Risicogewogen ratio

Wat is een Risicogewogen ratio?

Een risicogewogen ratio is een financiële maatstaf die het rendement van een beleggingsportefeuille of activum evalueert in verhouding tot het genomen risico. Binnen het bredere veld van de portfoliotheorie en risicobeheer is het doel van een risicogewogen ratio om beleggers en analisten te helpen bij het vergelijken van verschillende beleggingen op een 'appels met appels'-basis, door rekening te houden met de volatiliteit of het kredietrisico dat aan die beleggingen is verbonden. Zonder deze weging zouden beleggingen met een hoger rendement, maar ook met een aanzienlijk hoger risico, onterecht als superieur kunnen worden beschouwd. Dit type ratio biedt een meer genuanceerd beeld van de prestaties, omdat het de beloning afzet tegen de genomen risico's.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van risicogewogen activa en de daaruit voortvloeiende ratio's vindt zijn belangrijkste oorsprong in het bankwezen en de regulering. De noodzaak om banken voldoende kapitaalvereisten te laten aanhouden in verhouding tot de risico's van hun activa, werd cruciaal na periodes van financiële instabiliteit. Een belangrijke mijlpaal in de formalisering hiervan zijn de Basel-akkoorden. De Basel Capital Accord, later bekend als Basel I, werd in juli 1988 goedgekeurd door de G10-gouverneurs en legde een minimumverhouding van 8% kapitaal tot risicogewogen activa vast, in te voeren tegen eind 1992. D⁷e Bank for International Settlements (BIS), een organisatie die de samenwerking tussen centrale banken faciliteert, speelde een centrale rol in het ontwikkelen van deze internationale standaarden. De introductie van risicogewogen activa was een antwoord op de groeiende internationale risico's en de erosie van kapitaalstandaarden in het banksysteem in de vroege jaren tachtig, aangewakkerd door de Latijns-Amerikaanse schuldencrisis. Het doel was om de stabiliteit van het internationale banksysteem te versterken en concurrentieongelijkheid als gevolg van uiteenlopende nationale kapitaalvereisten te verminderen.

⁶## Belangrijkste punten

Een risicogewogen ratio evalueert de prestaties van een belegging door rekening te houden met het bijbehorende [risico].
Deze ratio's worden veel gebruikt in financiële instellingen om de kapitaaltoereikendheid te bepalen.
De Basel-akkoorden hebben de standaard gezet voor hoe banken activa risicowegen.
⁵ Hogere risicogewogen ratio's impliceren een beter rendement per eenheid risico, of in regelgevende context, meer kapitaal in verhouding tot risicovollere activa.
De berekening van de risicogewogen activa kan variëren afhankelijk van het type activum en de regelgevende richtlijnen.

Formule en Berekening

De formule voor een algemene risicogewogen ratio, in de context van beleggingsprestaties, kan variëren, maar de kern omvat het delen van een maatstaf voor 'excess return' door een maatstaf voor risico. In de bancaire regulering is de risicogewogen ratio vaak de verhouding van het kapitaal tot de risicogewogen activa (RWA).

Voor de risicogewogen activa (RWA) in de bancaire context geldt:

RWA = \sum_{i=1}^{n} (Activum_i \times Risicogewicht_i)

Waarbij:

(Activum_i) = De nominale waarde van activum i op de balans.
(Risicogewicht_i) = Het toegewezen risicogewicht voor activum i, uitgedrukt als een percentage (bijv. 0%, 20%, 50%, 100%).

Dit risicogewicht weerspiegelt de inherente risicokenmerken van een activum, waarbij kasgelden vaak een gewicht van 0% hebben en bedrijfsleningen een gewicht van 100%.

De kapitaaltoereikendheidsratio (CAR), een voorbeeld van een risicogewogen ratio die in de regelgeving wordt gebruikt, wordt vervolgens berekend als:

CAR = \frac{\text{Kapitaal (Tier 1 + Tier 2)}}{\text{Risicogewogen Activa (RWA)}}

Waarbij:

Kapitaal (Tier 1 + Tier 2) = Het totale gereguleerde kapitaal van een bank, bestaande uit Tier 1-kapitaal (kernkapitaal) en Tier 2-kapitaal (aanvullend kapitaal).
Risicogewogen Activa (RWA) = De som van alle activa van een bank, gewogen naar hun risicoprofiel.

