Kwantitatieve versoepeling

Wat Is Kwantitatieve versoepeling?

Kwantitatieve versoepeling (QE), ook wel kwantitatieve geldverruiming genoemd, is een onconventioneel monetair beleidsinstrument dat door een centrale bank wordt ingezet om de economie te stimuleren wanneer traditionele rentetarieven de nulgrens naderen of niet langer effectief zijn. Het valt onder de bredere categorie van monetair beleid en omvat het grootschalig opkopen van financiële activa, zoals staatsobligaties en andere waardepapieren, van commerciële banken en andere financiële instellingen. Het doel van kwantitatieve versoepeling is het vergroten van de geldhoeveelheid in de economie, het verlagen van de langetermijnrente en het stimuleren van kredietverlening en investeringen. Do⁵³, ⁵⁴or deze aankopen worden de bankreserves van commerciële banken verhoogd, wat de liquiditeit in het financiële systeem vergroot.

History and Origin

Kwantitatieve versoepeling werd voor het eerst in de praktijk gebracht door de Bank of Japan (BoJ) in maart 2001 als reactie op deflatoire druk en economische stagnatie, nadat de kortetermijnrente al dicht bij nul stond. Dest⁵⁰, ⁵¹, ⁵²ijds verlegde de BoJ haar primaire operationele doel van de kortetermijnrente naar de omvang van de bankreserves die commerciële banken bij de BoJ aanhielden, waarbij ze liquiditeit leverde die de vereiste reserves ver overtrof. Dit m⁴⁸, ⁴⁹arkeerde een mijlpaal in de geschiedenis van het centrale bankwezen, aangezien de focus verschoof van prijs (rente) naar kwantiteit (balansomvang).

Na d⁴⁷e wereldwijde financiële crisis van 2008 namen andere grote centrale banken, zoals de Amerikaanse Federal Reserve, de Europese Centrale Bank (ECB) en de Bank of England, ook hun toevlucht tot kwantitatieve versoepeling om hun economieën te stabiliseren en te stimuleren. Zo start⁴⁵, ⁴⁶te de ECB in maart 2015 haar grootschalige programma voor de aankoop van activa (APP), wat in wezen een vorm van kwantitatieve versoepeling was, met als doel de inflatie op te krikken en de economische groei in de eurozone te bevorderen.

Key ⁴⁴Takeaways

• Kwantitatieve versoepeling is een monetair beleidsinstrument waarbij een centrale bank op grote schaal activa koopt om de geldhoeveelheid en liquiditeit te vergroten.
• Het ⁴³wordt doorgaans gebruikt wanneer de kortetermijnrente al bijna nul is, waardoor traditionele monetaire instrumenten minder effectief zijn in het stimuleren van de economische groei.
• De b⁴²elangrijkste doelen van kwantitatieve versoepeling zijn het verlagen van de langetermijnrente, het aanmoedigen van kredietverlening en investeringen, en het tegengaan van deflatie.
• Hoew⁴⁰, ⁴¹el kwantitatieve versoepeling de financiële markten kan beïnvloeden en de prijzen van activa kan opdrijven, blijft de bredere economische impact ervan onderwerp van discussie.
• Mogelijke risico's zijn onder meer inflatie, verstoringen van de vermogensprijzen en de ongelijke verdeling van rijkdom.

Interp³⁹reting Kwantitatieve versoepeling

Kwantitatieve versoepeling wordt geïnterpreteerd als een signaal van een centrale bank dat zij vastbesloten is om de economie te stimuleren en prijsstabiliteit te handhaven, zelfs wanneer de traditionele instrumenten, zoals het aanpassen van de kortetermijn rente, hun limieten hebben bereikt. De implemen³⁶, ³⁷, ³⁸tatie van kwantitatieve versoepeling is bedoeld om de langetermijnrente te verlagen, wat leningen goedkoper maakt voor bedrijven en consumenten, en zo de consumptie en investeringen aanmoedigt. Het wordt gezien als een middel om de economie te behoeden voor een diepe recessie of deflatie en om de verwachte inflatie op te krikken naar de doelstelling van de centrale bank.

