Beleggingsfondsen

Wat zijn Beleggingsfondsen?

Beleggingsfondsen zijn financiële instrumenten die geld van meerdere investeerders bundelen om een gediversifieerde portefeuille van effecten te kopen, zoals aandelen, obligaties of andere activa. Deze beleggingsvehikels bieden individuen de mogelijkheid om deel te nemen aan de financiële markten zonder dat ze elk afzonderlijk effect hoeven te kopen en te beheren. De gezamenlijk ingelegde gelden worden beheerd door professionele fondsbeheerders die beleggingsbeslissingen nemen in lijn met de vastgestelde beleggingsdoelstellingen van het fonds. Door de bundeling van kapitaal maken beleggingsfondsen portefeuillediversificatie toegankelijk voor een breed scala aan beleggers, wat bijdraagt aan effectief risicobeheer. Beleggingsfondsen vallen onder de bredere categorie van beleggingsvehikels.

Geschiedenis en Oorsprong

De oorsprong van beleggingsfondsen kan worden teruggevoerd tot de 18e eeuw in Nederland, waar de Amsterdamse koopman Adriaan van Ketwich in 1774 een van de eerste beleggingstrusts, genaamd "Eendragt Maakt Magt" (Eenheid Maakt Macht), oprichtte om kleine beleggers de mogelijkheid te bieden hun risico's te spreiden. ⁷, ⁸Het concept van gezamenlijke beleggingen verspreidde zich vervolgens naar andere landen. De moderne vorm van het beleggingsfonds zoals we die nu kennen, ontstond in de Verenigde Staten met de oprichting van de Massachusetts Investors Trust in 1924, het eerste open-end beleggingsfonds dat beleggers de mogelijkheid bood om aandelen op elk moment te kopen en te verkopen tegen hun Netto Inventariswaarde (NAV). ⁴, ⁵, ⁶Na de beurscrash van 1929 en de Grote Depressie ontstond er behoefte aan meer regulering. Dit leidde tot de Investment Company Act van 1940 in de Verenigde Staten, een belangrijke wet die de organisatie en activiteiten van beleggingsfondsen reguleert en disclosurevereisten oplegt aan beleggingsmaatschappijen.
³

Belangrijkste Kenmerken

• Beleggingsfondsen bundelen kapitaal van meerdere beleggers om in een gevarieerde portefeuille van effecten te beleggen.
• Ze worden professioneel beheerd, waarbij fondsbeheerders beleggingsbeslissingen nemen op basis van de fondsdoelstellingen.
• Beleggers kunnen profiteren van portefeuillediversificatie en risicobeheer zonder grote kapitalen of diepgaande kennis.
• De waarde van een beleggingsfonds wordt dagelijks berekend als de Netto Inventariswaarde (NAV) per aandeel, gebaseerd op de totale activa minus passiva.
• Ze bieden relatief hoge liquiditeit, aangezien beleggers hun aandelen meestal dagelijks kunnen inwisselen bij het fonds.

Formule en Berekening

De meest fundamentele berekening in de context van beleggingsfondsen is de Netto Inventariswaarde (NAV) per aandeel. De NAV vertegenwoordigt de waarde van elk aandeel van het fonds en wordt doorgaans aan het einde van elke handelsdag berekend.

De formule voor de Netto Inventariswaarde (NAV) per aandeel is:

Waarbij:

• Totale activa van het fonds: De marktwaarde van alle beleggingen (aandelen, obligaties, kasgelden, etc.) en andere bezittingen van het fonds.
• Totale passiva van het fonds: Alle verplichtingen van het fonds, inclusief vergoedingen, transactiekosten en andere schulden.
• Aantal uitstaande aandelen van het fonds: Het totale aantal aandelen dat door beleggers wordt gehouden.

Deze berekening is cruciaal voor beleggers, omdat het de prijs bepaalt waartegen zij aandelen van het fonds kunnen kopen of verkopen.

