Pigouviaanse belasting

What Is Pigouviaanse belasting?

Pigouviaanse belasting is een belasting die wordt geheven op elke marktactiviteit die externe kosten of 'negatieve externaliteiten' genereert, wat betekent dat het kosten veroorzaakt voor derden die niet direct betrokken zijn bij de economische transactie. Deze belasting is een instrument binnen de milieueconomie en het bredere veld van publieke financiën, bedoeld om marktfalen te corrigeren. Het doel van een Pigouviaanse belasting is om de maatschappelijke kosten van een activiteit te internaliseren, zodat de prijs van een goed of dienst de volledige maatschappelijke kosten weerspiegelt, niet alleen de private kosten van productie of consumptie.

De Pigouviaanse belasting is vernoemd naar de Britse econoom Arthur Cecil Pigou en wordt ingezet om gedrag te ontmoedigen dat schadelijk is voor de samenleving, zoals vervuiling of overmatig gebruik van bepaalde goederen. Door de belasting worden producenten of consumenten financieel geprikkeld om hun negatieve impact te verminderen, wat leidt tot een efficiëntere allocatie van middelen.

History and Origin

De Pigouviaanse belasting vindt zijn oorsprong in het werk van de invloedrijke Britse econoom Arthur Cecil Pigou (1877-1959). In zijn baanbrekende boek "The Economics of Welfare", gepubliceerd in 1920, ontwikkelde Pigou het concept van externaliteiten, dat wil zeggen kosten of baten die door een activiteit worden opgelegd aan of verleend aan anderen, maar niet worden meegenomen in de beslissingen van de persoon die de actie onderneemt.

³⁸, ³⁹Pigou betoogde dat het bestaan van negatieve externaliteiten, zoals milieuvervuiling, voldoende rechtvaardiging was voor overheidsingrijpen. Hij stelde voor dat dergelijke activiteiten belast moesten worden om ze te ontmoedigen, waarbij de belasting gelijk zou zijn aan de externe marginale kosten van de activiteit. D³⁶, ³⁷it zou producenten prikkelen om de volledige maatschappelijke kosten van hun acties te internaliseren, in plaats van zich alleen te richten op hun private belangen, wat anders zou leiden tot een verlies aan welvaart. P³⁵igou's analyse legde de theoretische basis voor wat later bekend zou worden als de Pigouviaanse belasting en werd decennialang geaccepteerd als een sleutelprincipe in de welvaartseconomie.

³², ³³, ³⁴## Key Takeaways

Een Pigouviaanse belasting is een heffing op economische activiteiten die negatieve externaliteiten veroorzaken, zoals vervuiling.
Het primaire doel is om de maatschappelijke kosten van deze activiteiten te internaliseren, waardoor de vervuiler de kosten draagt in plaats van de samenleving als geheel.
De ideale hoogte van de belasting is gelijk aan de marginale externe kosten die door de activiteit worden veroorzaakt.
Pigouviaanse belastingen zijn bedoeld om gedrag te sturen en leiden tot een efficiëntere allocatie van middelen, naast het genereren van overheidsinkomsten.
De effectiviteit en implementatie van Pigouviaanse belastingen kunnen worden beïnvloed door uitdagingen zoals het nauwkeurig meten van externe kosten en politieke weerstand.

Interpreting the Pigouviaanse belasting

De interpretatie van de Pigouviaanse belasting draait om het principe van het beprijzen van externe kosten om zo economische efficiëntie te bevorderen. Het idee is dat als een economische activiteit een negatieve impact heeft op derden (bijvoorbeeld vervuiling, geluidsoverlast of gezondheidskosten door roken), de kosten van deze impact niet volledig worden gedragen door de partij die de activiteit uitvoert. Dit leidt tot een overproductie of overconsumptie van het schadelijke goed of dienst.

Een Pigouviaanse belasting probeert dit te corrigeren door de prijs van de activiteit te verhogen met een bedrag dat gelijk is aan de marginale externe kosten. Dit dwingt de veroorzaker van de externaliteit om rekening te houden met de volledige maatschappelijke kosten. De belasting creëert een economische prikkel voor producenten en consumenten om hun gedrag te veranderen, bijvoorbeeld door minder te produceren of te consumeren, schonere technologieën te gebruiken, of alternatieven te zoeken. Door d³⁰, ³¹eze "internalisering" van kosten, wordt het prijsmechanisme gebruikt om maatschappelijk wenselijk gedrag te stimuleren en de totale welvaart te maximaliseren.

Hy²⁹pothetical Example

Stel, er is een textielfabriek langs een rivier die afvalwater loost. Dit afvalwater vervuilt de rivier, waardoor vissen sterven en lokale bewoners de rivier niet meer kunnen gebruiken voor recreatie of visserij. De fabriek draagt alleen de kosten van haar productie, niet de externe kosten van de watervervuiling voor de samenleving. Dit is een negatieve externaliteit.

