Kredietcyclus

Wat is de Kredietcyclus?

De kredietcyclus, een cruciaal concept binnen de Macro-economie, beschrijft de periodieke expansie en contractie van de beschikbaarheid van krediet in een economie over tijd. Deze cyclus beïnvloedt de economische groei, de inflatie en de stabiliteit van het financiële systeem. Een kredietcyclus omvat doorgaans fasen van gemakkelijke toegang tot leningen, gevolgd door perioden van aangescherpte kredietvoorwaarden. De beschikbaarheid van krediet is fundamenteel gekoppeld aan het risico en de winstgevendheid voor banken en andere kredietverstrekkers.

De kredietcyclus wordt gekenmerkt door een dynamische wisselwerking tussen de vraag naar en het aanbod van krediet. Tijdens een opwaartse fase is krediet ruimer en goedkoper, wat investeringen en consumptie stimuleert. Dit kan leiden tot stijgende vermogensprijzen en verhoogde schuld in de private sector. Omgekeerd, tijdens een neerwaartse fase, wordt krediet schaarser en duurder, wat economische activiteit vertraagt en kan leiden tot een recessie.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van de kredietcyclus is nauw verbonden met de historische observaties van financiële booms en busts. Economen hebben al lang erkend dat perioden van excessieve kredietexpansie vaak voorafgaan aan financiële crises. Prominente figuren zoals Hyman Minsky, een Amerikaanse econoom, hebben het belang van de kredietcyclus als een inherente factor in de instabiliteit van kapitalistische economieën benadrukt. Minsky's "Financial Instability Hypothesis" stelt dat stabiliteit zelf de zaden van toekomstige instabiliteit zaait, naarmate leners en kredietverstrekkers in tijden van voorspoed meer risico's nemen,.

M²⁴i²³nsky's theorie, gevormd door zijn studie van de Grote Depressie, betoogt dat het financiële systeem zich gedurende een periode van economische groei ontwikkelt van robuuste "hedge"-financieringsstructuren naar fragielere "speculatieve" en "Ponzi"-financieringsstructuren. De k²²redietcyclus, zoals begrepen door Minsky en anderen, is niet alleen een reflectie van economische schommelingen, maar wordt er ook door aangedreven, met banken die een centrale rol spelen in de uitbreiding en inkrimping van krediet,. De ²¹g²⁰eschiedenis van financiële panieken en crises in de 19e en 20e eeuw toont consistent de impact van plotselinge inkrimpingen van krediet aan op de economische stabiliteit.

B¹⁹elangrijkste Punten

• De kredietcyclus beschrijft de terugkerende perioden van gemakkelijke en krappe toegang tot lenen en kredietverlening in een economie.
• Deze cycli hebben doorgaans een langere duur dan de traditionele conjunctuurcycli, omdat het tijd kost voordat verslechterende fundamentele omstandigheden zich manifesteren.
• Tijdens een expansiefase daalt de rentevoet en worden de leennormen versoepeld, wat de economische activiteit stimuleert.
• In een contractiefase stijgen de rentetarieven en worden de leennormen strenger, wat leidt tot minder beschikbare krediet en een vertraging van de economie.
• Inzicht in de kredietcyclus is cruciaal voor financiële instellingen en beleidsmakers om financiële kwetsbaarheden te herkennen en risico's te beperken.

Formula en Berekening

Hoewel de kredietcyclus zelf geen strikte "formule" heeft, wordt de fase ervan vaak geanalyseerd met behulp van indicatoren zoals de "krediet-tot-BBP-kloof" (credit-to-GDP gap). Deze kloof meet de afwijking van de krediet-tot-BBP-verhouding ten opzichte van zijn langetermijntrend.

De Bank for International Settlements (BIS) gebruikt de krediet-tot-BBP-kloof als een belangrijke vroegtijdige waarschuwingsindicator voor bankcrises,.

De fo¹⁸r¹⁷mule voor de krediet-tot-BBP-kloof kan als volgt worden weergegeven:

$\text{Krediet-tot-BBP-kloof} = \left( \frac{\text{Totaal Krediet aan Particuliere Niet-Financiële Sector}}{\text{Bruto Binnenlands Product (BBP)}} \right) - \text{Trend van de Krediet-tot-BBP-verhouding}$

Waarbij:

• Totaal Krediet aan Particuliere Niet-Financiële Sector: De totale schuld van huishoudens en niet-financiële bedrijven.
• Bruto Binnenlands Product (BBP): De totale waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een land gedurende een specifieke periode.
• Trend van de Krediet-tot-BBP-verhouding: Een statistisch afgeleide langetermijntrend, vaak berekend met behulp van een filter zoals de Hodrick-Prescott filter.

