Wat is Ethisch beleggen?
Ethisch beleggen, ook bekend als maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB), is een beleggingsstrategie waarbij beleggers financiële doelen combineren met persoonlijke waarden en ethische overwegingen. Het is een onderdeel van de bredere categorie van verantwoord beleggen. Bij ethisch beleggen worden investeringsbeslissingen beïnvloed door morele, sociale en ecologische principes, waarbij beleggers activa selecteren of uitsluiten op basis van de bedrijfspraktijken van de onderliggende entiteiten. Dit betekent vaak het vermijden van bedrijven die betrokken zijn bij controversiële industrieën zoals tabak, wapens, gokken, alcohol of fossiele brandstoffen. Het doel is niet alleen financieel rendement, maar ook het ondersteunen van positieve maatschappelijke en ecologische veranderingen.
Geschiedenis en Oorsprong
De concepten die ten grondslag liggen aan ethisch beleggen zijn niet nieuw en hebben wortels die teruggaan tot religieuze gemeenschappen. Al in de 18e eeuw weigerden groepen zoals de Quakers te investeren in bedrijven die gerelateerd waren aan slavernij of oorlogvoering. In de 20e eeuw won het idee van ethisch beleggen terrein, vooral met de opkomst van sociale en politieke bewegingen. Een belangrijke impuls kwam van de anti-apartheidsbeweging in de jaren 1970 en 1980, die druk uitoefende op universiteiten en pensioenfondsen om hun investeringen in Zuid-Afrikaanse bedrijven stop te zetten. Dit leidde tot een breder bewustzijn van de invloed die beleggers kunnen uitoefenen op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Sindsdien is de reikwijdte van ethisch beleggen aanzienlijk uitgebreid, van uitsluitingscriteria naar meer omvattende benaderingen zoals Socially Responsible Investing (SRI) en de focus op milieu-, sociale en governance (ESG) factoren. De geschiedenis van duurzaam beleggen laat zien hoe deze principes zich hebben ontwikkeld van nichepraktijken tot mainstream beleggingsbenaderingen.
Belangrijkste punten
- Ethisch beleggen omvat het selecteren of uitsluiten van investeringen op basis van ethische, sociale en milieucriteria.
- Het overstijgt puur financieel rendement door ook maatschappelijke impact te overwegen.
- De praktijk kent een lange geschiedenis, met vroege voorbeelden in religieuze gemeenschappen en latere impuls vanuit sociale bewegingen.
- Beleggers die ethisch beleggen toepassen, streven ernaar bedrijven te ondersteunen die aansluiten bij hun persoonlijke waarden.
- Methoden omvatten negatieve screening (uitsluiting) en positieve screening (selectie van leiders).
Interpreteren van Ethisch beleggen
Bij het interpreteren en toepassen van ethisch beleggen wordt doorgaans een screeningproces gehanteerd om bedrijven te evalueren. Dit proces kan variëren van eenvoudige negatieve screening, waarbij beleggingen in specifieke sectoren (bijv. wapens, tabak) categorisch worden uitgesloten, tot complexere positieve screening, waarbij wordt gezocht naar bedrijven die voorlopers zijn op het gebied van sociale of milieupraktijken. Het succes van ethisch beleggen wordt niet alleen afgemeten aan het financiële rendement, maar ook aan de mate waarin de beleggingen een positieve impact hebben of in lijn zijn met de waarden van de belegger. Het vereist zorgvuldig onderzoek en een diepgaand begrip van de bedrijfsvoering van ondernemingen om te bepalen of zij voldoen aan de gestelde ethische normen. Dit omvat een grondige afweging van risicomanagement en reputatie.
Hypothetisch voorbeeld
Stel dat een belegger, de heer Jansen, ethisch wil beleggen en besluit om geen investeringen te doen in bedrijven die betrokken zijn bij de productie van fossiele brandstoffen of wapens. Hij heeft een startkapitaal van €10.000 voor zijn beleggingsportefeuille.