Interpretatie van Beleggingsfondsen

Het interpreteren van beleggingsfondsen omvat meer dan alleen het kijken naar rendementen. Een belangrijke factor is het beleggingsbeleid van het fonds, dat bepaalt in welke activa het fonds belegt en welke risico's het neemt. Beleggers moeten beoordelen of het fondsmanagement aansluit bij hun eigen beleggingsdoelstellingen en risicotolerantie. Fondsen kunnen bijvoorbeeld een focus hebben op actief beheer, waarbij de fondsbeheerder probeert de markt te verslaan, of passief beheer, waarbij het fonds simpelweg een bepaalde index volgt. Daarnaast zijn de kosten, zoals de transactiekosten en beheervergoedingen, van groot belang, aangezien deze direct van invloed zijn op het nettorendement voor de belegger.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel, Mevrouw Jansen wil beginnen met beleggen, maar heeft beperkte kennis en een bescheiden budget. In plaats van individuele aandelen of obligaties te selecteren, kiest ze ervoor om maandelijks €100 te beleggen in een breed beleggingsfonds dat zich richt op wereldwijde aandelen.

Scenario:

1. Inleg: Mevrouw Jansen legt elke maand €100 in.
2. Fondsbeheer: Het beleggingsfonds wordt beheerd door een team van professionals die beslissen welke aandelen in de portefeuille worden opgenomen en verkocht. Ze kopen bijvoorbeeld aandelen van honderden verschillende bedrijven wereldwijd, waardoor de portefeuille automatisch gediversifieerd wordt.
3. Waardegroei: Over een jaar heeft Mevrouw Jansen €1.200 ingelegd. Als de aandelen in de fondsportefeuille stijgen, stijgt ook de Netto Inventariswaarde (NAV) van het fonds. Stel dat haar inleg na een jaar is uitgegroeid tot €1.280, inclusief herbelegde dividenden en kapitaalwinst.
4. Voordeel: Mevrouw Jansen heeft geprofiteerd van professioneel vermogensbeheer en een brede diversificatie zonder zelf uitgebreid onderzoek te hoeven doen naar individuele effecten.

Praktische Toepassingen

Beleggingsfondsen worden veelvuldig gebruikt in diverse financiële contexten:

• Particulier beleggen: Ze vormen een toegankelijke manier voor individuele beleggers om te diversifiëren en te profiteren van professioneel vermogensbeheer. Dit is vooral relevant voor langetermijn beleggingsdoelstellingen zoals pensioenopbouw of vermogensgroei.
• Pensioenplannen: Veel pensioenplannen, zowel individuele als via de werkgever, bieden beleggingsfondsen als kernoptie vanwege hun diversificatie en beheerde aard. De Investment Company Institute (ICI) rapporteerde in 2024 dat veel Amerikanen beleggingsfondsen gebruiken in belastingvoordelige pensioenrekeningen, waarbij deze fondsen ongeveer de helft van de accountgebaseerde pensioenactiva vertegenwoordigden.
• Inst²itutionele beleggers: Ook grote institutionele beleggers, zoals verzekeringsmaatschappijen en stichtingen, gebruiken beleggingsfondsen om hun portefeuilles te beheren en te diversifiëren.
• Vermogensbeheer: Professionele vermogensbeheerders gebruiken beleggingsfondsen om op maat gemaakte portefeuilles voor hun cliënten samen te stellen, rekening houdend met hun risicoprofiel en beleggingsbeleid.