Interpreteren van de Risicogewogen ratio

De interpretatie van een risicogewogen ratio hangt sterk af van de context. In de context van bankregulering en kapitaaltoereikendheid, geeft een hogere kapitaal-tot-risicogewogen-activa ratio (CAR) aan dat een bank meer kapitaal heeft in verhouding tot haar risicovolle blootstellingen. Dit betekent dat de bank beter is gepositioneerd om onverwachte verliezen op te vangen en wordt gezien als financieel stabieler. Regelgevende instanties stellen minimumeisen aan deze ratio's om de stabiliteit van het financiële systeem te waarborgen.

Voor beleggingsstrategieën evalueert een risicogewogen ratio hoe efficiënt het verwacht rendement is gegenereerd ten opzichte van het genomen risico. Een hoger cijfer betekent dat een belegging een relatief hoog rendement heeft opgeleverd voor de mate van marktfluctuaties of onzekerheid. Het helpt beleggers om keuzes te maken die niet alleen gericht zijn op het maximaliseren van rendement, maar ook op het optimaliseren van de risicobeheersing.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat Beleggingsfonds A een rendement van 10% behaalt met een standaarddeviatie (als maatstaf voor risico) van 8%. Beleggingsfonds B behaalt een rendement van 12% met een standaarddeviatie van 15%. De risicovrije rente is 2%.

Om de prestaties van deze fondsen op risicogewogen basis te vergelijken, kunnen we de Sharpe ratio gebruiken, een veelvoorkomende risicogewogen ratio. De formule is (\frac{(R_p - R_f)}{\sigma_p}), waarbij (R_p) het portefeuillerendement is, (R_f) de risicovrije rente, en (\sigma_p) de standaarddeviatie van het portefeuillerendement.

Voor Fonds A:

Sharpe\ Ratio_A = \frac{(0,10 - 0,02)}{0,08} = \frac{0,08}{0,08} = 1,0

Voor Fonds B:

Sharpe\ Ratio_B = \frac{(0,12 - 0,02)}{0,15} = \frac{0,10}{0,15} \approx 0,67

Hoewel Fonds B een hoger absoluut rendement van 12% had, toont de risicogewogen ratio aan dat Fonds A een beter rendement heeft geleverd per eenheid genomen risico (1,0 tegenover 0,67). Dit hypothetische voorbeeld benadrukt hoe een risicogewogen ratio helpt bij het identificeren van efficiëntere beleggingsstrategieën.

Praktische Toepassingen

Risicogewogen ratio's zijn fundamenteel in diverse gebieden van de financiële wereld. In het bankwezen zijn ze cruciaal voor het bepalen van de kapitaalvereisten die financiële instellingen moeten aanhouden om veerkrachtig te zijn tegen verliezen. De Federal Reserve, bijvoorbeeld, stelt jaarlijks kapitaaleisen vast voor grote banken, die deels worden bepaald door de resultaten van stresstests en inclusief componenten zoals de minimum Common Equity Tier 1 (CET1) kapitaalratio, die direct gerelateerd is aan risicogewogen activa. Deze ratio's ⁴beïnvloeden de beslissingen van banken over kredietverlening en de samenstelling van hun activa.

Daarnaast worden risicogewogen ratio's uitgebreid gebruikt in portfoliomanagement om de prestaties van beleggingsfondsen en beheerde rekeningen te evalueren. Ze stellen beleggers in staat om niet alleen naar het absolute rendement te kijken, maar ook naar de efficiëntie waarmee dat rendement is behaald, rekening houdend met het niveau van het risico. Zo kunnen beleggers weloverwogen beslissingen nemen over waar ze hun kapitaal inzetten. Reuters meldde dat het meten van fondsprestaties en risico's cruciaal is om weloverwogen beleggingsbeslissingen te nemen, waarbij concepten als risicogewogen rendement essentieel zijn voor het begrijpen van de totale prestaties van een belegging.

Beperkingen³ en Kritiekpunten

Hoewel risicogewogen ratio's waardevolle hulpmiddelen zijn, kennen ze ook beperkingen en zijn ze onderwerp van kritiek. Een primair kritiekpunt, met name in de bancaire regulering, is de potentiële variatie in de berekening van risicogewogen activa (RWA) tussen verschillende banken en rechtsgebieden. Deze variaties kunnen het vertrouwen in de gerapporteerde kapitaalratio's ondermijnen, aangezien de betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid van de cijfers in twijfel worden getrokken. Dit kan leiden t²ot "kapitaalarbitrage", waarbij banken manieren vinden om hun risicogewogen activa te verlagen zonder noodzakelijkerwijs hun daadwerkelijke risicoprofiel te verminderen.