Hypothe³⁵tical Example

Stel dat een economie kampt met aanhoudend lage inflatie en stagnerende economische groei, en de beleidsrente van de centrale bank al bijna nul is. Om de economie een impuls te geven, besluit de centrale bank een programma van kwantitatieve versoepeling te implementeren.

De centrale bank kondigt aan dat zij voor €500 miljard aan langlopende staatsobligaties zal opkopen van commerciële banken op de obligatiemarkt over een periode van zes maanden. Wanneer de centrale bank deze obligaties koopt, crediteert zij de rekeningen die commerciële banken bij haar aanhouden. Dit vergroot de bankreserves van die banken, waardoor ze meer geld beschikbaar hebben om uit te lenen. De toegenomen vraag naar obligaties door de centrale bank drijft ook de prijzen van die obligaties op, waardoor hun rendementen (en daarmee de langetermijnrente) dalen.

Banken, nu met³⁴ meer liquiditeit en geconfronteerd met lagere opbrengsten op staatsobligaties, worden aangemoedigd om meer leningen te verstrekken aan bedrijven en huishoudens. Dit leidt tot een toename van de geldhoeveelheid in omloop, wat de uitgaven en investeringen stimuleert, en hopelijk de economie uit haar stagnatie trekt.

Practical Applications

Kwantitatieve versoepeling wordt voornamelijk toegepast door centrale banken in tijden van economische zwakte, lage inflatie, of wanneer de conventionele rentetarieven de nulgrens bereiken. Enkele van de m³², ³³eest prominente toepassingen zijn:

• Na de financiële crisis van 2008: De Amerikaanse Federal Reserve implementeerde meerdere rondes van kwantitatieve versoepeling om de economie te ondersteunen na de financiële crisis. Het programma omva³¹tte de aankoop van staatsobligaties en door hypotheek gedekte waardepapieren om de langetermijnrente te verlagen en de kredietverlening te stimuleren.
• De strijd te³⁰gen deflatie in Japan: De Bank of Japan paste kwantitatieve versoepeling toe gedurende de vroege jaren 2000 en later opnieuw, in een poging om aanhoudende deflatie en economische stagnatie te bestrijden.
• Het onderste²⁹unen van de eurozone: De Europese Centrale Bank (ECB) startte in 2015 met haar programma voor de aankoop van activa (APP), een vorm van kwantitatieve versoepeling, om de inflatie op te krikken naar haar doelstelling en de economische groei in de eurozone te stimuleren. De ECB kocht daarb²⁶, ²⁷, ²⁸ij voornamelijk obligaties van overheden, maar ook van kredietwaardige bedrijven en banken. Meer informatie ov²⁵er de activaprogramma's van de ECB is te vinden op de website van de Europese Centrale Bank.
• Reactie op d²⁴e COVID-19 pandemie: In 2020 hervatten verschillende centrale banken, waaronder de Federal Reserve en de ECB, hun programma's van kwantitatieve versoepeling om de economische schokken van de pandemie op te vangen en de financiële markten te stabiliseren.

Deze programma's zijn erop gericht de obligatiemarkt te beïnvloeden en de liquiditeit in het financiële systeem te vergroten, wat op zijn beurt de investeringen en consumptie ten goede moet komen.

Limitations and C²³riticisms

Hoewel kwantitatieve versoepeling een krachtig instrument kan zijn in tijden van economische neergang, zijn er verschillende beperkingen en kritiekpunten. Een veelgehoorde zorg is dat kwantitatieve versoepeling kan leiden tot ongebreidelde inflatie. Echter, critici merke²⁰, ²¹, ²²n op dat dit niet altijd het geval is geweest in de praktijk, zoals de periode na de financiële crisis van 2008 in de VS.

