Monetaire verruiming

Wat Is Monetaire Verruiming?

Monetaire verruiming is een vorm van monetair beleid waarbij een centrale bank de geldhoeveelheid in de economie verhoogt en de leenkosten verlaagt. Het primaire doel van monetaire verruiming is het stimuleren van de economische groei en het bestrijden van deflatie of lage inflatie, vooral in periodes van economische vertraging of recessie. Dit beleid omvat verschillende instrumenten die gericht zijn op het verlagen van de rentetarieven en het vergroten van de liquiditeit in het financiële systeem.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van monetaire verruiming is zo oud als het bestaan van centrale banken, die al eeuwen proberen de geldhoeveelheid en rentetarieven te beïnvloeden om economische stabiliteit te bereiken. Echter, de toepassing van 'onconventionele' vormen van monetaire verruiming, zoals kwantitatieve verruiming (Quantitative Easing, QE), werd prominent na de financiële crisis van 2008. Toen de traditionele rentetarieven de 'nulondergrens' bereikten, moesten centrale banken nieuwe methoden vinden om de economie te stimuleren. De Federal Reserve van de Verenigde Staten, bijvoorbeeld, nam uitgebreide maatregelen, waaronder grootschalige activa-aankopen, om de economie te ondersteunen en de inflatie terug te brengen naar hun doelstelling. O⁸ok de Europese Centrale Bank (ECB) kondigde begin 2015 een uitgebreid aankoopprogramma voor activa aan om de risico's van een te lange periode van lage inflatie aan te pakken.

⁷## Belangrijkste Punten

Monetaire verruiming is een strategie van de centrale bank om de economie te stimuleren door de geldhoeveelheid te vergroten en de rentetarieven te verlagen.
Het wordt ingezet om economische groei te bevorderen, de werkloosheid te verminderen en inflatie naar een doel te brengen.
Instrumenten omvatten het verlagen van beleidsrentes, openmarktoperaties en activa-aankoopprogramma's (kwantitatieve verruiming).
De effectiviteit en langetermijngevolgen van monetaire verruiming kunnen onderwerp zijn van discussie onder economen.

Interpreteren van Monetaire Verruiming

Monetaire verruiming wordt geïnterpreteerd als een signaal dat de centrale bank de economie als zwak beschouwt of dat er een risico op deflatie bestaat. Wanneer een centrale bank besluit tot monetaire verruiming over te gaan, wordt dit gezien als een poging om de kredietverlening te stimuleren, investeringen aan te moedigen en de consumentenbestedingen te verhogen. Een verlaging van de beleidsrente maakt het goedkoper voor banken om geld te lenen, wat vervolgens doorgegeven kan worden aan consumenten en bedrijven via lagere leentarieven. Bij kwantitatieve verruiming koopt de centrale bank obligaties en andere activa om de langetermijnrentetarieven te drukken en extra liquiditeit in de financiële markten te injecteren. Het succes van monetaire verruiming wordt vaak afgemeten aan de impact ervan op de inflatie, werkloosheidscijfers en het bruto binnenlands product (BBP).

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat een land te maken heeft met een aanhoudend lage inflatie van 0,5% en een stijgende werkloosheid van 8%. De centrale bank van dit land besluit een beleid van monetaire verruiming toe te passen.

Renteverlaging: De centrale bank verlaagt de beleidsrente van 0,25% naar 0%. Dit maakt het voor commerciële banken goedkoper om geld te lenen van de centrale bank, wat hen aanmoedigt om op hun beurt leningen aan bedrijven en consumenten te verstrekken tegen lagere rentetarieven.
Activa-aankopen (Kwantitatieve Verruiming): De centrale bank kondigt aan dat zij voor €500 miljard aan overheidsschuld en hypotheekgedekte waardepapieren zal opkopen van commerciële banken. Dit injecteert €500 miljard aan nieuwe liquiditeit in het banksysteem. De banken, met meer geld in kas, worden gestimuleerd om meer leningen te verstrekken, wat de investeringen en consumptie bevordert.
Als gevolg hiervan worden leningen voor huizenkopers en bedrijven goedkoper, wat leidt tot meer investeringen in onroerend goed en bedrijfsuitbreidingen. Consumenten kunnen goedkoper lenen voor aankopen, wat de vraag stimuleert. Na verloop van tijd zou dit kunnen leiden tot een toename van de economische activiteit, een daling van de werkloosheid en een geleidelijke stijging van de inflatie richting de doelstelling van de centrale bank.

Praktische Toepassingen

Monetaire verruiming wordt door centrale banken wereldwijd toegepast als een cruciaal instrument van het monetair beleid om macro-economische doelstellingen te bereiken, zoals prijsstabiliteit en maximale werkgelegenheid. De Europese Centrale Bank (ECB) hanteert bijvoorbeeld monetaire beleidsbeslissingen om de koersstabiliteit te waarborgen, voornamelijk door het sturen van rentetarieven. Sinds de f⁶inanciële crisis van 2008 en de recente COVID-19 pandemie, hebben veel centrale banken, waaronder de Federal Reserve en de ECB, onconventionele maatregelen genomen, zoals grootschalige activa-aankoopprogramma's, om de economieën te stimuleren wanneer traditionele rentetarieven de nulondergrens bereikten. Deze maatreg⁵elen waren bedoeld om de langetermijnrentetarieven te verlagen en de economische activiteit te stimuleren, wat resulteerde in lagere leenkosten voor huishoudens en bedrijven. De Internati⁴onal Monetary Fund (IMF) heeft de macro-economische en fiscale impact van dergelijke onconventionele monetaire instrumenten onderzocht en erkent dat ze de economische activiteit en inflatie aanzienlijk kunnen stimuleren.