Een overheid besluit een Pigouviaanse belasting in te voeren. Na een kosten-batenanalyse schat de overheid de maatschappelijke schade per liter geloosd afvalwater op €0,10. De Pigouviaanse belasting wordt nu vastgesteld op €0,10 per liter geloosd afvalwater.

Vóór de belasting: De fabriek loost 1.000 liter afvalwater per dag, zonder extra kosten hiervoor te betalen. De maatschappij draagt de onzichtbare kosten van de vervuiling.
Na invoering van de belasting: De fabriek moet nu €0,10 betalen voor elke liter afvalwater die geloosd wordt. Dit betekent een extra kostenpost van €100 per dag (1.000 liter * €0,10).
Gedragsverandering: De fabriekseigenaar heeft nu een financiële prikkel om minder afvalwater te lozen. Hij kan investeren in zuiveringsinstallaties, zijn productieproces aanpassen om minder afval te genereren, of zelfs de productie verminderen. Als de zuiveringsinstallatie €50 per dag kost en de afvoer van vervuild water met 80% reduceert, zou de fabriek dit overwegen, omdat de belastingkosten dan dalen van €100 naar €20, wat netto een besparing oplevert van €30 per dag plus een schonere rivier.
Resultaat: De belasting heeft geleid tot minder vervuiling en bevordert zo de duurzaamheid van het milieu. De fabriek internaliseert nu een deel van de voorheen externe kosten.

Practical Applications

Pigouviaanse belastingen worden in de praktijk toegepast om diverse negatieve externaliteiten aan te pakken. Een van de meest prominente voorbeelden is de CO2-uitstoot en de bredere context van klimaatverandering. Veel landen en regio's hebben milieubeleid geïmplementeerd in de vorm van koolstofbelastingen om de uitstoot van broeikasgassen te beprijzen. De World Bank's Carbon Pricing Dashboard toont wereldwijd een groeiend aantal van dergelijke initiatieven, waaronder koolstofbelastingen en emissiehandelssystemen, die de maatschappelijke kosten van CO2-uitstoot internaliseren.

Andere veelvoorkomende toep²⁴, ²⁵, ²⁶, ²⁷, ²⁸assingen zijn:

Accijnzen op tabak en alcohol: Deze 'zondebelastingen' zijn gericht op het verminderen van de consumptie van producten die leiden tot externe kosten voor de gezondheidszorg en de samenleving. Hoewel ze vaak breder bekend²¹, ²², ²³ staan als accijns, hebben ze in essentie een Pigouviaans karakter.
Belastingen op suikerhoudende dranken: Verschillende landen hebben belastingen ingevoerd op suikerhoudende dranken om overgewicht en gerelateerde gezondheidsproblemen aan te pakken.
Congestieheffingen: ²⁰In steden als Londen en Stockholm worden congestieheffingen geïnd om verkeersopstoppingen te verminderen en de luchtkwaliteit te verbeteren, waarbij de externe kosten van files en vervuiling worden beprijsd.
Afvalheffingen: Om de¹⁹ hoeveelheid afval te verminderen en recycling te stimuleren, worden soms heffingen opgelegd per kilo afval.

Deze voorbeelden illustreren hoe de overheidsingrijpen via Pigouviaanse belastingen gedragsverandering kunnen bewerkstelligen en inkomsten kunnen genereren die potentieel kunnen worden gebruikt om de negatieve effecten van de externaliteiten te compenseren of te verminderen.

Limitations and Criticisms

Hoewel Pigouviaanse belastingen theoretisch elegant lijken in het corrigeren van marktfalen, zijn er verschillende belangrijke beperkingen en kritiekpunten in de praktijk.

Ten eerste is de nauwkeurige meting van de externe kosten van een activiteit vaak buitengewoon moeilijk, zo niet onmogelijk. De ideale Pigouviaanse belast¹⁶, ¹⁷, ¹⁸ing zou gelijk moeten zijn aan de marginale externe kosten, maar het kwantificeren van immateriële kosten zoals luchtkwaliteit, geluidsoverlast of de psychologische impact van maatschappelijke problemen is complex. Als de belasting te hoog of te laag wordt vastgesteld, kan dit leiden tot suboptimale resultaten of zelfs nieuwe inefficiënties.

Ten tweede kunnen Pigouviaanse¹⁴, ¹⁵ belastingen regressief zijn. Dat wil zeggen, ze leggen een z¹², ¹³waardere last op huishoudens met lagere inkomens, omdat deze een relatief groter deel van hun inkomen besteden aan goederen die belast worden, zoals brandstof of basisvoedingsmiddelen. Dit kan de ongelijkheid vergroten en politieke weerstand oproepen. Adele Morris van de Brookings I¹¹nstitution erkent dit en stelt voor dat inkomsten uit een koolstofbelasting kunnen worden gebruikt om de armste huishoudens te beschermen.

