Onzekerheid

Wat Is Onzekerheid?

Onzekerheid, in financiële en economische context, verwijst naar situaties waarin de toekomstige uitkomst van een gebeurtenis onbekend is en de waarschijnlijkheid van verschillende uitkomsten niet meetbaar of zelfs ondefinieerbaar is. Het is een fundamenteel concept binnen de Besluitvorming en Gedragseconomie, waarbij de nadruk ligt op de psychologische en onmeetbare aspecten die beleggers en economische actoren beïnvloeden. Waar Risico kan worden gekwantificeerd met behulp van waarschijnlijkheden en statistische methoden, vertegenwoordigt onzekerheid een diepere staat van het onbekende, waarbij zelfs de mogelijke scenario's of hun kansen niet volledig begrepen worden. Deze inherent onvoorspelbare aard van onzekerheid is een constante factor in de Kapitaalmarkt en beïnvloedt alle vormen van financiële Besluitvorming.

Geschiedenis en Oorsprong

De formele onderscheiding tussen risico en onzekerheid werd baanbrekend gemaakt door de Amerikaanse econoom Frank H. Knight in zijn invloedrijke werk "Risk, Uncertainty, and Profit" uit 1921. Knight betoogde dat "risico" verwijst naar situaties waarin de waarschijnlijkheid van een uitkomst kan worden gemeten (bijvoorbeeld de kans om een specifieke kaart te trekken in een spel), terwijl "onzekerheid" betrekking heeft op situaties waarin dergelijke metingen onmogelijk zijn. Volgens Knight kon men de kansen van toekomstige gebeurtenissen in tijden van echte onzekerheid niet accuraat inschatten. Dit⁴ onderscheid heeft diepgaande implicaties gehad voor de economische theorie, met name met betrekking tot het ontstaan van bedrijfswinsten als beloning voor het omgaan met deze onmeetbare onzekerheid.

Een ander cruciaal concept dat voortkomt uit het begrijpen van onzekerheid is dat van "animal spirits" (dierlijke instincten), geïntroduceerd door John Maynard Keynes in zijn "General Theory of Employment, Interest, and Money" (1936). Keynes stelde dat economische beslissingen, vooral investeringsbeslissingen, vaak niet uitsluitend gebaseerd zijn op rationele berekeningen van Verwachte Opbrengst, maar op spontane impulsen, optimisme en subjectieve verwachtingen die gedreven worden door menselijke emoties. Deze "animal spirits" verklaren waarom markten onvoorspelbaar kunnen reageren op onzekerheid en waarom economische activiteit kan versnellen of vertragen, zelfs zonder duidelijke veranderingen in de fundamentele economische indicatoren.

Kerninzichten

• Niet-meetbaarheid: Onzekerheid onderscheidt zich van Risico door het ontbreken van kwantificeerbare waarschijnlijkheden voor toekomstige uitkomsten.
• Invloed op besluitvorming: Hoge onzekerheid leidt vaak tot uitstel van investeringen, verminderde consumptie en een terughoudendheid bij het aangaan van nieuwe verplichtingen door bedrijven en consumenten.
• Psychologische aspecten: Menselijke emoties en "animal spirits" spelen een significante rol in hoe financiële markten reageren op onzekerheid.
• Macro-economische impact: Periodes van verhoogde economische onzekerheid kunnen de financiële stabiliteit bedreigen, de economische groei vertragen en leiden tot een verkrapping van het kredietaanbod.
• Onvermijdelijkheid: Onzekerheid is een inherent onderdeel van financiële markten en economische systemen, en kan nooit volledig worden geëlimineerd.

Formula en Calculatie

Onzekerheid, per definitie, is niet direct kwantificeerbaar met een specifieke formule, aangezien het gaat om situaties waar waarschijnlijkheden onbekend of onmeetbaar zijn. Dit staat in contrast met Volatiliteit of Standaardafwijking, die vaak worden gebruikt om Risico te meten. Hoewel er geen universele formule is voor onzekerheid, proberen sommige Economische Modellen de impact van onzekerheid te benaderen door middel van indices of door het analyseren van de verspreiding van voorspellingen.

