Depositofaciliteit

Wat is een Depositofaciliteit?

Een depositofaciliteit is een instrument binnen het monetair beleid van een centrale bank dat commerciële banken de mogelijkheid biedt om overtollige middelen, meestal ’s nachts, bij de centrale bank te deponeren. Hiervoor ontvangen zij een vooraf vastgestelde rentevoet. Dit mechanisme is een van de ‘staande faciliteiten’ die centrale banken aanbieden om de liquiditeit in het financiële systeem te beheren en de kortetermijnrente op de geldmarkt te beïnvloeden. De rente die banken ontvangen via de depositofaciliteit, de zogenaamde depositorente, dient als een bodem voor de kortetermijnmarktrente.

Geschiedenis en Oorsprong

De depositofaciliteit, samen met de marginale beleningsfaciliteit en de belangrijkste herfinancieringstransacties, vormt de kern van het monetair beleidskader van veel centrale banken wereldwijd. In de Eurozone werd de depositofaciliteit, net als de andere staande faciliteiten, geïntroduceerd bij de oprichting van de Europese Centrale Bank (ECB) in 1999 als onderdeel van haar operationele raamwerk. Deze faciliteiten zijn ontworpen om de dagelijkse liquiditeitspositie van commerciële banken te beheren. De ECB heeft door de jaren heen de rentetarieven van haar staande faciliteiten aangepast in reactie op economische omstandigheden, inclusief perioden van zeer lage of zelfs negatieve rente. Zo is de depositorente van de ECB sinds juni 2014 tot juli 2022 negatief geweest. De Europes⁵e Centrale Bank heeft uitgebreide informatie over haar staande faciliteiten beschikbaar.

Belang⁴rijkste Punten

• Een depositofaciliteit is een monetaire beleidsinstrument van centrale banken om de geldmarkt te beïnvloeden.
• Commerciële banken kunnen overtollige reserves hier 'overnight' stallen tegen een vastgestelde rente.
• De rente van de depositofaciliteit fungeert als een bodem voor de kortetermijnrente op de interbancaire markt.
• Het tarief wordt gebruikt om de liquiditeit in het financiële systeem te beheren en de algemene rentevoet te sturen.

Interpretatie van de Depositofaciliteit

De rentevoet van de depositofaciliteit is een cruciaal signaal van de monetaire beleidsintenties van een centrale bank. Wanneer de centrale bank deze rente verlaagt, moedigt zij commerciële banken aan om minder geld bij de centrale bank te parkeren en meer uit te lenen in de economie, wat de economische activiteit kan stimuleren. Een hogere rente op de depositofaciliteit, de rentevergoeding die banken ontvangen, maakt het aantrekkelijker voor banken om overtollige middelen bij de centrale bank te stallen, waardoor de liquiditeit in de markt afneemt en de kortetermijnrente stijgt. Dit tarief vormt de feitelijke ondergrens, ofwel de "floor", voor de overnight deposit rate in de geldmarkt.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat Bank A aan het einde van de werkdag €100 miljoen aan overtollige reserves heeft die het niet onmiddellijk nodig heeft voor haar dagelijkse operaties of om uit te lenen aan andere commerciële banken op de interbancaire markt. Om deze middelen veilig te bewaren en er toch een rendement op te behalen, besluit Bank A de €100 miljoen te deponeren bij de centrale bank via de depositofaciliteit. Als de centrale bank de depositorente op 2% heeft vastgesteld, ontvangt Bank A na één nacht (op jaarbasis berekend) een rentevergoeding over dit bedrag. Dit geeft Bank A een risicovrije manier om haar overtollige liquiditeit te beheren, zelfs voor een zeer korte periode.