Verder is de politieke haalbaa¹⁰rheid van het invoeren van dergelijke belastingen vaak een uitdaging. Belastingen op specifieke secto⁸, ⁹ren of gedragingen stuiten vaak op weerstand van lobbygroepen en kunnen impopulair zijn bij het publiek, wat het voor beleidsmakers moeilijk maakt om ze te implementeren. Sommige critici suggereren ook ⁶, ⁷dat overheden wellicht niet de "juiste" prikkels hebben om de belasting optimaal in te stellen, en dat de inkomsten uit de belasting mogelijk niet worden gebruikt om de externaliteit aan te pakken, maar voor andere doeleinden in het belastingstelsel.

Tot slot kan er discussie ontstaan over alternatieve mechanismen, zoals 'cap-and-trade'-systemen (emissiehandel) of directe regulering, die in bepaalde contexten effectiever kunnen zijn dan belastingen in het bereiken van specifieke milieudoelstellingen, hoewel veel economen Pigouviaanse belastingen nog steeds als een efficiëntere methode beschouwen dan overheidsvoorschriften.

Pigouviaanse belasting vs. M⁴, ⁵ilieubelasting

Hoewel de termen soms door elkaar worden gebruikt, is een Pigouviaanse belasting een specifieke soort milieubelasting, maar niet alle milieubelastingen zijn strikt Pigouviaans van aard.

Een Pigouviaanse belasting heeft een zeer specifiek doel: het corrigeren van een negatieve externaliteit door de belasting vast te stellen op de marginale externe kosten die door de activiteit worden veroorzaakt. Het primaire doel is dus het interne maken van externe kosten om zo economische efficiëntie te bereiken. De hoogte van de belasting is idealiter nauwkeurig gekoppeld aan de schade die wordt veroorzaakt.

Een milieubelasting is een bredere categorie van belastingen die worden geheven om milieudoelstellingen te bereiken. Dit kan variëren van belastingen op energie en vervoer tot belastingen op afval of waterverbruik. Het doel van een milieubelasting kan meervoudig zijn: het kan gericht zijn op het genereren van inkomsten voor de overheid, het financieren van milieubeschermingsprojecten, het sturen van consumenten- of producentengedrag, of het weerspiegelen van de maatschappelijke kosten. Hoewel een milieubelasting een Pigouviaans effect kan hebben (gedragsverandering door prijsverhoging), hoeft de hoogte ervan niet noodzakelijkerwijs precies te zijn afgestemd op de marginale externe kosten. Milieubelastingen kunnen ook louter als inkomstenbron dienen, zonder een nauwkeurige relatie met de veroorzaakte schade.

Kortom, elke Pigouviaanse belasting is een milieubelasting (als deze betrekking heeft op het milieu), maar een milieubelasting is niet per se een zuivere Pigouviaanse belasting als de primaire focus niet ligt op het compenseren van specifieke marginale externe kosten.

FAQs

Wat is het belangrijkste doel van een Pigouviaanse belasting?

Het belangrijkste doel van een Pigouviaanse belasting is het corrigeren van marktfalen veroorzaakt door negatieve externaliteiten. Het probeert de maatschappelijke kosten van schadelijke activiteiten te internaliseren, zodat de prijs van een product of dienst de werkelijke kosten voor de samenleving weerspiegelt.

Hoe wordt de hoogte van een Pigouviaanse belasting bepaald?

De ideale hoogte van een Pigouviaanse belasting wordt theoretisch vastgesteld op het niveau van de marginale externe kosten die door de economische activiteit worden veroorzaakt. In de praktijk is het echter vaak complex om deze kosten nauwkeurig te meten.

Welke soorten activiteiten worden vaak belast met een Pigouviaanse belasting?

Veelvoorkomende activiteiten die worden belast zijn die welke externe kosten veroorzaken, zoals koolstofemissies, vervuiling (bijv. water, lucht), de consumptie van tabak en alcohol, en verkeerscongestie.

Genereren Pigouviaanse belasti³ngen ook inkomsten voor de overheid?

Ja, naast het corrigeren van gedrag, genereren Pigouviaanse belastingen ook inkomsten voor de overheid. Deze inkomsten kunnen vervolgens worden gebruikt voor algemene overheidsuitgaven, om de externe schade te compenseren, of om andere belastingen te verlagen, wat bekend staat als het "dubbel dividend"-argument.

Wat is het verschil tussen een Pigouviaanse belasting en een subsidie?

Een Pigouviaanse belasting wordt geheven op activiteiten met negatieve externaliteiten om deze te ontmoedigen. Een Pigouviaanse subsidie daarentegen wordt gegeven aan activiteiten met positieve externaliteiten (zoals onderwijs of vaccinaties) om deze te stimuleren, omdat deze activiteiten zonder subsidie ondergeproduceerd zouden worden door de markt.¹, ²