Economische gelijkheid

Wat is Economische Gelijkheid?

Economische gelijkheid verwijst naar een toestand binnen een samenleving of groep waarin er weinig of geen aanzienlijke verschillen zijn in inkomensverdeling en welvaart onder de bevolking. Dit concept valt onder de Macroeconomie, een tak van de economie die zich bezighoudt met de prestaties, structuur, het gedrag en de besluitvorming van een economie als geheel. Economische gelijkheid is een ideaal dat streeft naar een eerlijkere verdeling van middelen en kansen, waarbij de impact van armoede en extreme welvaartsverschillen wordt verminderd. Het omvat zowel gelijkheid van inkomen als gelijkheid van vermogen, en speelt een rol in debatten over sociaal beleid en economische groei.

Geschiedenis en Oorsprong

De discussie over economische gelijkheid heeft diepe historische wortels, teruggaand tot de vroegste filosofische en politieke theorieën over rechtvaardigheid en de ideale samenleving. In de moderne tijd kwam het concept van economische gelijkheid sterker naar voren tijdens de Industriële Revolutie, toen de kloof tussen kapitaalbezitters en arbeiders aanzienlijk groeide. Dit leidde tot de opkomst van socialistische en communistische bewegingen die pleitten voor radicale herverdeling van rijkdom.

In de 20e eeuw, vooral na de Grote Depressie, begonnen veel Westerse landen beleid te implementeren gericht op het verminderen van extreme ongelijkheid en het bieden van een sociaal vangnet. Een prominent voorbeeld is de Social Security Act in de Verenigde Staten, die in 1935 werd ingesteld als onderdeel van de New Deal om financiële hulp te bieden aan ouderen en werklozen. Deze wetgeving was een belangrijke stap in het creëren van een federaal systeem van sociale verzekering dat bijdroeg aan economische gelijkheid door een veiligheidsnet te bieden aan kwetsbare bevolkingsgroepen., He¹⁷t¹⁶ Internationaal Monetair Fonds (IMF) heeft in verschillende rapporten de schadelijke effecten van buitensporige ongelijkheid op de economische groei benadrukt, en pleit voor beleid dat de inkomensverdeling verbetert.,,,
¹⁵
¹⁴#¹³#¹² Belangrijkste Leerpunten

Economische gelijkheid streeft naar een eerlijke verdeling van inkomen en vermogen binnen een samenleving.
Het is een belangrijk concept binnen de macroeconomie en vormt de basis voor veel sociaaleconomisch beleid.
Meting van economische gelijkheid gebeurt vaak aan de hand van statistische instrumenten zoals de Gini-coëfficiënt.
Beleid gericht op het bevorderen van economische gelijkheid omvat vaak progressieve belasting en sociale voorzieningen.
Het debat over economische gelijkheid omvat afwegingen tussen efficiëntie, economische groei en sociale rechtvaardigheid.

Formule en Berekening

Economische gelijkheid zelf is geen directe formule, maar wordt gemeten met behulp van verschillende statistische indicatoren die de mate van ongelijkheid in een inkomensverdeling of vermogensongelijkheid kwantificeren. De meest gebruikte maatstaf hiervoor is de Gini-coëfficiënt.

De Gini-coëfficiënt wordt berekend op basis van de Lorenzcurve, die de cumulatieve verdeling van inkomen of vermogen weergeeft ten opzichte van de cumulatieve bevolkingsgroep.

De formule voor de Gini-coëfficiënt is:

G = \frac{A}{A + B}

Waarbij:

(A) = het gebied tussen de lijn van perfecte gelijkheid (de diagonale lijn) en de Lorenzcurve.
(B) = het gebied onder de Lorenzcurve.

Een Gini-coëfficiënt van 0 staat voor perfecte gelijkheid (iedereen heeft hetzelfde inkomen of vermogen), terwijl een coëfficiënt van 1 (of 100%) staat voor perfecte ongelijkheid (één persoon heeft al het inkomen of vermogen). Landen zoals de VS, Canada en Mexico zijn opgenomen in de OECD inkomensdistributie database voor het vergelijken van inkomensongelijkheid en armoede.,,,,

Economisch¹¹e¹⁰ ⁹G⁸e⁷lijkheid interpreteren

Het interpreteren van economische gelijkheid gaat verder dan alleen de cijfers; het vereist inzicht in de maatschappelijke en economische context. Een lage Gini-coëfficiënt duidt op een relatief gelijke inkomensverdeling, wat kan duiden op een sterker sociaal vangnet, lagere armoede en potentieel hogere sociale mobiliteit. Hoge economische gelijkheid kan ook wijzen op een brede toegang tot publieke goederen en diensten, zoals onderwijs en gezondheidszorg, die bijdragen aan gelijke kansen.