Critici stellen dat risicogewogen activa de neiging kunnen hebben om risico's onnauwkeurig weer te geven, vooral tijdens perioden van marktfluctuaties. Voor de financiële crisis van 2008 hielden banken bijvoorbeeld hoog gewaardeerde hypotheekobligaties aan, die lage risicogewichten kregen, maar toch onverwacht grote verliezen leden. Dit suggereert da¹t de risicogewichten mogelijk niet altijd de werkelijke blootstelling aan volatiliteit en kredietrisico vastleggen. Sommige experts pleiten daarom voor een grotere nadruk op eenvoudigere, ongewogen maatstaven zoals de leverage ratio, die de totale activa van een bank meet zonder risicoweiging, om zo de transparantie en vergelijkbaarheid te verbeteren. De Federal Reserve Bank of San Francisco bespreekt ook de vraag of risicogewogen activa werkelijk risicovol of risicovrij zijn.

Risicogewogen ratio versus Sharpe ratio

De term "risicogewogen ratio" is een breed begrip dat elke verhouding omvat die rendement afzet tegen risico. De Sharpe ratio is daarentegen een specifieke en veelgebruikte risicogewogen ratio, voornamelijk in de beleggingswereld.

Kenmerk	Risicogewogen ratio (Algemeen)	Sharpe ratio
Definitie	Een financiële maatstaf die rendement evalueert in verhouding tot een maatstaf van risico.	Meet het overrendement van een portefeuille per eenheid totale risico (standaarddeviatie).
Toepassingsgebied	Breed, van bankregulering (bijv. kapitaal-tot-RWA) tot portfolioprestaties.	Voornamelijk gebruikt voor het evalueren van portfolioprestaties in beleggingsanalyse.
Risicomaatstaf	Kan verschillende risicomaatstaven gebruiken: standaarddeviatie, kredietrisicogewichten, operationeel risico, etc.	Gebruikt standaarddeviatie als maatstaf voor het totale risico of volatiliteit.
Focus	Algemene efficiëntie van risicoblootstelling of kapitaaltoereikendheid.	Hoe goed een belegging presteert ten opzichte van een risicovrije belegging, gecorrigeerd voor de volatiliteit ervan.

De verwarring ontstaat vaak omdat de Sharpe ratio de bekendste vorm van een risicogewogen ratio is in de context van beleggingsrendementen. Echter, in de bancaire sector verwijst "risicogewogen ratio" vaker naar de verhouding van het kapitaal tot de risicogewogen activa, een heel andere toepassing met andere risicogewichten.

Veelgestelde Vragen

Waarom zijn risicogewogen ratio's belangrijk?

Risicogewogen ratio's zijn belangrijk omdat ze een completer beeld geven van de prestaties of stabiliteit door rekening te houden met het bijbehorende risico. Voor beleggers helpen ze bij het vergelijken van verschillende beleggingen op basis van de risico-opbrengstverhouding, en voor banken zorgen ze ervoor dat er voldoende kapitaal wordt aangehouden om onverwachte verliezen op te vangen.

Wie gebruikt risicogewogen ratio's?

Voornamelijk financiële instellingen zoals banken en verzekeringsmaatschappijen gebruiken deze ratio's voor kapitaalregulering. Beleggers en portfoliomanagers gebruiken risicogewogen prestatiemetingen, zoals de Sharpe ratio, om beleggingsportefeuilles te evalueren.

Zijn alle activa op dezelfde manier risicogewogen?

Nee, activa krijgen verschillende risicogewichten toegekend afhankelijk van hun waargenomen risico. Zo hebben contanten of staatsobligaties doorgaans een zeer laag risicogewicht (soms 0%), terwijl leningen aan bedrijven of aandelenbeleggingen hogere risicogewichten krijgen, wat aangeeft dat ze meer volatiliteit met zich meebrengen.

Wat is het verschil tussen een risicogewogen ratio en de leverage ratio?

Een risicogewogen ratio houdt rekening met het specifieke risico van elk activum bij de berekening, wat resulteert in een risicogewogen totaal. De leverage ratio is daarentegen een eenvoudige verhouding van kapitaal tot de totale (ongewogen) activa, ongeacht hun risico. Hoewel beide maatstaven zijn voor financiële kracht, biedt de risicogewogen ratio een meer gedetailleerde, risicogevoelige analyse.