Praktische Toepassingen

De depositofaciliteit is een essentieel onderdeel van het operationele kader voor monetair beleid van centrale banken en heeft verschillende praktische toepassingen:

• Liquiditeitsbeheer: Het stelt commerciële banken in staat om overtollige liquiditeit veilig en efficiënt te parkeren. Dit helpt bij het stabiliseren van de geldmarkt en het voorkomen van overmatige volatiliteit in de kortetermijnrente.
• Rentesturing: De rente van de depositofaciliteit, samen met de rente voor de marginale beleningsfaciliteit, vormt een 'rentecorridor' waarbinnen de kortetermijnrente op de geldmarkt zich beweegt. Door deze rentetarieven aan te passen, stuurt de centrale bank de kosten van lenen en de rentevergoeding op de markt. Historische data van de depositofaciliteitrente voor het eurogebied zijn beschikbaar via de Federal Reserve Bank of St. Louis.
• Beleidssignalerin³g: Wijzigingen in het tarief van de depositofaciliteit signaleren de monetaire beleidsintenties van de centrale bank, wat invloed heeft op verwachtingen over toekomstige inflatie en economische groei. Dit beïnvloedt op zijn beurt de beslissingen van huishoudens en bedrijven. Dit maakt het, naast openmarkttransacties, een cruciaal instrument.

Beperkingen en Kritiek

Hoewel de depositofaciliteit een effectief instrument is voor monetair beleid, kent het ook beperkingen en heeft het kritiek gekregen, met name tijdens perioden van negatieve rente.

Een van de belangrijkste discussiepunten betreft de impact van negatieve depositorentes op de winstgevendheid van commerciële banken. Als banken moeten betalen om overtollige reserves bij de centrale bank aan te houden, kan dit hun rentemarges onder druk zetten, vooral als zij deze kosten niet volledig kunnen doorberekenen aan spaarders. Onderzoek van Bruegel heeft de effecten van het negatieve rentebeleid van de ECB onderzocht, waarbij de potentiële neveneffecten op de economie en banken zijn geanalyseerd. De Organisatie voor Econom²ische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft ook gekeken naar de vraag of negatieve rentetarieven in het eurogebied de winstgevendheid van banken schaden.

Bovendien kan een langdur¹ige periode van lage of negatieve rentetarieven via de depositofaciliteit de prikkel voor banken om risicovolle leningen te verstrekken vergroten in een zoektocht naar rendement, wat mogelijk de financiële stabiliteit kan beïnvloeden. Dit is een punt van zorg voor toezichthouders.

Depositofaciliteit vs. Marginale Beleningsfaciliteit

De depositofaciliteit en de marginale beleningsfaciliteit zijn beide staande faciliteiten die door een centrale bank worden aangeboden, maar ze dienen tegengestelde doelen. De depositofaciliteit stelt commerciële banken in staat om overtollige liquiditeit op korte termijn (overnight) bij de centrale bank te deponeren en hierover een rentevergoeding te ontvangen. Dit tarief fungeert als de bodem van de rentecorridor. De marginale beleningsfaciliteit, daarentegen, biedt banken de mogelijkheid om overnight liquiditeit te lenen van de centrale bank tegen een hogere rentevoet. Dit tarief fungeert als het plafond van de rentecorridor. Waar de depositofaciliteit dient om overtollige fondsen te absorberen, dient de marginale beleningsfaciliteit om liquiditeitstekorten op korte termijn op te vangen.

Veelgestelde Vragen

Wat is het doel van een depositofaciliteit?

Het belangrijkste doel van een depositofaciliteit is om commerciële banken een veilige optie te bieden voor het parkeren van overtollige middelen voor korte perioden, meestal 's nachts. Door de rentevoet op deze faciliteit vast te stellen, kan de centrale bank de kortetermijnrente op de geldmarkt beïnvloeden en zo haar monetair beleid implementeren.

Hoe beïnvloedt de depositofaciliteit de economie?

De depositofaciliteit beïnvloedt de economie indirect door de kortetermijnrente te sturen. Een hogere depositorente kan banken ertoe aanzetten meer geld bij de centrale bank te parkeren, waardoor minder geld beschikbaar is voor leningen in de economie, wat de economische activiteit kan afremmen en de inflatie kan beteugelen. Een lagere rente heeft het tegenovergestelde effect en moedigt banken aan om meer uit te lenen, wat de groei kan stimuleren.

Wat is het verschil tussen de depositofaciliteit en de marginale beleningsfaciliteit?

De depositofaciliteit is voor commerciële banken om geld te deponeren bij de centrale bank tegen een vooraf bepaalde rentevergoeding, terwijl de marginale beleningsfaciliteit banken in staat stelt om geld te lenen van de centrale bank tegen een vooraf bepaalde rente. De depositorente is de bodem van de rentecorridor, terwijl de marginale beleningsrente het plafond vormt.