Beursgenoteerd fonds

Wat is een Beursgenoteerd fonds?

Een beursgenoteerd fonds (vaak afgekort als ETF, van het Engelse "Exchange-Traded Fund") is een type beleggingsfonds waarvan de aandelen gedurende de handelsdag op een aandelenbeurs worden gekocht en verkocht, net als gewone aandelen. Beursgenoteerde fondsen behoren tot de bredere categorie van beleggingsfondsen en bieden beleggers de mogelijkheid om in een gediversifieerde mand met effecten te beleggen, zoals aandelen, obligaties of grondstoffen, zonder elk afzonderlijk actief te hoeven kopen. Dit type fonds combineert kenmerken van zowel individuele aandelen (intraday handel, liquiditeit) als traditionele beleggingsfondsen (diversificatie, professioneel vermogensbeheer).

Geschiedenis en Oorsprong

De geschiedenis van beleggingsfondsen gaat terug tot de 18e eeuw, toen Nederlandse kooplieden het concept van het bundelen van middelen introduceerden om handelsondernemingen te financieren. Dit collectieve investeringsconcept legde de basis voor moderne fondsen, waarbij beleggers risico's en rendementen deelden. De formele geboorte van het beleggingsfonds, dat later aan de beurs zou worden genoteerd, kwam pas veel later. Het concept van een beursgenoteerd fonds zoals we dat nu kennen, nam een vlucht met de introductie van het eerste Amerikaanse Exchange-Traded Fund (ETF), de SPDR S&P 500 ETF (SPY), op 22 januari 1993. Dit fonds, gelanceerd door State Street Global Advisors, was ontworpen om de prestaties van de S&P 500 Index te volgen en maakte passief beleggen toegankelijker voor een breder publiek.⁴

Belangrijkste Kenmerken

• Verhandelbaarheid: Beursgenoteerde fondsen worden gedurende de hele handelsdag op een handelsplatform verhandeld, in tegenstelling tot traditionele beleggingsfondsen die slechts één keer per dag, na sluiting van de markt, worden geprijsd en verhandeld.
• Diversificatie: Een beursgenoteerd fonds biedt toegang tot een breed scala aan activa, wat diversificatie binnen een portefeuille mogelijk maakt en de blootstelling aan het risico van individuele activa vermindert.
• Kosten: Veel beursgenoteerde fondsen, met name die een index volgen, staan bekend om hun lagere beheerskosten (kostenratio's) in vergelijking met actief beheerde fondsen.
• Transparantie: De meeste beursgenoteerde fondsen onthullen dagelijks hun volledige portefeuille, wat beleggers een hoge mate van transparantie biedt over de onderliggende activa.

Formula en Calculatie

Beursgenoteerde fondsen hebben zelf geen specifieke "formule" in de zin van een mathematische berekening die de waarde bepaalt op basis van inputvariabelen, zoals bij optieprijzen. Hun waarde is afgeleid van de onderliggende activa die ze aanhouden. De belangrijkste waardering van een beursgenoteerd fonds is de Net Asset Value (NAV) per aandeel en de marktprijs waartegen het fonds wordt verhandeld.

• Net Asset Value (NAV) per aandeel: Dit is de totale waarde van de activa van het fonds minus de passiva, gedeeld door het aantal uitstaande aandelen. De NAV wordt doorgaans aan het einde van elke handelsdag berekend.

  [
  \text{NAV per aandeel} = \frac{\text{Totale waarde activa} - \text{Totale passiva}}{\text{Aantal uitstaande aandelen}}
  ]

  De marktkapitalisatie van het fonds kan dan benaderd worden door de marktprijs van één aandeel te vermenigvuldigen met het aantal uitstaande aandelen. Hoewel de marktprijs van een beursgenoteerd fonds gedurende de dag kan afwijken van de NAV (handelend tegen een premie of korting), zullen arbitrageurs doorgaans ingrijpen om deze verschillen te minimaliseren en zo de liquiditeit en prijsaccuratesse te handhaven.

Interpretatie van het Beursgenoteerde Fonds

Het interpreteren van een beursgenoteerd fonds omvat het begrijpen van de relatie tussen de marktprijs en de intrinsieke waarde (NAV), de handelsdynamiek en de onderliggende beleggingsstrategie. Wanneer de marktprijs van een beursgenoteerd fonds aanzienlijk afwijkt van de NAV, kan dit duiden op inefficiënties, hoewel professionele marktdeelnemers (arbitrageurs) doorgaans eventuele grote premies of kortingen snel wegwerken.

