Inkomensverdeling

Wat Is Inkomensverdeling?

Inkomensverdeling is de manier waarop de totale economische welvaart, uitgedrukt in inkomsten, wordt verdeeld onder de individuen of huishoudens binnen een economie. Dit concept is een fundamentele economische indicator binnen de macro-economie en biedt inzicht in de structurele ongelijkheden en economische omstandigheden van een land. Het bestuderen van inkomensverdeling helpt economen en beleidsmakers te begrijpen hoe economische groei en beleid de levensstandaard van verschillende bevolkingsgroepen beïnvloeden. Een rechtvaardige inkomensverdeling wordt vaak gezien als cruciaal voor sociale stabiliteit en duurzame ontwikkeling, terwijl extreme economische ongelijkheid tot diverse maatschappelijke problemen kan leiden. Het analyseren van inkomensverdeling omvat het meten van de inkomensverschillen tussen de rijkste en armste delen van de bevolking, evenals de middengroepen.

Geschiedenis en Oorsprong

De studie van inkomensverdeling kent een lange geschiedenis, maar de formele meting ervan kreeg pas in de 20e eeuw gestalte. Vroege economen zoals Vilfredo Pareto onderzochten de verdeling van rijkdom en inkomen en observeerden patronen van ongelijkheid. De meest invloedrijke maatstaf, de Gini-coëfficiënt, werd in 1912 ontwikkeld door de Italiaanse statisticus Corrado Gini. Deze coëfficiënt bood een gestandaardiseerde methode om de mate van ongelijkheid te kwantificeren, en is sindsdien de meest gebruikte indicator gebleven. Gini's werk bouwde voort op eerdere grafische voorstellingen van inkomensverdeling, zoals de Lorenz-curve, die in 1905 door Max O. Lorenz werd geïntroduceerd. De focus op inkomensverdeling als beleidsvraagstuk is in de loop der tijd toegenomen, vooral na periodes van economische onrust en groeiende bewustwording van sociale verschillen.

B⁴elangrijkste Punten

Inkomensverdeling beschrijft hoe inkomsten binnen een bevolking zijn gespreid.
De Gini-coëfficiënt is de meest gebruikte statistische maatstaf voor inkomensongelijkheid.
Extreme inkomensongelijkheid kan sociale onrust, verminderde sociale mobiliteit en afname van de algehele koopkracht veroorzaken.
Overheden gebruiken fiscaal beleid en sociale programma's om de inkomensverdeling te beïnvloeden.
Factoren zoals globalisering, technologische vooruitgang en opleidingsniveau hebben invloed op de inkomensverdeling.

Formule en Berekening

De Gini-coëfficiënt is de meest voorkomende maatstaf voor inkomensverdeling en varieert van 0 tot 1, of van 0% tot 100%. Een waarde van 0 staat voor perfecte gelijkheid (iedereen heeft hetzelfde inkomen), terwijl een waarde van 1 staat voor perfecte ongelijkheid (één persoon heeft al het inkomen, de rest niets).

De Gini-coëfficiënt ((G)) wordt grafisch weergegeven met behulp van de Lorenz-curve. De Lorenz-curve plot het cumulatieve percentage van het totale inkomen tegen het cumulatieve percentage van de bevolking, gesorteerd op inkomen van arm naar rijk.

De formule voor de Gini-coëfficiënt is:

G = \frac{A}{A+B}

Waar:

(A) = het gebied tussen de lijn van perfecte gelijkheid (de 45-gradenlijn) en de Lorenz-curve.
(B) = het gebied onder de Lorenz-curve.

Samen is (A+B) het totale gebied onder de lijn van perfecte gelijkheid. Een vereenvoudigde manier om dit te benaderen, vooral voor discrete gegevens, is met de volgende formule:

G = \frac{1}{n(n-1)} \sum_{i=1}^{n} \sum_{j=1}^{n} |y_i - y_j|

Waar:

(n) = het aantal individuen of huishoudens.
(y_i) en (y_j) = de inkomens van individu (i) en individu (j).
De sommatie berekent de absolute verschillen tussen alle inkomensparen.

Deze formule biedt een kwantitatieve manier om de mate van ongelijkheid in de consumptie of inkomsten binnen een populatie te bepalen.

Interpretatie van de Inkomensverdeling

Het interpreteren van de inkomensverdeling vereist het begrijpen van de Gini-coëfficiënt en andere gerelateerde statistieken. Een Gini-coëfficiënt dicht bij 0 duidt op een relatief gelijke inkomensverdeling, wat vaak wordt geassocieerd met een brede middenklasse en sterke sociale vangnetten. Landen met een verzorgingsstaat vertonen doorgaans lagere Gini-coëfficiënten. Een waarde dichter bij 1 wijst op een hoge mate van inkomensongelijkheid, wat betekent dat een klein deel van de bevolking een disproportioneel groot deel van het inkomen ontvangt, terwijl een groot deel relatief weinig verdient.