Een posit¹⁶ieve en groeiende kloof duidt op een snelle kredietexpansie die de economische groei overtreft, wat kan wijzen op een opbouw van systemische kwetsbaarheden.

De Kre¹⁵dietcyclus Interpreteren

Het interpreteren van de kredietcyclus houdt in dat men de huidige fase ervan identificeert en de implicaties daarvan voor de economie en financiële markten begrijpt. Een expansie in de kredietcyclus wordt gekenmerkt door dalende rentevoeten, versoepeling van leenvoorwaarden en een toename van de beschikbaarheid van liquiditeit. Dit leidt doorgaans tot verhoogde investeringen, groei van vermogensprijzen en algemene economische voorspoed.

Echter, een aanhoudend hoge kredietgroei, vooral wanneer deze het BBP significant overtreft, kan een signaal zijn van overmatige risicobereidheid en het ontstaan van zeepbellen. Dit kan leiden tot een kwetsbaar financieel systeem. Omgekeerd, een contractie in de kredietcyclus, gekenmerkt door stijgende rentetarieven en strengere leennormen, kan leiden tot een vertraging van de economie, hogere wanbetalingen en zelfs faillissementen. Het vermogen om deze overgangen te herkennen, stelt beleidsmakers in staat om macroprudentiële maatregelen te nemen, zoals het aanpassen van kapitaalvereisten voor banken, om de financiële stabiliteit te handhaven.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat in een land, Land X, de krediet-tot-BBP-verhouding jarenlang stabiel rond de 150% schommelt. Plotseling begint deze verhouding te stijgen, en bereikt binnen vijf jaar 180%. De trend van de krediet-tot-BBP-verhouding, berekend over een langere periode, ligt echter nog steeds rond de 155%.

De krediet-tot-BBP-kloof zou in dit geval zijn:
[
\text{Krediet-tot-BBP-kloof} = 180% - 155% = 25%
]

Deze positieve kloof van 25% duidt op een aanzienlijke en potentieel onhoudbare opbouw van schuld in de economie van Land X. Dit kan het gevolg zijn van overmatig lenen door zowel bedrijven als huishoudens, mogelijk aangewakkerd door lage rentetarieven. Als deze trend aanhoudt, zou het kunnen leiden tot verhoogd kredietrisico en een grotere kans op een financiële crisis wanneer de economische omstandigheden verslechteren of de rentetarieven stijgen. Beleidsmakers zouden deze signaal als een waarschuwing kunnen zien en overwegen om maatregelen te nemen, zoals het verhogen van de kapitaalbuffers voor banken, om de veerkracht van het financiële systeem te versterken.

Praktische Toepassingen

De kredietcyclus is een essentieel instrument voor centrale banken, financiële toezichthouders en investeerders om de gezondheid van het financiële systeem te beoordelen en potentiële risico's te identificeren.

1. Macroprudentieel Beleid: Centrale banken en regelgevende instanties gebruiken indicatoren van de kredietcyclus, zoals de krediet-tot-BBP-kloof, om te bepalen wanneer macroprudentiële maatregelen moeten worden geactiveerd. Dit kan inhouden dat kapitaalvereisten voor banken worden verhoogd tijdens een kredietboom om hen voor te bereiden op potentiële verliezen tijdens een neergang, zoals bepleit door de Bank for International Settlements (BIS),,.
2. Monetair Bel¹⁴e¹³i¹²d: Hoewel de kredietcyclus niet direct het primaire doelwit is van het monetair beleid, beïnvloedt de fase van de kredietcyclus de effectiviteit van rentewijzigingen. Een strakke kredietcyclus kan bijvoorbeeld de impact van renteverlagingen op de reële economie dempen.
3. Investeringsbesl¹¹issingen: Investeerders analyseren de kredietcyclus om hun portefeuilles aan te passen. Tijdens een expansieve fase kunnen beleggers meer risicovolle activa overwegen, terwijl een naderende contractie kan leiden tot een verschuiving naar veiligere beleggingen. Het IMF publiceert regelmatig rapporten, zoals het Global Financial Stability Report, die inzicht bieden in mondiale kredietvoorwaarden en kwetsbaarheden,,.
4. Kredietrisicob¹⁰e⁹h⁸eer: Financiële instellingen passen hun leennormen en kredietrisico-beoordelingen aan op basis van de fase van de kredietcyclus. In een expansie kunnen normen versoepeld worden, maar bij een omslag worden ze aangescherpt om wanbetalingen en faillissementen te beperken.

