Futurescontracten
Een futurescontract is een gestandaardiseerde, wettelijk bindende overeenkomst om een specifiek actief te kopen of te verkopen op een vooraf bepaalde toekomstige datum en prijs. Deze overeenkomsten behoren tot de bredere categorie van derivatien instrumenten, waarvan de waarde afkomstig is van een onderliggend actief, zoals een grondstoffenmarkten, valuta, rentetarieven of aandelenindexen. In essentie verplicht een futurescontract zowel de koper als de verkoper om de transactie op de expiratiedatum uit te voeren, ongeacht de dan geldende marktprijs van het onderliggende actief. Dit maakt futurescontracten onderscheidend van andere derivaten, zoals opties, die de koper het recht, maar niet de verplichting geven om de transactie uit te voeren. Beleggers en bedrijven gebruiken futurescontracten voornamelijk voor risicobeheer, speculatie en prijsontdekking.
Geschiedenis en Oorsprong
De geschiedenis van futurescontracten gaat terug tot de 17e eeuw in Japan met de rijsthandel, maar de moderne, gestandaardiseerde futuresmarkten zoals we die nu kennen, begonnen zich in de Verenigde Staten te ontwikkelen. Een cruciaal moment was de oprichting van de Chicago Board of Trade (CBOT) in 1848. Aanvankelijk werd de CBOT opgericht om kopers en verkopers van landbouwproducten een gecentraliseerde locatie te bieden om vooruitbetalingscontracten te sluiten. Deze vroege contracten waren echter vaak maatwerk en droegen aanzienlijke tegenpartijrisico's. De behoefte aan meer gestandaardiseerde en minder risicovolle overeenkomsten leidde in 1864 tot de notering van de eerste gestandaardiseerde "beursgenoteerde" termijncontracten, die de naam futurescontracten kregen. Deze ontwikkeling zorgde voor uniformiteit en verhandelbaarheid, waardoor een efficiëntere prijsvorming en risico-overdracht mogelijk werd.
Belangrijkste Punten
- Een futurescontract is een bindende overeenkomst om een onderliggend actief te kopen of verkopen op een toekomstige datum tegen een vooraf bepaalde prijs.
- Ze worden gebruikt voor hedging (risicobescherming) en speculatie (profiteren van prijsbewegingen).
- Futurescontracten vereisen een initiële marge en zijn onderhevig aan dagelijkse afwikkeling, wat kan leiden tot marge calls.
- De transacties worden afgewikkeld via een clearinginstelling, die het kredietrisico minimaliseert.
- Levering van het onderliggende actief of contante afwikkeling vindt plaats op de expiratiedatum.
Interpreteren van Futurescontracten
Het interpreteren van futurescontracten omvat het begrijpen van de overeengekomen prijs, de expiratiedatum en het onderliggende actief. De futureprijs reflecteert de marktverwachting van de spotprijs van het actief op de leveringsdatum, rekening houdend met factoren als opslagkosten (voor grondstoffen), rentetarieven en eventuele dividenduitkeringen. Een futureprijs die significant afwijkt van de huidige spotprijs kan wijzen op verwachtingen van toekomstige schaarste of overvloed, of op arbitragekansen. Handelaren en analisten bestuderen de futurescurve – een grafische weergave van de futureprijzen voor verschillende expiratiedata – om inzicht te krijgen in de marktverwachtingen omtrent toekomstige prijzen en volatiliteit. Een "contango"-markt, waarbij verdere futures duurder zijn dan nabije futures, en een "backwardation"-markt, waarbij het tegenovergestelde waar is, zijn veelvoorkomende termen die hierbij worden gebruikt.
Hypothetisch Voorbeeld
Stel dat een Nederlandse boer in juni verwacht in oktober 10.000 kilo tarwe te oogsten en is bezorgd over een mogelijke daling van de tarweprijzen. De huidige spotprijs voor tarwe is €0,20 per kilo, maar de boer wil zekerheid over de toekomstige verkoopprijs.
De boer kan een futurescontract afsluiten om in oktober 10.000 kilo tarwe te verkopen tegen een futureprijs van €0,19 per kilo. Dit is een "short" positie in een futurescontract.
- Juni: De boer sluit het contract af. Er is geen geldwisseling, alleen een verplichting. Een kleine marge wordt gestort als onderpand.
- Oktober (expiratiedatum):
- Scenario A: Tarweprijs daalt naar €0,17 per kilo.