De heer Jansen begint met het onderzoeken van verschillende beleggingsfondsen en individuele aandelen. Hij vindt twee bedrijven die interessant lijken:
- EcoTech Solutions N.V.: Een bedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling van duurzame energietechnologieën. Het bedrijf heeft een solide track record en betaalt regelmatig dividend uit. Dit past perfect bij zijn ethische principes.
- Global Mining Corp.: Een groot mijnbouwbedrijf dat zich bezighoudt met de winning van kolen en andere mineralen. Hoewel het bedrijf potentieel hoge rendementen biedt, strookt de aard van zijn activiteiten niet met de ethische bezwaren van de heer Jansen ten aanzien van fossiele brandstoffen.
Op basis van zijn ethische criteria besluit de heer Jansen €8.000 te investeren in aandelen van EcoTech Solutions N.V. en de resterende €2.000 in een ethisch verantwoord obligatiefonds dat investeert in groene projecten. Hij vermijdt volledig Global Mining Corp., ondanks de mogelijke winsten, omdat het niet overeenkomt met zijn ethische beleggingsprincipes. Door deze aanpak te volgen, bouwt de heer Jansen een portefeuille op die zowel zijn financiële doelstellingen als zijn persoonlijke ethische waarden weerspiegelt.
Praktische toepassingen
Ethisch beleggen komt in verschillende vormen voor in de beleggingswereld. Individuele beleggers kunnen ethische fondsen of exchange-traded funds (ETF's) kiezen die vooraf bepaalde ethische criteria hanteren. Deze fondsen filteren bedrijven vaak op basis van ESG-criteria (Environmental, Social, Governance), waarbij ze de prestaties van een bedrijf beoordelen op het gebied van milieu-impact, sociale verantwoordelijkheid en goed bestuur. Pensioenfondsen en institutionele beleggers integreren ethische overwegingen ook steeds vaker in hun beleid, deels als reactie op de vraag van begunstigden en deels vanwege de erkenning dat duurzame praktijken op lange termijn waarde kunnen creëren.
Naast passieve screeningmethoden zijn er ook actieve benaderingen, zoals aandeelhoudersactivisme, waarbij ethische beleggers hun stemrecht gebruiken om veranderingen in de bedrijfsethiek te stimuleren. De groei van ethisch beleggen is wereldwijd significant, met een toenemend kapitaal dat in deze beleggingscategorie stroomt. Uit onderzoek blijkt dat duurzaam beleggen in 2023 wereldwijd een groei heeft doorgemaakt, ondanks uitdagingen in de markt. Daarnaast gebruiken veel bedrijven en beleggers raamwerken zoals de GRI Standards van de Global Reporting Initiative om de duurzaamheidsprestaties te meten en te rapporteren.
Beperkingen en kritiek
Hoewel ethisch beleggen veel voordelen biedt, zijn er ook beperkingen en punten van kritiek. Een veelgehoorde zorg is de potentiële impact op financiële prestaties. Critici beweren soms dat het uitsluiten van bepaalde sectoren of bedrijven de beleggingsmogelijkheden beperkt, wat mogelijk kan leiden tot een minder gediversifieerde portefeuille en lagere rendementen. Echter, recent onderzoek suggereert dat ethisch beleggen op lange termijn vergelijkbare of zelfs betere rendementen kan opleveren dan traditionele beleggingen, omdat bedrijven met sterke ESG-praktijken vaak veerkrachtiger zijn.
Een andere belangrijke kritiek is "greenwashing", waarbij bedrijven onterecht beweren ethisch of duurzaam te zijn om beleggers aan te trekken, zonder substantiële veranderingen in hun praktijken. Dit kan leiden tot misleiding van beleggers en ondermijnt het vertrouwen in ethisch beleggen. Regelgevers, zoals de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC), hebben stappen ondernomen om misleidende ESG-claims aan te pakken. De SEC heeft bijvoorbeeld een beleggingsadviseur aangeklaagd wegens misleidende ESG-claims, wat de noodzaak benadrukt van transparantie en nauwkeurigheid in de rapportage van ethische beleggingsproducten. Het definiëren van "ethisch" kan subjectief zijn, wat leidt tot uiteenlopende interpretaties en beleggingsstrategieën. Beleggers moeten zorgvuldig onderzoeken of de methodologie van een ethisch fonds aansluit bij hun eigen waarden en of het de aandeelhouderswaarde op een verantwoorde manier probeert te maximaliseren.