Beperkingen en Kritiek

Hoewel de kredietcyclus een waardevol raamwerk biedt voor het begrijpen van financiële instabiliteit, zijn er ook beperkingen en punten van kritiek:

1. Meetproblemen: De berekening van de langetermijntrend voor de krediet-tot-BBP-kloof kan gevoelig zijn voor statistische methoden en kan "eindpuntbias" vertonen, wat de nauwkeurigheid van het vroegtijdige waarschuwingssignaal beïnvloedt,. Dit betekent dat de kloo⁷f⁶ pas duidelijk wordt wanneer de crisis al dichtbij is, of zelfs al begonnen is.
2. Niet-universele toepasbaarheid: Sommige critici stellen dat de dynamiek van de kredietcyclus sterk kan variëren tussen landen en economische systemen, waardoor een one-size-fits-all benadering van beleid minder effectief is. De aard van schuld en kredietmarkten is niet overal hetzelfde.
3. Oorzakelijkheid versus correlatie: Hoewel kredietbooms vaak financiële crises voorafgaan, is er discussie over de exacte causale relatie. Andere factoren, zoals monetair beleid, begrotingsbeleid en mondiale schokken, spelen ook een belangrijke rol in economische groei en stabiliteit, en kunnen de kredietcyclus zowel beïnvloeden als erdoor beïnvloed worden.
4. Tijdsvertragingen: De effecten van kredietexpansie of -contractie op de reële economie kunnen met aanzienlijke tijdsvertragingen optreden, wat het voorspellen en timen van beleidsinterventies uitdagend maakt.

Kredietcyclus versus Conju⁴nctuurcyclus

De kredietcyclus en de conjunctuurcyclus zijn beide fundamentele concepten in de economie die schommelingen in de economische activiteit beschrijven, maar ze verschillen in hun focus en duur.

De verwarring ontstaat vaak omdat beide cycli gecorreleerd zijn: een opleving in de kredietcyclus stimuleert meestal de conjunctuur, en een conjuncturele neergang gaat vaak gepaard met een verkrapping van het krediet. Echter, de mechanismen en de onderliggende drijfveren verschillen, waarbij de kredietcyclus een diepere, meer structurele dimensie van financiële kwetsbaarheid vertegenwoordigt.

Veelgestelde Vragen

Wat zijn de belangrijkste fasen van een kredietcyclus?

Een kredietcyclus doorloopt doorgaans vier fasen: expansie (gemakkelijke kredietverlening, lage rentevoet), omslag (opbouw van risico's, stijgende kwetsbaarheden), contractie (aangescherpte kredietvoorwaarden, hogere wanbetalingen, potentiële recessie) en herstel (stabilisatie van verliezen, voorbereiding op nieuwe groei).

Waarom is de kredietcyclus lan³ger dan de conjunctuurcyclus?

De kredietcyclus is doorgaans langer omdat het langer duurt voordat overmatige schuldopbouw of -afbouw zich volledig manifesteert in wanbetalingen en faillissementen, en voordat het financiële systeem de capaciteit heeft om te herstellen en opnieuw krediet te verstrekken. De effecten van het ene op het andere dringen geleidelijk door.

Hoe beïnvloedt de kredietcyclus financiële markten?

Tijdens een opgaande kredietcyclus stimuleren ruime en goedkope liquiditeit en lenen de vermogensprijzen (aandelen, vastgoed), wat kan leiden tot zeepbellen. Tijdens een neergaande cyclus veroorzaakt de verkrapping van krediet vaak prijsdalingen, liquiditeitsproblemen en een toename van kredietrisico's, wat de marktvolatiliteit vergroot.

Wat is het "Minsky Moment"?

Een "Minsky Moment" verwijst naar het punt in de kredietcyclus waarop een periode van langdurige financiële stabiliteit leidt tot overmatige risicobereidheid en speculatie, gevolgd door een abrupte ineenstorting van activaprijzen en een financiële crisis. Het is het omslagpunt waarop onhoudbare schuldn en een gebrek aan liquiditeit leiden tot een verkoopgolf en paniek,.¹