Bijvoorbeeld, de "Economic Policy Uncertainty Index" (EPU) meet de frequentie van nieuwsartikelen die verwijzen naar economische onzekerheid, het beleid en economische vooruitzichten. Hoewel dit geen directe berekening van onzekerheid is, dient het als een proxy voor de mate waarin beleidsonzekerheid in de economie aanwezig is. Andere benaderingen kunnen gebruikmaken van statistische maatstaven zoals de verwachte waarde en de variantie van verwachte rendementen, maar deze meten risico, niet de fundamentele onzekerheid.

Interpretatie van Onzekerheid

Het interpreteren van onzekerheid in financiële context gaat verder dan louter cijfers. Het vereist een begrip van de onderliggende factoren die bijdragen aan het gebrek aan voorspelbaarheid. Hoge onzekerheid betekent dat traditionele Beleggingsstrategie die gebaseerd zijn op historische data en statistische waarschijnlijkheden minder effectief kunnen zijn. Beleggers en bedrijven moeten rekening houden met een breder scala aan potentiële uitkomsten en minder vertrouwen op puntschattingen.

In de praktijk kan een toename van onzekerheid leiden tot een "wait-and-see" houding. Bedrijven kunnen investeringen uitstellen en consumenten kunnen hun uitgaven verminderen. Dit fenomeen wordt vaak waargenomen tijdens periodes van geopolitieke instabiliteit, onverwachte beleidswijzigingen of zeldzame, onvoorziene gebeurtenissen, zoals een Black Swan Event. Het managen van onzekerheid vraagt om flexibiliteit, robuustheid en een focus op Portefeuillediversificatie om onverwachte schokken op te vangen.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel, een technologiebedrijf, Innovatech, overweegt een grote investering in een nieuw, revolutionair product. De directie heeft marktonderzoek laten doen en schat dat de investering een Rendement kan opleveren van tussen de 10% en 30% per jaar. Dit is het risico-gedeelte: de mogelijke uitkomsten en hun waarschijnlijkheden zijn enigszins te bepalen.

Echter, er is ook sprake van onzekerheid. Een plotselinge, onvoorziene overheidsregulering zou de hele markt voor dit nieuwe product kunnen ontwrichten, of een compleet nieuwe, onbekende concurrent met een superieure technologie zou uit het niets kunnen verschijnen. Deze scenario's zijn moeilijk te kwantificeren of zelfs te bedenken. De waarschijnlijkheid van een dergelijke "disruptive event" kan niet worden toegewezen, noch de exacte impact ervan.

De directie moet dus niet alleen rekening houden met het kwantificeerbare risico, maar ook met deze ondefinieerbare onzekerheid. Als de onzekerheid te groot is, kan Innovatech besluiten de investering uit te stellen, zelfs als de verwachte rendementen aantrekkelijk zijn, simpelweg omdat de onbekende factoren een te groot, onmeetbaar gevaar vormen voor de gehele Beleggingsstrategie van het bedrijf. De beslissing wordt dan minder een kwestie van een statistische berekening en meer een inschatting van de algemene economische stemming en de mate van onvoorspelbaarheid.

Praktische Toepassingen

Onzekerheid manifesteert zich op verschillende manieren in de financiële wereld en heeft verreikende praktische toepassingen:

• Monetair Beleid: Centrale banken, zoals de Federal Reserve, houden rekening met economische onzekerheid bij het vaststellen van rentetarieven en het implementeren van beleid. Hoge onzekerheid kan leiden tot een voorzichtige "wait-and-see" benadering, omdat beleidseffecten onvoorspelbaarder kunnen zijn.,
• Bedr³i²jfsinvesteringen: Bedrijven stellen kapitaaluitgaven en uitbreidingsplannen uit in periodes van hoge onzekerheid, wat de economische groei kan afremmen. De onzekerheid over toekomstige vraag, beleid of technologische ontwikkelingen beïnvloedt de Besluitvorming aanzienlijk.
• Financiële Planning: Voor individuen betekent onzekerheid dat Financiële Planning flexibel moet zijn en buffers moet bevatten voor onvoorziene omstandigheden. Het gaat niet alleen om het afdekken van bekende risico's, maar ook om het voorbereid zijn op het onverwachte.
• Regulering en Stabiliteit: De financiële crisis van 2008 benadrukte de rol van onzekerheid in systeemrisico's, waarbij financiële instellingen risico's namen die ze dachten te begrijpen, maar die in werkelijkheid werden blootgesteld aan onmeetbare onzekerheden.
• Beleggings¹beslissingen: Beleggers die te maken hebben met onzekerheid kunnen de voorkeur geven aan liquide activa, goud, of sectoren die als relatief stabiel worden beschouwd. Marktgedrag wordt meer gedreven door sentiment en minder door pure fundamentele analyse.

Beperkingen en Kritiek

Het concept van onzekerheid, hoewel invloedrijk, kent ook beperkingen en kritiekpunten. Sommige economen beweren dat het onderscheid tussen risico en onzekerheid in de praktijk moeilijk te trekken is en dat de meeste "onzekerheden" uiteindelijk kunnen worden gereduceerd tot extreem lage waarschijnlijkheden of zeldzame, maar nog steeds kwantificeerbare, gebeurtenissen. Zij stellen dat met voldoende gegevens en geavanceerde statistische technieken, veel van wat als onzekerheid wordt beschouwd, kan worden geclassificeerd als een vorm van Informatie-asymmetrie of een complex Risico.

Bovendien kan de erkenning van onzekerheid een excuus worden voor het vermijden van rationele analyse of voor het handelen op basis van buikgevoel. Hoewel het belangrijk is om de grenzen van kwantificering te erkennen, kan overmatig vertrouwen op de onmeetbare aard van onzekerheid leiden tot een gebrek aan pogingen om potentiële bedreigingen te modelleren en te mitigeren. De uitdaging ligt erin een evenwicht te vinden tussen het erkennen van het onbekende en het toch proberen om zo goed mogelijk voorbereid te zijn binnen de Economische Modellen en Financiële Planning.

Onzekerheid vs. Risico

Het onderscheid tussen onzekerheid en Risico is cruciaal in de financiële theorie. Hoewel de termen vaak door elkaar worden gebruikt in het dagelijks spraakgebruik, hebben ze specifieke betekenissen in de economie.

Waar risico zich leent voor statistische modellen en actuariële wetenschap, vereist onzekerheid een andere benadering die rekening houdt met de fundamentele onvoorspelbaarheid en de rol van Marktgedrag.

FAQs

Wat is het belangrijkste verschil tussen onzekerheid en risico?
Het belangrijkste verschil is kwantificeerbaarheid. Bij Risico zijn de mogelijke uitkomsten bekend en kunnen hun waarschijnlijkheden worden gemeten. Bij onzekerheid zijn de waarschijnlijkheden onbekend, en soms zelfs de mogelijke uitkomsten zelf.

Waarom is onzekerheid belangrijk voor beleggers?
Onzekerheid kan aanzienlijke invloed hebben op beleggingsbeslissingen door het moeilijker te maken om toekomstige Rendement te voorspellen en effectieve Beleggingsstrategie te ontwikkelen. Het kan leiden tot hogere marktschommelingen en verminderde liquiditeit.

Hoe kunnen bedrijven omgaan met onzekerheid?
Bedrijven kunnen omgaan met onzekerheid door robuuste Financiële Planning toe te passen, flexibiliteit in hun bedrijfsvoering in te bouwen, en zich voor te bereiden op worstcasescenario's, zelfs als de waarschijnlijkheid daarvan onbekend is. Ze kunnen ook proberen Portefeuillediversificatie van hun activa en inkomstenbronnen toe te passen om de impact van onverwachte schokken te verminderen.