Omgekeerd kan een hoge mate van ongelijkheid, zelfs in een economie met aanzienlijke economische groei, leiden tot sociale spanningen en marktfalen. Het kan ook de algemene welvaart ondermijnen door de koopkracht van grote delen van de bevolking te beperken. Analisten kijken vaak naar de trends in economische gelijkheid over de tijd om te beoordelen of het beleid effectief is in het creëren van een inclusievere economie.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel je twee hypothetische landen voor: Egalitaria en Disparia.

Egalitaria: Dit land heeft een bevolking van 100 mensen en een totaal Bruto Binnenlands Product (BBP) van €1.000.000. Na belastingen en herverdeling heeft de armste 10% van de bevolking 5% van het totale inkomen, terwijl de rijkste 10% 15% van het totale inkomen heeft. De Gini-coëfficiënt van Egalitaria is 0,25. Dit wijst op een relatief gelijke inkomensverdeling. De overheid van Egalitaria investeert zwaar in onderwijs en gezondheidszorg, wat de sociale mobiliteit bevordert.

Disparia: Dit land heeft ook een bevolking van 100 mensen en een BBP van €1.000.000. Echter, in Disparia heeft de armste 10% van de bevolking slechts 1% van het totale inkomen, terwijl de rijkste 10% maar liefst 40% van het inkomen bezit. De Gini-coëfficiënt van Disparia is 0,55. Dit duidt op een aanzienlijk hogere mate van inkomensongelijkheid. Ondanks hetzelfde BBP als Egalitaria, zijn de economische kansen en de levensstandaard voor het grootste deel van de bevolking in Disparia lager, en de vermogensongelijkheid is hier uitgesprokener.

Dit voorbeeld illustreert hoe, zelfs met een vergelijkbare economische output, de verdeling van middelen een significant verschil maakt in de maatschappelijke structuren en het welzijn van de burgers.

Praktische Toepassingen

Economische gelijkheid is een cruciaal concept in diverse aspecten van de financiële wereld en publieke planning:

Beleid en Regulering: Overheden wereldwijd gebruiken economische gelijkheid als een leidraad voor fiscaal beleid, zoals progressieve belasting en sociale zekerheidssystemen. Deze maatregelen zijn gericht op herverdeling van inkomen en vermogen om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen.
Monetair Beleid: Centrale banken overwegen in toenemende mate de impact van hun monetair beleid op inkomensverdeling. Zo kan een langdurige periode van lage inflatie en lage rentetarieven, hoewel gunstig voor de economische groei, ook bijdragen aan een toename van vermogensongelijkheid, aangezien de prijzen van activa zoals aandelen en onroerend goed sneller stijgen, wat voornamelijk ten goede komt aan degenen met aanzienlijke activa. Onderzoek van de Federal Reserve Bank van San Francisco heeft de relatie tussen monetair beleid en ongelijkheid belicht.,,
Internationale Ontwikk⁶e⁵l⁴ing: Internationale organisaties zoals de Wereldbank en het IMF richten zich op het verminderen van ongelijkheid in ontwikkelingslanden, omdat buitensporige ongelijkheid de duurzaamheid van economische vooruitgang kan belemmeren en sociale instabiliteit kan veroorzaken.
Beleggingsanalyse: Hoewel niet direct een beleggingsmaatstaf, kunnen trends in economische gelijkheid een indicator zijn voor sociale en politieke stabiliteit, wat op zijn beurt invloed kan hebben op het beleggingsklimaat in een land.