Andere belangrijke kr¹⁹itiekpunten omvatten:

• Activa-bubbelvorming: Kwantitatieve versoepeling kan leiden tot hogere vermogensprijzen op de beurs en in andere activaklassen, wat kan resulteren in activabubbels. Dit komt doordat extra¹⁷, ¹⁸ liquiditeit en lagere rendementen op obligaties beleggers ertoe aanzetten om hogere risico's te nemen en te investeren in risicovollere activa.
• Toenemende ongel¹⁵, ¹⁶ijkheid: Sommige critici stellen dat kwantitatieve versoepeling de inkomens- en vermogensongelijkheid kan vergroten, omdat de voordelen van hogere activaprijzen voornamelijk toekomen aan degenen die al over aanzienlijke activa beschikken. De Internationale Mone¹³, ¹⁴taire Fonds (IMF) heeft dit fenomeen verder belicht.
• Beperkte effecti¹²viteit van kredietverlening: Hoewel de centrale bank de bankreserves vergroot, zijn commerciële banken niet verplicht om deze middelen uit te lenen. Als de vraag naar lenin¹¹gen laag is of als banken voorzichtig blijven, kan de toegenomen liquiditeit grotendeels bij de centrale bank blijven staan, waardoor het stimulerende effect op de reële economie beperkt blijft.
• Moral hazard: Vooral in Europa wordt aangevoerd dat kwantitatieve versoepeling moreel wangedrag voor overheden creëert, doordat centrale banken de leenkosten kunstmatig laag houden, wat de prikkel voor budgettaire discipline kan verminderen.

Academische studies en a¹⁰nalyses blijven de effectiviteit en de bijwerkingen van kwantitatieve versoepeling kritisch beoordelen.

Kwantitatieve versoep⁸, ⁹eling vs. Monetaire verkrapping

Kwantitatieve versoepeling en monetaire verkrapping (Quantitative Tightening, QT) zijn tegenovergestelde monetaire beleidsstrategieën die door een centrale bank worden gebruikt. Waar kwantitatieve versoepeling gericht is op het vergroten van de geldhoeveelheid en het verlagen van de langetermijnrente door de aankoop van activa, doet monetaire verkrapping precies het tegenovergestelde. Bij monetaire verkrapping vermindert de centrale bank haar balans door de activa die zij bezit te verkopen of door aflopende obligaties niet opnieuw te investeren. Dit vermindert de [liquidi⁷teit](https://diversification.com/term/liquiditeit) in het financiële systeem, drijft de rente op en is bedoeld om een oververhitte economie af te koelen en inflatie te beteugelen. Kwantitatieve versoepeling wordt doorgaans toegepast in perioden van economische zwakte of deflatie, terwijl monetaire verkrapping wordt gebruikt in tijden van sterke economische groei en hoge inflatie.

FAQs

Waarom passen centrale banken kwantitatieve versoepeling toe?

Centrale banken passen kwantitatieve versoepeling toe om de economie te stimuleren wanneer traditionele middelen, zoals het verlagen van de kortetermijnrente, niet langer effectief zijn omdat de rente al bijna nul is. Het doel is om de geldhoeveelheid te vergroten, de langetermijnrente te verlagen en zo kredietverlening en investeringen aan te moedigen.

Wordt er bij kwantitat⁵, ⁶ieve versoepeling letterlijk geld bijgedrukt?

Nee, er worden geen fysieke bankbiljetten bijgedrukt. Bij kwantitatieve versoepeling creëert de centrale bank digitaal geld om financiële activa, zoals staatsobligaties, van commerciële banken te kopen. Dit geld wordt vervolgens als bankreserves op de rekeningen van die banken bij de centrale bank gecrediteerd, waardoor hun liquiditeit toeneemt.

Wat zijn de risico's van ⁴kwantitatieve versoepeling?

De belangrijkste risico's van kwantitatieve versoepeling omvatten de mogelijkheid van het veroorzaken van hogere inflatie, het opdrijven van vermogensprijzen (wat kan leiden tot activabubbels), en het potentieel voor het vergroten van de inkomensongelijkheid. Ook is er het risico dat banke², ³n de extra liquiditeit niet doorgeven in de vorm van leningen, waardoor het gewenste effect op de economie uitblijft.¹