Ethisch beleggen vs. Duurzaam beleggen
Hoewel de termen "ethisch beleggen" en "duurzaam beleggen" vaak door elkaar worden gebruikt, is er een subtiel verschil in hun focus.
| Kenmerk | Ethisch beleggen | Duurzaam beleggen |
|---|---|---|
| Primaire focus | Waarden en morele principes van de belegger (goed/fout). | Impact van ESG-factoren op financiële prestaties en risico's op lange termijn. |
| Benadering | Vaak gebaseerd op uitsluitingen (negatieve screening) van ongewenste sectoren. | Integratie van ESG-analyse in de beleggingsbeslissing om risico's en kansen te identificeren. |
| Doel | Beleggen in lijn met persoonlijke ethische normen en maatschappelijke impact. | Langetermijnwaardecreatie door rekening te houden met duurzaamheidsfactoren. |
Ethisch beleggen begint vanuit een moralistisch perspectief, waarbij specifieke sectoren of bedrijven worden gemeden die indruisen tegen de persoonlijke ethiek van de belegger. Duurzaam beleggen daarentegen richt zich meer op de materiële impact van milieu-, sociale en governancefactoren op de financiële prestaties van een bedrijf, en hoe het integreren van deze factoren kan leiden tot betere, meer veerkrachtige beleggingen op de lange termijn. Ondanks dit onderscheid overlappen de twee concepten aanzienlijk en worden ze vaak gezien als complementaire benaderingen binnen het bredere spectrum van verantwoord beleggen.
Veelgestelde vragen
Wat is het verschil tussen ethisch beleggen en traditioneel beleggen?
Het belangrijkste verschil is dat ethisch beleggen, naast financieel rendement, ook rekening houdt met de maatschappelijke en ethische impact van investeringen. Traditioneel beleggen richt zich primair op financiële winst, zonder expliciete overweging van de bredere gevolgen van de belegging.
Kan ethisch beleggen net zo winstgevend zijn?
Onderzoek en marktontwikkelingen suggereren steeds vaker dat ethisch beleggen op de lange termijn vergelijkbare of zelfs superieure rendementen kan opleveren in vergelijking met traditionele beleggingen. Bedrijven met sterke ESG-criteria worden vaak gezien als beter beheerd en minder risicovol, wat kan bijdragen aan stabiele prestaties.
Hoe weet ik of een belegging ethisch is?
Om te bepalen of een belegging ethisch is, kunt u kijken naar de beleggingsrichtlijnen van het fonds of de onderneming. Veel ethische fondsen gebruiken specifieke screeningprocessen die bedrijven uitsluiten of juist selecteren op basis van hun prestaties op het gebied van milieu, sociale verantwoordelijkheid en bedrijfsethiek. Onafhankelijke ratingbureaus bieden ook beoordelingen van de duurzaamheidsprestaties van bedrijven.
Is ethisch beleggen hetzelfde als maatschappelijk verantwoord beleggen (MVB)?
Ja, "Ethisch beleggen" en "Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB)" worden vaak als synoniemen gebruikt en verwijzen naar beleggingsstrategieën die rekening houden met sociale, ethische en milieufactoren naast financiële factoren.
Moet ik mijn hele portefeuille ethisch beleggen?
Dat is een persoonlijke keuze. Sommige beleggers kiezen ervoor om hun hele beleggingsportefeuille in lijn te brengen met hun ethische principes, terwijl anderen slechts een deel van hun beleggingen wijden aan ethische fondsen. Het belangrijkste is dat uw keuzes passen bij uw persoonlijke waarden en financiële doelen, en dat u zorgt voor voldoende diversificatie.