Beperkingen en Kritiekpunten

Hoewel economische gelijkheid vaak wordt nagestreefd als een maatschappelijk ideaal, kent het concept ook beperkingen en is het onderwerp van kritiek:

Afweging met Efficiëntie: Een van de meest voorkomende kritiekpunten is de potentiële afweging tussen gelijkheid en economische efficiëntie. Sommige economen stellen dat te veel herverdeling of progressieve belasting de prikkels voor innovatie, risicobereidheid en productiviteit kan verminderen, wat de algehele economische groei schaadt. Dit argument stelt dat een zekere mate van ongelijkheid nodig is om individuen te motiveren om harder te werken en te investeren in menselijk kapitaal.
Definitie en Meting: De precieze definitie van "gelijkheid" en de methoden om deze te meten kunnen variëren en zijn complex. Moet gelijkheid van uitkomsten (iedereen heeft hetzelfde inkomen) of gelijkheid van kansen (iedereen heeft gelijke toegang tot onderwijs en banen) worden nagestreefd? De Gini-coëfficiënt meet inkomensverdeling, maar zegt niets over de oorzaken van ongelijkheid of de mate van sociale mobiliteit.
Impact op Werkgelegenheid: Beleid gericht op economische gelijkheid, zoals minimumlonen of hoge sociale uitkeringen, kan volgens critici leiden tot hogere arbeidskosten en verminderde werkgelegenheid in bepaalde sectoren, vooral voor laaggeschoolde arbeid.
Complexiteit van Oorzaken: Economische ongelijkheid is vaak het resultaat van een complex samenspel van factoren, waaronder globalisering, technologische vooruitgang, educatieve verschillen, en beleidskeuzes. Het is moeilijk om de impact van individuele beleidsmaatregelen op de algehele gelijkheid te isoleren. Critici benadrukken dat het oplossen van ongelijkheid een veelzijdig probleem is dat niet met één enkele oplossing kan worden aangepakt. De Federal Reserve Bank of San Francisco heeft onderzoek gedaan naar de complexe factoren die bijdragen aan inkomensongelijkheid in de Verenigde Staten.,,

Economische Gelijkheid versus In³k²o¹mensongelijkheid

Hoewel de termen vaak door elkaar worden gebruikt, is er een belangrijk onderscheid tussen economische gelijkheid en inkomensongelijkheid.

Economische gelijkheid is het bredere concept dat streeft naar een toestand waarin de verdeling van economische middelen, kansen en welvaart eerlijk is verdeeld over een bevolking. Het omvat niet alleen inkomen, maar ook toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid, en de afwezigheid van armoede en vermogensongelijkheid. Het is een normatief doel: een gewenste staat van de economie.

Inkomensongelijkheid is daarentegen een specifieke meting van de ongelijke inkomensverdeling binnen een bevolking. Het kwantificeert de verschillen in de verdiensten van individuen of huishoudens. Terwijl inkomensongelijkheid een component is van economische ongelijkheid, is het niet de enige. Een samenleving kan bijvoorbeeld een relatief lage inkomensongelijkheid hebben, maar toch hoge vermogensongelijkheid of ongelijke toegang tot kansen. De term inkomensongelijkheid beschrijft de bestaande situatie, vaak gemeten met de Gini-coëfficiënt.

Kortom, economische gelijkheid is het doel, en het verminderen van inkomensongelijkheid is een middel om dat doel te bereiken.

Veelgestelde Vragen

Wat is het verschil tussen gelijkheid en billijkheid in economische zin?

Economische gelijkheid richt zich op gelijke uitkomsten of gelijke verdeling van middelen. Economische billijkheid (of rechtvaardigheid) gaat over eerlijkheid in de verdeling van middelen, waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften en omstandigheden van individuen. Zo kan billijkheid pleiten voor herverdeling ten behoeve van kwetsbare groepen, zelfs als dit niet leidt tot perfect gelijke uitkomsten voor iedereen.

Hoe meten economen economische gelijkheid?

Economen meten economische gelijkheid voornamelijk aan de hand van de Gini-coëfficiënt, die de inkomensverdeling weergeeft. Andere methoden omvatten het analyseren van inkomensdecielen (bijv. de verhouding tussen het inkomen van de top 10% en de onderste 10%), de analyse van armoedepercentages, en de vermogensongelijkheid.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van economische ongelijkheid?

Economische ongelijkheid kan voortkomen uit diverse factoren, waaronder verschillen in menselijk kapitaal (opleiding, vaardigheden), de impact van globalisering en technologische veranderingen op de werkgelegenheid, rentes op kapitaal, erfenissen, en beleidskeuzes met betrekking tot belasting en sociale vangnetten.

Kan economische gelijkheid te ver gaan?

Sommige economen en beleidsmakers beweren dat een te ver doorgedreven streven naar economische gelijkheid de economische efficiëntie en economische groei kan belemmeren. Zij stellen dat extreme herverdeling de prikkels voor individuen om te innoveren, te investeren en hard te werken kan wegnemen, wat op lange termijn nadelig kan zijn voor de gehele welvaart.