De boer verkoopt zijn tarwe fysiek op de spotmarkt voor €0,17 per kilo (10.000 kg * €0,17 = €1.700).
Tegelijkertijd "koopt" de boer zijn short futurescontract af. Omdat de prijs is gedaald van €0,19 naar €0,17, maakt hij €0,02 winst per kilo op het futurescontract (10.000 kg * €0,02 = €200 winst).
De netto opbrengst van de boer is €1.700 (fysieke verkoop) + €200 (futurewinst) = €1.900, wat overeenkomt met de afgedekte prijs van €0,19 per kilo. - Scenario B: Tarweprijs stijgt naar €0,22 per kilo.
De boer verkoopt zijn tarwe fysiek op de spotmarkt voor €0,22 per kilo (10.000 kg * €0,22 = €2.200).
Tegelijkertijd "koopt" de boer zijn short futurescontract af. Omdat de prijs is gestegen van €0,19 naar €0,22, maakt hij €0,03 verlies per kilo op het futurescontract (10.000 kg * €0,03 = €300 verlies).
De netto opbrengst van de boer is €2.200 (fysieke verkoop) - €300 (futureverlies) = €1.900, nog steeds de afgedekte prijs van €0,19 per kilo.
- Scenario A: Tarweprijs daalt naar €0,17 per kilo.
Dit voorbeeld illustreert hoe de boer zijn prijsrisico heeft beheerd door een vaste verkoopprijs te garanderen via het futurescontract, zelfs als de spotprijs van de tarwe verandert.
Praktische Toepassingen
Futurescontracten worden breed toegepast in diverse financiële en commerciële sectoren. Een primaire toepassing is hedging, waarbij bedrijven en producenten zich indekken tegen ongunstige prijsbewegingen. Luchtvaartmaatschappijen kunnen bijvoorbeeld futurescontracten op ruwe olie kopen om zich in te dekken tegen stijgende brandstofprijzen, terwijl boeren futurescontracten kunnen verkopen om zich te beschermen tegen dalende oogstprijzen.
Daarnaast zijn futures van groot belang voor speculatie. Handelaren die anticiperen op toekomstige prijsstijgingen of -dalingen, nemen long- of shortposities in futures om te profiteren van deze bewegingen. Futuresmarkten bieden aanzienlijke leverage, wat betekent dat een relatief kleine initiële marge een grote positie kan controleren, wat zowel winsten als verliezen kan vergroten.
Verder dragen futuresmarkten bij aan prijsontdekking, waarbij de continue handel informatie over vraag en aanbod verzamelt en een consensusprijs voor toekomstige leveringen vormt. Ook spelen ze een rol in arbitrage, waarbij handelaren profiteren van prijsverschillen tussen de futuresmarkt en de spotmarkt voor hetzelfde actief. Het bestaan van een robuuste futuresmarkt helpt ook bij het overdragen van risico's van risico-averse partijen naar diegenen die bereid zijn risico te nemen, wat de algehele efficiëntie van de markt verhoogt.
Beperkingen en Kritiekpunten
Ondanks hun brede toepassingen 5hebben futurescontracten ook beperkingen en zijn ze onderhevig aan kritiek. Een belangrijk nadeel is de verplichte aard van het contract: de partijen moeten de transactie uitvoeren op de expiratiedatum, ongeacht of dit gunstig is. Dit in tegenstelling tot opties, die de houder een recht geven, maar geen verplichting.
Het hoge niveau van leverage in futures kan leiden tot aanzienlijke verliezen die de initiële marge ver overstijgen. Handelaren kunnen te maken krijgen met marge calls, waarbij extra geld moet worden gestort om de minimumeis te handhaven, wat snel kan escaleren bij ongunstige prijsbewegingen. Dit risico maakt futureshandel minder geschikt voor onervaren beleggers.
Bovendien kunnen futuresmarkten, vooral in tijden van extreme volatiliteit, de schommelingen in de onderliggende activa verergeren. De "Black Monday" beurskrach van 1987 is een berucht voorbeeld waarbij de integratie van futuresmarkten met de aandelenmarkten, en strategieën zoals portfolio-verzekering, werden genoemd als factoren die de snelheid en omvang van de daling versterkten. Deze gebeurtenis leidde tot de invoering van "circuit breakers" op 4beurzen om handel tijdelijk te pauzeren bij snelle prijsdalingen, om paniekverkopen te voorkomen. Kritiek richt zich soms ook op de rol van speculatie, waarbij wordt beweerd dat het prijzen kan opdrijven of juist drukken, los van fundamentele vraag- en aanbodprincipes, hoewel voorstanders stellen dat speculanten zorgen voor noodzakelijke liquiditeit.
