde rendementen, waarbij non-diversificeerbaar risico in de analyse wordt meegenomen om te zien of outperformance daadwerkelijk te danken is aan superieure keuzes of slechts aan het nemen van meer systematisch risico.
Macro-economische Analyse: Inzichten in non-diversificeerbaar risico helpen economen en beleidsmakers om de potentiële impact van gebeurtenissen zoals een wereldwijde economische crisis op financiële markten en de bredere economische groei te beoordelen. De financiële crisis van 2008 is een treffend voorbeeld van hoe non-diversificeerbaar risico zich manifesteert op macro-economisch niveau, met wijdverbreide gevolgen voor de mondiale financiële markten.

Beperkingen en Kritiek

Hoew²el het concept van non-diversificeerbaar risico en de bèta-coëfficiënt fundamenteel zijn in de financiële theorie, zijn er ook beperkingen en kritiekpunten:

Aannames van CAPM: Het CAPM, dat bèta als de enige risicofactor voor het verwachte rendement beschouwt, is gebaseerd op verschillende simplificerende aannames die in de echte wereld niet altijd opgaan. Hiertoe behoren perfect efficiënte markten, homogene verwachtingen van beleggers, en de mogelijkheid om tegen de risicovrije rente te lenen en uit te lenen.
Beta-stabiliteit: De bèta van een aandeel kan in de loop van de tijd veranderen, waardoor historische bèta's niet altijd betrouwbare voorspellers zijn voor toekomstige non-diversificeerbare risico's. Factoren zoals veranderingen in het bedrijfsmodel van een onderneming of de macro-economische omgeving kunnen de bèta beïnvloeden.
Marktportefeuille: In theorie moet de marktportefeuille alle verhandelbare activa wereldwijd omvatten, wat in de praktijk onmogelijk te meten is. Vaak wordt een brede aandelenindex (zoals de S&P 500) als proxy gebruikt, maar dit is een onvolmaakte representatie.
Empirisch Bewijs: Sommige empirische studies hebben aangetoond dat bèta alleen niet alle variatie in aandelenrendementen kan verklaren. Modellen zoals het Fama-French Driefactormodel voegen extra risicofactoren toe, zoals bedrijfsgrootte en waarde (boek-tot-marktverhouding), die ook van invloed lijken te zijn op het verwachte rendement. Critici beargumenteren dat "bèta dood is" omdat het empirisch niet consistent de relatie tussen risico en rendement verklaart zoals voorspeld door CAPM.
Gedragsaspecten: Het model gaat uit ¹van rationele beleggers, maar gedragsfinanciering toont aan dat psychologische vooroordelen leiden tot irrationele beleggingsbeslissingen, wat de marktinefficiënties kan veroorzaken die de theoretische zuiverheid van het non-diversificeerbaar risico meten beïnvloeden.

Ondanks deze kritiek blijft non-diversificeerbaar risico, en in het bijzonder bèta, een nuttig concept als benchmark en startpunt voor kredietrisico en operationeel risico bij de analyse van risico en rendement.

Non-diversificeerbaar Risico vs. Diversificeerbaar Risico

Het onderscheid tussen non-diversificeerbaar risico en diversificeerbaarrisico (ook bekend als un-systematisch risico, specifiek risico of idiosyncratisch risico) is fundamenteel in de portefeuille-theorie.

Kenmerk	Non-diversificeerbaar Risico	Diversificeerbaar Risico
Aard	Marktwijd, beïnvloedt alle activa.	Bedrijfsspecifiek, beïnvloedt individuele activa.
Oorzaken	Macro-economische factoren (economische groei, inflatie, politiek).	Factoren die specifiek zijn voor een bedrijf of sector (bedrijfsrisico, managementbeslissingen, stakingen).
Eliminatie	Kan niet worden geëlimineerd door diversificatie.	Kan worden verminderd of geëlimineerd door diversificatie.
Compensatie	Beleggers worden gecompenseerd voor het nemen van dit risico.	Beleggers worden in theorie niet gecompenseerd voor dit risico.
Meting	Gemeten door Beta.	Niet direct gemeten door bèta; afgenomen door brede spreiding.

De verwarring ontstaat vaak doordat beide vormen van risico bijdragen aan de totale volatiliteit van een individuele belegging. Het cruciale verschil is echter dat non-diversificeerbaar risico inherent is aan het systeem en dus niet kan worden weggespreid door meer verschillende activa aan een portefeuille toe te voegen. Diversificeerbaarrisico, daarentegen, kan aanzienlijk worden verminderd door beleggingen over verschillende bedrijven, sectoren en regio's te spreiden, waardoor de impact van een negatieve gebeurtenis bij één specifiek activum wordt geneutraliseerd door de prestaties van andere activa.

Veelgestelde Vragen

Wat is het belangrijkste verschil tussen non-diversificeerbaar en diversificeerbaar risico?

Het belangrijkste verschil is dat non-diversificeerbaar risico de hele markt beïnvloedt en niet kan worden weggewerkt door diversificatie, terwijl diversificeerbaarrisico specifiek is voor een bedrijf of sector en kan worden verminderd door een goed gespreide portefeuille op te bouwen.

Hoe kan non-diversificeerbaar risico worden beheerd?

Hoewel non-diversificeerbaar risico niet volledig kan worden geëlimineerd, kunnen beleggers het beheren door middel van strategische activaspreiding over verschillende activaklassen (zoals aandelen, obligaties, vastgoed), hedgingstrategieën, of door te beleggen in activa met een lagere Beta.

Is non-diversificeerbaar risico hetzelfde als marktrisico?

Ja, de termen non-diversificeerbaar risico, systematisch risico en marktrisico worden vaak door elkaar gebruikt om hetzelfde concept aan te duiden: het risico dat inherent is aan het hele systeem en onvermijdelijk is voor beleggers.

Waarom is de Beta belangrijk bij non-diversificeerbaar risico?

De bèta-coëfficiënt is belangrijk omdat het een kwantitatieve maatstaf is voor de gevoeligheid van een activum of portefeuille voor non-diversificeerbaar risico. Het helpt beleggers te begrijpen hoeveel volatiliteit een belegging toevoegt aan hun portefeuille in vergelijking met de totale markt, en is een kerncomponent van modellen zoals het Capital Asset Pricing Model (CAPM) en de Kapitaalmarktlijn.

Welke invloed heeft non-diversificeerbaar risico op beleggingsbeslissingen?

Non-diversificeerbaar risico beïnvloedt beleggingsbeslissingen doordat het het minimumniveau van risico vertegenwoordigt dat een belegger moet accepteren bij het beleggen in de markt. Het helpt beleggers om realistische verwachtingen te hebben over rendement en risico, en om portefeuilles samen te stellen die aansluiten bij hun risicotolerantie, ongeacht hoe goed gediversifieerd hun portefeuille is.