Beleggers beoordelen een beursgenoteerd fonds niet alleen op zijn rendementen, maar ook op factoren zoals de liquiditeit van de onderliggende activa, de kostenratio en de mate van transparantie. Een beursgenoteerd fonds dat bijvoorbeeld een brede marktindex volgt, biedt doorgaans een hoge mate van transparantie en liquiditeit, wat bijdraagt aan een efficiënte prijsvorming.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat u wilt beleggen in de technologie sector zonder specifieke individuele aandelen te kiezen. U besluit om € 10.000 te investeren in een beursgenoteerd fonds dat de Nasdaq 100-index volgt. Dit fonds, laten we het "TechInnovators ETF" noemen, heeft een kostenratio van 0,20% per jaar.

Op het moment van aankoop is de marktprijs van een aandeel van de TechInnovators ETF € 100. U koopt 100 aandelen (€ 10.000 / € 100). Dit geeft u onmiddellijk blootstelling aan 100 van de grootste niet-financiële bedrijven genoteerd aan de Nasdaq, waardoor uw portefeuille direct wordt gediversificeerd over een hele sector.

Gedurende het jaar presteert de technologie sector goed en de Nasdaq 100-index stijgt met 15%. Als de TechInnovators ETF zijn index nauwkeurig volgt, zou uw belegging ook met ongeveer 15% in waarde stijgen. Uw 100 aandelen zouden dan € 115 per stuk waard zijn, wat resulteert in een totale waarde van € 11.500. De beheerskosten van 0,20% worden jaarlijks automatisch van het fondsvermogen afgetrokken, wat een minimale impact heeft op uw totale rendement. U kunt uw aandelen op elk moment gedurende de handelsdag verkopen via uw handelsplatform.

Praktische Toepassingen

Beursgenoteerde fondsen worden breed ingezet door zowel particuliere als institutionele beleggers voor diverse doeleinden:

• Portefeuille-opbouw: Ze dienen als fundamentele bouwstenen voor het construeren van gediversifieerde portefeuilles, waarbij beleggers toegang krijgen tot specifieke activaklassen, sectoren of geografische regio's met één enkele transactie. Institutionele beleggers gebruiken ETF's toenemend voor strategische activallocatie, het beheren van liquiditeit en het doen van tactische beleggingen.
• Tactische allo³catie: Beleggers kunnen beursgenoteerde fondsen gebruiken om snel tactische aanpassingen te doen aan hun activamix, bijvoorbeeld om over- of onderwogen te worden in bepaalde stijlen of regio's, zonder individuele effecten te hoeven kopen. Dit stelt hen in staat om in te spelen op macro-economische trends of specifieke marktkansen.
• Risicobeheer: Een beursgenoteerd fonds kan helpen bij risicobeheer door onmiddellijke diversificatie te bieden, waardoor het risico van een enkel aandeel of een specifieke belegging wordt verminderd.
• Toegang tot markten: Ze bieden toegankelijkheid tot markten die voorheen moeilijk te bereiken waren voor particuliere beleggers, zoals grondstoffen, opkomende markten of specifieke sectoren.
• Regulering en compliance: Het regelgevingskader voor beursgenoteerde fondsen is in de loop der jaren geëvolueerd om de bescherming van beleggers te waarborgen. In de Verenigde Staten heeft de Securities and Exchange Commission (SEC) in 2019 Rule 6c-11 aangenomen, wat de operationele efficiëntie voor veel ETF's heeft verbeterd door de noodzaak van individuele vrijstellingsvergunningen te elimineren.