Beperkingen en Kritiek

Hoewel beleggingsfondsen tal van voordelen bieden, zijn er ook beperkingen en punten van kritiek:

• Kosten: Beleggingsfondsen brengen kosten met zich mee, zoals beheervergoedingen, transactiekosten en soms instap- of uitstapkosten. Deze kosten kunnen op de lange termijn een aanzienlijk deel van het rendement opslokken. Sommige studies suggereren zelfs dat, na correctie voor bepaalde factoren, hogere kosten niet altijd leiden tot superieure prestaties na aftrek van kosten.
• Gebrek aan controle: Beleggers hebben geen directe zeggenschap over de individuele effecten in de portefeuille van het fonds. De beleggingsbeleiden worden bepaald door de fondsbeheerder, wat mogelijk niet volledig aansluit bij de specifieke voorkeuren van een individuele belegger.
• Ondermaatse prestaties van actief beheer: Historisch gezien presteren veel actief beheerde beleggingsfondsen na aftrek van kosten consistent slechter dan hun benchmark-indexen, met name over langere periodes. Dit heeft geleid tot een verschuiving van actief beheer naar passief beheer, vooral na de financiële crisis van 2008.
• Fondsaf¹sluiting of -fusie: Fondsen kunnen worden gesloten of samengevoegd als ze niet genoeg activa aantrekken of slecht presteren, wat ongemak of onbedoelde belastinggebeurtenissen voor beleggers kan veroorzaken.
• Liquiditeitsrisico (in specifieke gevallen): Hoewel de meeste open-end beleggingsfondsen dagelijks verhandelbaar zijn en een hoge liquiditeit bieden, kunnen fondsen die beleggen in illiquide activa, zoals bepaalde soorten vastgoed of private equity, onder extreme marktomstandigheden liquiditeitsproblemen ervaren.

Beleggingsfondsen vs. Beursgenoteerd fonds (ETF)

Beleggingsfondsen en beursgenoteerd fondsen (ETF's) zijn beide populaire collectieve beleggingsvehikels die diversificatie en professioneel beheer bieden, maar ze verschillen fundamenteel in hoe ze worden verhandeld en geprijsd.

De belangrijkste verwarring ontstaat vaak doordat beide typen fondsen beleggingen bundelen. Het cruciale verschil ligt echter in de manier waarop ze worden verhandeld en geprijsd: beleggingsfondsen verhandelen rechtstreeks met het fonds aan het einde van de dag, terwijl ETF's op de beurs verhandeld worden, wat intraday prijsfluctuaties mogelijk maakt.

Veelgestelde Vragen (FAQs)

Wat is het verschil tussen een open-end en een closed-end beleggingsfonds?

Een open-end beleggingsfonds geeft voortdurend nieuwe aandelen uit en koopt ze terug van beleggers, waarbij de prijs gebaseerd is op de Netto Inventariswaarde (NAV) aan het einde van de handelsdag. Een closed-end fonds heeft een vast aantal aandelen die op de beurs worden verhandeld, net als gewone aandelen, en kan dus met een premie of korting ten opzichte van zijn NAV worden verhandeld.

Hoe verdienen beleggingsfondsen geld voor beleggers?

Beleggingsfondsen genereren rendement voor beleggers op drie manieren: dividenden uit de aandelen in de portefeuille, rente van obligaties en andere rentedragende instrumenten, en kapitaalwinsten uit de verkoop van activa in de portefeuille die in waarde zijn gestegen. Deze inkomsten worden doorgaans herbelegd of als uitkering aan beleggers betaald.

Wat is een beleggingsfonds prospectus?

Een prospectus is een wettelijk vereist document dat potentiële beleggers gedetailleerde informatie verschaft over een beleggingsfonds. Dit omvat de beleggingsdoelstellingen van het fonds, de risico's, de kosten, de prestatiegeschiedenis, de beleggingsbeleiden en de informatie over het management. Het is essentieel om dit document grondig te lezen voordat u in een fonds belegt.

Welke invloed heeft inflatie op beleggingsfondsen?

Inflatie vermindert de koopkracht van geld in de toekomst, wat betekent dat het reële rendement van beleggingsfondsen kan dalen. Obligatiefondsen zijn over het algemeen kwetsbaarder voor inflatie dan aandelenfondsen, omdat de toekomstige vaste rente minder waard wordt. Beleggingsfondsen die beleggen in activa die historisch gezien goed presteren in inflatoire omgevingen, zoals grondstoffen of inflatie-gelinkte obligaties, kunnen beleggers helpen hun koopkracht te behouden.