Bij het analyseren van inkomensverdeling is het belangrijk om te kijken naar de context. Een stijging van de Gini-coëfficiënt kan bijvoorbeeld betekenen dat de rijksten nog rijker worden, terwijl de inkomens van de armsten stagneren of zelfs dalen, wat kan leiden tot toenemende armoede. Omgekeerd kan een daling duiden op effectief herverdelingsbeleid of een verschuiving naar een bredere welvaart. Het is ook cruciaal om te onderscheiden tussen inkomensongelijkheid en absolute inkomensniveaus; een land kan een hoge Gini-coëfficiënt hebben, maar desondanks een hoog gemiddeld inkomen en algemene welvaart. Internationale organisaties zoals de OESO verzamelen en publiceren regelmatig gegevens over inkomensverdeling, wat vergelijkingen tussen landen mogelijk maakt.

Hypothetisch Voorbeeld³

Stel, we hebben een klein, fictief eiland genaamd "Egalia" met vijf huishoudens. Om de inkomensverdeling te analyseren, verzamelen we hun jaarlijkse inkomens:

Huishouden A: €10.000
Huishouden B: €20.000
Huishouden C: €30.000
Huishouden D: €40.000
Huishouden E: €100.000

Het totale inkomen van Egalia is €200.000. De Lorenz-curve zou de cumulatieve inkomens aanduiden:

Het armste 20% (Huishouden A) ontvangt 5% van het totale inkomen (€10.000 / €200.000).
De armste 40% (Huishoudens A+B) ontvangt 15% (€30.000 / €200.000).
De armste 60% (A+B+C) ontvangt 30% (€60.000 / €200.000).
De armste 80% (A+B+C+D) ontvangt 50% (€100.000 / €200.000).
De rijkste 20% (Huishouden E) ontvangt 50% van het inkomen (€100.000 / €200.000).

De Gini-coëfficiënt voor Egalia kan vervolgens worden berekend. Als het inkomen perfect gelijk zou zijn, zou elk 20% van de bevolking 20% van het inkomen ontvangen. De afwijking van deze ideale situatie, zoals weergegeven door de Lorenz-curve en het bijbehorende gebied A ten opzichte van het totale gebied (A+B), resulteert in een Gini-coëfficiënt. In dit voorbeeld zou de Gini-coëfficiënt de relatieve werkloosheid of inflatie niet direct weergeven, maar wel de mate waarin de inkomens van de huishoudens van elkaar afwijken.

Praktische Toepassingen

Inkomensverdeling is een sleutelconcept in diverse gebieden, van economische analyse tot overheidsbeleid.

Beleidsvorming: Overheden gebruiken gegevens over inkomensverdeling om de effectiviteit van beleid te evalueren en om progressieve belasting en sociale programma's te ontwerpen die gericht zijn op het verminderen van ongelijkheid. Inzichten in de inkomensverdeling helpen bij het bepalen van de noodzaak van sociale zekerheidsstelsels, minimumlonen en subsidies.
Economische Analyse: Economen analyseren inkomensverdeling om de effecten van globalisering, technologische veranderingen en veranderingen op de arbeidsmarkt te begrijpen. Het helpt bij het identificeren van groepen die achterblijven en draagt bij aan de discussie over de verdeling van het bruto binnenlands product (BBP).
Internationale Vergelijkingen: Internationale organisaties zoals de OESO en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gebruiken Gini-coëfficiënten om landen te vergelijken en trends in mondiale ongelijkheid te volgen. Dit stelt hen in staat om aanbevelingen te doen voor beleid dat gericht is op inclusie en duurzame groei. De IMF heeft de afgelopen tien jaar haar focus op ongelijkheid aanzienlijk uitgebreid en adviseert lidstaten over beleidsmaatregelen om inkomensongelijkheid aan te pakken.
Investeringsanalyse: Hoewel niet direct een investeringsin²dicator, kan kennis van inkomensverdeling in een land relevant zijn voor langetermijninvesteringsbeslissingen, aangezien extreme ongelijkheid kan leiden tot politieke instabiliteit of veranderend consumentengedrag.

Beperkingen en Kritiek

Hoewel de Gini-coëfficiënt breed wordt toegepast voor het meten van inkomensverdeling, kent deze ook beperkingen en wordt deze bekritiseerd. Een van de belangrijkste nadelen is dat verschillende inkomensverdelingen dezelfde Gini-coëfficiënt kunnen opleveren, waardoor de Gini-coëfficiënt op zichzelf de volledige complexiteit van de ongelijkheid niet kan weergeven. Dit betekent dat het een gedetailleerd beeld van de economische ongelijkheid kan maskeren.