Beperkingen en Kri²tiekpunten

Hoewel beursgenoteerde fondsen veel voordelen bieden, kennen ze ook beperkingen en kritiekpunten:

• Liquiditeitsrisico en volatiliteit: Niet alle beursgenoteerde fondsen hebben een even hoge liquiditeit. Fondsen met een laag handelsvolume kunnen bredere bied-laatspreads hebben, wat de transactiekosten voor beleggers verhoogt. Bovendien kunnen beursgenoteerde fondsen, net als individuele aandelen, gevoelig zijn voor plotselinge en extreme prijsschommelingen, zoals "flash crashes". Een recent voorbeeld hiervan is de flash crash van de BlackRock wereld ETF op Deutsche Boerse, waarbij de liquiditeit kortstondig verdween na de publicatie van Amerikaanse banencijfers, wat resulteerde in een snelle prijsdaling van 5%.
• Afwijking van NA¹V (Tracking Error): Hoewel beursgenoteerde fondsen ontworpen zijn om een onderliggende index te volgen, kan er een verschil optreden tussen de prestatie van het fonds en die van de index, bekend als "tracking error". Dit kan het gevolg zijn van beheerkosten, liquiditeit van onderliggende activa, transactiekosten of dividenden die niet onmiddellijk worden herbelegd.
• Complexiteit van sommige fondsen: Er is een groeiend aantal complexe beursgenoteerde fondsen, zoals leveraged of inverse ETF's, die niet geschikt zijn voor alle beleggers vanwege hun verhoogde risico en complexere structuren.
• Invloed op marktwerking: Sommige critici stellen dat de populariteit van beursgenoteerde fondsen, met name index-volgende fondsen, kan leiden tot verhoogde correlatie tussen aandelen en een verminderde prijsinformatie over individuele bedrijven, wat de algehele marktefficiëntie zou kunnen beïnvloeden. Dit fenomeen wordt soms aangeduid als de "Dark Side of ETFs" in academische discussies.

Beursgenoteerd fonds vs. Niet-beursgenoteerd fonds

Het onderscheid tussen een beursgenoteerd fonds en een niet-beursgenoteerd fonds (zoals een traditioneel open-end beleggingsfonds) is cruciaal voor beleggers.

De belangrijkste verwarring ontstaat vaak rondom de handelswijze. Een beursgenoteerd fonds biedt de flexibiliteit van aandelenhandel met de diversificatie van een fonds, terwijl een niet-beursgenoteerd fonds meer gericht is op langetermijnbeleggingen waarbij dagelijkse handel minder relevant is.

Veelgestelde Vragen

Zijn beursgenoteerde fondsen veilig?

Beursgenoteerde fondsen zijn net als alle andere beleggingen onderhevig aan marktrisico's. Ze bieden weliswaar diversificatie, wat het risico van individuele activa vermindert, maar de waarde kan nog steeds dalen als de algehele markt of de sector waarin het fonds belegt, daalt. Ze zijn bovendien onderworpen aan strikte regelgeving om beleggers te beschermen.

Hoe koop ik een beursgenoteerd fonds?

U kunt een beursgenoteerd fonds kopen via een effectenrekening bij een online broker of bank. Het proces is vergelijkbaar met het kopen van gewone aandelen: u zoekt het fonds op aan de hand van zijn tickerkode en plaatst een kooporder gedurende de handelsuren.

Zijn beursgenoteerde fondsen geschikt voor beginners?

Ja, veel beursgenoteerde fondsen zijn zeer geschikt voor beginnende beleggers. Met name index-volgende beursgenoteerde fondsen bieden een kostenefficiënte manier om direct diversificatie te verkrijgen, zonder dat men individuele aandelen hoeft te selecteren of een complexe beleggingsstrategie hoeft te volgen.

Wat is het verschil tussen een beursgenoteerd fonds en een aandelenindexfonds?

Een aandelenindexfonds is een type beleggingsfonds dat ernaar streeft de prestaties van een specifieke aandelenindex te repliceren. Veel beursgenoteerde fondsen zijn inderdaad indexfondsen, maar niet alle beursgenoteerde fondsen zijn indexfondsen (er zijn bijvoorbeeld ook actief beheerde ETF's of grondstoffen-ETF's). Het belangrijkste verschil zit in de verhandelbaarheid: een beursgenoteerd fonds kan gedurende de dag worden gekocht en verkocht, terwijl een traditioneel indexfonds alleen aan het einde van de dag wordt geprijsd.

Hoe verdienen beursgenoteerde fondsen geld?

Beleggers in beursgenoteerde fondsen kunnen op twee manieren geld verdienen: door waardevermeerdering van de onderliggende activa (waardoor de aandelenkoers van het fonds stijgt) en door dividenden of rentebetalingen die door de onderliggende effecten worden uitgekeerd.