Beperkin³gen en Kritiek

Ondanks de beoogde voordelen kent monetaire verruiming verschillende beperkingen en staat het onder kritiek.
Ten eerste kan het leiden tot een te hoge inflatie op de lange termijn als de economie sterker herstelt dan verwacht en de centrale bank niet tijdig de maatregelen terugdraait. Critici vrezen ook dat aanhoudende monetaire verruiming kan bijdragen aan de vorming van activabubbels, zoals in aandelen- of vastgoedmarkten, door overtollige liquiditeit in het systeem. Dit kan leiden tot instabiliteit in de financiële markten wanneer deze bubbels barsten.
Bovendien kan monetaire verruiming ongelijkheid vergroten. De directe begunstigden van het beleid zijn vaak banken en vermogende beleggers die toegang hebben tot goedkope leningen en profiteren van stijgende activaprijzen, terwijl gewone spaarders te maken krijgen met lage of zelfs negatieve reële rentetarieven. Een studie analyseerde de onconventionele monetaire beleidsmaatregelen van de Federal Reserve na de financiële crisis van 2008 en concludeerde dat deze op korte termijn de economische crisis verlichtten en werkloosheid verminderden, maar tegelijkertijd financiële bubbels creëerden en de inkomensongelijkheid verergerden.
Verder kan de effe²ctiviteit van monetaire verruiming afnemen wanneer de rentetarieven al extreem laag zijn (de 'zero lower bound'), omdat verdere verlagingen weinig extra stimulans bieden. De doorwerking van het beleid naar de reële economie kan ook belemmerd worden als banken terughoudend blijven met kredietverlening, ongeacht de lage rentetarieven, bijvoorbeeld vanwege onzekerheid over de kredietwaardigheid van potentiële leners.

Monetaire Verruiming vs. Kwantitatieve Verkrapping

Monetaire verruiming en kwantitatieve verkrapping zijn tegenovergestelde benaderingen van monetair beleid, die beide worden gebruikt door centrale banken om de economie te beïnvloeden.

Monetaire Verruiming: Dit beleid wordt toegepast om de economie te stimuleren door de geldhoeveelheid te vergroten en de leenkosten te verlagen. De centrale bank kan rentetarieven verlagen, obligaties opkopen (kwantitatieve verruiming), of andere maatregelen nemen om de liquiditeit in het financiële systeem te verhogen. Het doel is om investeringen, consumptie en economische groei te bevorderen en deflatie te bestrijden.

Kwantitatieve Verkrapping (Quantitative Tightening, QT): Dit is het omgekeerde van monetaire verruiming en wordt ingezet wanneer de economie herstelt en de inflatie begint te stijgen. Bij kwantitatieve verkrapping stopt de centrale bank met het kopen van nieuwe activa en kan zij zelfs obligaties verkopen of deze laten aflopen zonder te herinvesteren. Dit vermindert de geldhoeveelheid in de economie, verhoogt de rentetarieven en haalt liquiditeit uit het systeem om de inflatie te beheersen en de economie af te koelen. Het is doorgaans positief (of bullish) voor de valuta van het land.

Waar monetaire verrui¹ming de economie probeert te "duwen", probeert kwantitatieve verkrapping de economie af te "remmen". De keuze tussen deze twee beleidsvormen hangt af van de heersende economische omstandigheden en de macro-economische doelstellingen van de centrale bank.

Veelgestelde Vragen

Wat is het hoofddoel van monetaire verruiming?

Het hoofddoel van monetaire verruiming is het stimuleren van de economische groei en het verhogen van de inflatie wanneer deze te laag is. Centrale banken gebruiken dit beleid om de kredietverlening te bevorderen en de bestedingen in de economie aan te wakkeren.

Welke instrumenten worden gebruikt bij monetaire verruiming?

Centrale banken gebruiken verschillende instrumenten. De meest voorkomende zijn het verlagen van de beleidsrente, het uitvoeren van openmarktoperaties om obligaties op te kopen (bekend als kwantitatieve verruiming), en het bieden van langetermijnfinanciering aan banken tegen gunstige voorwaarden.

Kan monetaire verruiming leiden tot inflatie?

Ja, monetaire verruiming kan leiden tot inflatie. Door de geldhoeveelheid te vergroten en de leenkosten te verlagen, stijgt de vraag naar goederen en diensten. Als de productie van goederen en diensten deze toegenomen vraag niet kan bijbenen, kunnen prijzen stijgen, wat leidt tot inflatie. Centrale banken proberen een evenwicht te vinden om deflatie te voorkomen zonder excessieve inflatie te veroorzaken.

Wat zijn de risico's van te veel monetaire verruiming?

Te veel monetaire verruiming kan leiden tot ongewenste inflatie en de vorming van activabubbels. Het kan ook de overheidsschuld vergroten als de centrale bank grote hoeveelheden staatsobligaties koopt. Bovendien kunnen extreem lage rentetarieven de winstgevendheid van banken onder druk zetten en spaarders benadelen.

Wanneer wordt monetaire verruiming doorgaans ingezet?

Monetaire verruiming wordt doorgaans ingezet in tijden van economische zwakte, zoals een recessie of wanneer er een risico is op deflatie. Het doel is om de economie te stimuleren wanneer traditionele beleidsinstrumenten, zoals rentetarieven, hun effectiviteit verliezen doordat ze al zeer laag zijn.