Futurescontracten vs. Optionscontracten
Futurescontracten en optionscontracten zijn beide derivaten die handelaren in staat stellen te speculeren op of zich in te dekken tegen toekomstige prijsbewegingen van een onderliggend actief. Echter, hun fundamentele aard en verplichtingen verschillen aanzienlijk:
| Kenmerk | Futurescontracten | Optionscontracten |
|---|---|---|
| Verplichting | Koper én verkoper verplicht tot transactie. | Koper heeft het recht, maar niet de verplichting; verkoper heeft de verplichting als het recht wordt uitgeoefend. |
| Prijsrisico | Onbeperkt winst- en verliespotentieel. | Beperkt risico voor de koper (tot de betaalde premie); onbeperkt risico voor de verkoper. |
| Kosten vooraf | Vereist een initiële marge. | Vereist een premie van de koper aan de verkoper. |
| Afwikkeling | Dagelijkse afwikkeling (mark-to-market). | Geen dagelijkse afwikkeling van de premie (wel van onderliggend actief indien uitgeoefend). |
| Flexibiliteit | Minder flexibel qua uitoefenprijs en -datum. | Grotere flexibiliteit met verschillende uitoefenprijzen en -data. |
De belangrijkste verwarring ontstaat vaak door het feit dat beide instrumenten de mogelijkheid bieden om posities in te nemen op basis van toekomstige prijsverwachtingen. Het cruciale onderscheid ligt echter in de verplichting: een futurescontract moet worden voldaan, terwijl een optionscontract de houder van de optie de keuze geeft om dit wel of niet te doen.
Veelgestelde Vragen
Wat is het verschil tussen een futurescontract en een forwardcontract?
Hoewel beide overeenkomsten zijn om een actief in de toekomst te kopen of verkopen, zijn futurescontracten gestandaardiseerd en worden ze verhandeld op beurzen via een clearinginstelling die het kredietrisico garandeert. Forwardcontracten zijn daarentegen maatwerk, privétermenovereenkomsten tussen twee partijen, vaak zonder tussenkomst van een clearingpartij, wat hogere tegenpartijrisico's met zich meebrengt.
Kan ik de levering van het onderliggende actief vermijden bij een futurescontract?
Ja, in veel gevallen wel. De meeste futurescontracten worden niet afgewikkeld door fysieke levering van het onderliggende actief. Handelaren sluiten hun posities meestal vóór de expiratiedatum door een tegenovergestelde transactie uit te voeren – een koper verkoopt zijn contract of een verkoper koopt het terug. Dit resulteert in een contante afwikkeling van de winst of het verlies. Fysieke levering komt vaker voor bij grondstoffenfutures dan bij financiële futures.
Waarom zijn futurescontracten riskant?
Futurescontracten zijn riskant vanwege de hoge leverage die ze bieden en de verplichte aard van het contract. Met een kleine initiële marge kunnen handelaren een grote waarde aan activa controleren. Hoewel dit potentiële winsten kan vergroten, betekent het ook dat verliezen de initiële investering gemakkelijk kunnen overstijgen, wat leidt tot marge calls en extra kapitaalvereisten. Onverwachte en snelle prijsbewegingen kunnen dan leiden tot aanzienlijke en snelle verliezen.
Wie reguleert de futuresmarkt?
In de Verenigde Staten wordt de futuresmarkt voornamelijk gereguleerd door de Commodity Futures Trading Commission (CFTC). De CFTC heeft tot taak de integriteit, veerkracht en levendigheid van de Ameri2, 3kaanse derivatenmarkten te bevorderen door middel van degelijke regulering, het voorkomen van fraude, manipulatie en misbruik, en het waarborgen van de financiële integriteit van het clearingproces. Andere landen hebben vergelijkbare regelgevende instanties.
Wat is "open i1nterest" in de futuresmarkt?
Open Interest verwijst naar het totale aantal uitstaande (niet-afgewikkelde) futurescontracten voor een bepaald actief op een beurs op een bepaald moment. Het geeft een indicatie van de activiteit en liquiditeit in een futuresmarkt. Een stijgende open interest duidt vaak op nieuwe kapitaalinstroom en verhoogde interesse, terwijl een dalende open interest kan duiden op het sluiten van bestaande posities.