Bovendien meet de Gini-coëfficiënt de inkomensverdeling en niet de [ver¹mogensongelijkheid](https://diversification.com/term/vermogensongelijkheid), die vaak veel groter is. Een huishouden met een laag inkomen maar veel vermogen kan op een andere manier in de statistiek verschijnen dan een huishouden met een laag inkomen zonder vermogen, terwijl beide een vergelijkbaar inkomen hebben. Ook houdt de coëfficiënt geen rekening met de levenscyclus van inkomens; jonge werknemers verdienen doorgaans minder dan mensen op het hoogtepunt van hun carrière, wat op zichzelf al bijdraagt aan ongelijkheid.

Verder is de nauwkeurigheid van de Gini-coëfficiënt afhankelijk van de beschikbaarheid en kwaliteit van betrouwbare inkomensgegevens. Informele economische activiteiten, die vooral in ontwikkelingslanden aanzienlijk kunnen zijn, worden vaak niet volledig meegenomen, wat kan leiden tot een overschatting van de ongelijkheid. Tenslotte geeft de Gini-coëfficiënt geen inzicht in de oorzaken van de ongelijkheid, noch in de gevolgen ervan voor de maatschappij of de economie. Het is een maatstaf, geen verklaring.

Inkomensverdeling versus Vermogensverdeling

Inkomensverdeling en vermogensverdeling zijn beide belangrijke concepten in de studie van kapitalisme en economische ongelijkheid, maar ze meten verschillende aspecten van de economische welvaart. Inkomensverdeling verwijst naar de stroom van nieuwe inkomsten (lonen, salarissen, huur, interest, winsten) die gedurende een bepaalde periode, meestal een jaar, aan individuen of huishoudens toekomen. Het gaat dus om de jaarlijkse 'instroom' van geld.

Vermogensverdeling daarentegen, heeft betrekking op de verdeling van de totale bezittingen (assets) die op een bepaald moment in handen zijn van individuen of huishoudens, min hun schulden. Dit omvat zaken als onroerend goed, aandelen, spaargeld, kunst en andere waardevolle eigendommen. Vermogen is een 'stock'-concept, het is een accumulatie van gespaarde inkomens en investeringen over langere tijd. Over het algemeen is de vermogensongelijkheid in de meeste landen aanzienlijk groter dan de inkomensongelijkheid, omdat vermogen zich over generaties kan opbouwen en concentreren, vaak via erfenissen of buitengewone investeringsrendementen. Beleidsmaatregelen gericht op het aanpakken van inkomensongelijkheid (bijvoorbeeld via inkomstenbelastingen) hebben niet noodzakelijkerwijs dezelfde impact op vermogensongelijkheid.

Veelgestelde Vragen

1. Waarom is inkomensverdeling belangrijk?

Inkomensverdeling is belangrijk omdat het een graadmeter is voor sociale rechtvaardigheid en economische stabiliteit. Extreme ongelijkheid kan leiden tot sociale onrust, verminderde economische groei en beperkte kansen voor grote delen van de bevolking. Een meer evenwichtige verdeling kan bijdragen aan een bredere koopkracht, wat de algehele economie ten goede komt.

2. Wat is een goede Gini-coëfficiënt?

Er is geen universeel "goede" Gini-coëfficiënt, aangezien de ideale verdeling per land en economisch systeem kan verschillen. Scandinavische landen hebben vaak Gini-coëfficiënten rond de 0,25-0,30, wat duidt op relatief hoge gelijkheid, terwijl landen met opkomende economieën of specifieke economische structuren vaak hoger scoren, bijvoorbeeld boven de 0,40 of 0,50. Lagere waarden suggereren over het algemeen meer gelijkheid en vaak robuustere sociale programma's.

3. Hoe beïnvloedt fiscaal beleid de inkomensverdeling?

Fiscaal beleid kan de inkomensverdeling aanzienlijk beïnvloeden, voornamelijk via progressieve belasting (hogere inkomensgroepen betalen een groter percentage belasting) en sociale uitkeringen. Overheidsuitgaven aan onderwijs, gezondheidszorg en sociale zekerheid herverdelen inkomen en verminderen de ongelijkheid.

4. Wat is het verschil tussen inkomensverdeling en armoede?

Inkomensverdeling beschrijft hoe inkomsten over de hele bevolking zijn verdeeld, van de armsten tot de rijksten. Armoede daarentegen richt zich specifiek op het deel van de bevolking dat onder een bepaalde inkomensdrempel leeft, de armoedegrens. Een ongelijkere inkomensverdeling kan vaak samengaan met hogere armoedecijfers, maar ze zijn niet hetzelfde. Een land kan een hoge mate van ongelijkheid hebben, maar desondanks weinig absolute armoede als het algemene inkomensniveau hoog is.