Geldaanbod

Wat is Geldaanbod?

Geldaanbod, of de geldhoeveelheid, verwijst naar de totale hoeveelheid contant geld in omloop, naast bankdeposito's en andere zeer liquide activa binnen een economie op een specifiek moment. Het is een cruciaal concept binnen de Macro-economie en dient als een belangrijke indicator voor economische activiteit en inflatoire druk. Centrale banken gebruiken metingen van het geldaanbod om hun monetair beleid vorm te geven, wat de algehele economische groei en stabiliteit beïnvloedt. Het geldaanbod omvat doorgaans verschillende categorieën, variërend van de meest liquide vormen, zoals fysiek geld en direct opvraagbare deposito's, tot minder liquide activa zoals spaartegoeden en termijndeposito's. De dynamiek van het geldaanbod is nauw verbonden met de liquiditeit in het financiële systeem en de koopkracht van een valuta.

Geschiedenis en Oorsprong

Het concept van het geldaanbod en de noodzaak om dit te meten, ontwikkelde zich naarmate geldsystemen complexer werden, van eenvoudige ruilhandel tot systemen gebaseerd op metalen munten en later fiatgeld. Economen begonnen het belang van de totale hoeveelheid geld in omloop te begrijpen in relatie tot prijzen en economische activiteit. Belangrijke denkers uit de kwantiteitstheorie van geld, zoals Irving Fisher en later de monetaristen, waaronder Milton Friedman, benadrukten de causale relatie tussen de groei van het geldaanbod en de inflatie.

In de moderne tijd zijn de definities en metingen van het geldaanbod geëvolueerd met de ontwikkeling van financiële instrumenten en bankpraktijken. Centrale banken, zoals de Federal Reserve in de Verenigde Staten en de Europese Centrale Bank (ECB), begonnen uitgebreide gegevens over de geldhoeveelheid te verzamelen en te publiceren om economische trends te analyseren en monetair beleid te informeren. Deze metingen, vaak aangeduid als M1, M2 en M3, weerspiegelen verschillende gradaties van liquiditeit van activa die als geld worden beschouwd. Bijvoorbeeld, de Federal Reserve publiceert wekelijks en maandelijks de cijfers voor M1 en M2, die essentieel zijn voor de analyse van het geldaanbod. De EC⁶B daarentegen definieert haar monetaire aggregaten, waaronder M3 als de breedste maatstaf, die wordt gebruikt om de monetaire analyse van het eurogebied te ondersteunen.

B⁵elangrijkste Punten

Geldaanbod omvat alle contanten en liquide deposito's in een economie.
Het is een fundamentele indicator voor de economische gezondheid en inflatoire druk.
Centrale banken controleren het geldaanbod via instrumenten van monetair beleid.
De definities van geldaanbod (M1, M2, M3) variëren per land en liquiditeit.
Veranderingen in het geldaanbod kunnen invloed hebben op de rentevoet, consumptie en investeringen.

Interpreteren van het Geldaanbod

Het interpreteren van het geldaanbod houdt in dat wordt geanalyseerd hoe veranderingen in de hoeveelheid geld in omloop de economie beïnvloeden. Een toenemend geldaanbod kan duiden op een versoepeling van het monetair beleid, wat kan leiden tot lagere rentetarieven en een stimulering van leningen en [overheidsuitgaven]. Dit kan de werkloosheid verminderen en de economische activiteit bevorderen, maar het draagt ook het risico van hogere inflatie met zich mee als de groei van de geldhoeveelheid de groei van de productie van goederen en diensten overtreft. Omgekeerd kan een krimpend geldaanbod wijzen op een verkrapping van het monetair beleid, wat bedoeld is om de inflatie te beheersen, maar ook de economische groei kan vertragen.

Economen en beleidsmakers bestuderen de verhouding tussen het geldaanbod en indicatoren zoals het Bruto Binnenlands Product om inzicht te krijgen in de effectiviteit van het monetair beleid. De relatie tussen de geldhoeveelheid en de economie is complex en wordt beïnvloed door factoren zoals de omloopsnelheid van geld en de mate van vraag naar leningen.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel, de Centrale bank van een fictief land, 'Monetaria', merkt op dat de economie vertraagt. Om de economie te stimuleren, besluit de centrale bank de geldhoeveelheid te vergroten. Dit doen ze door openmarkttransacties uit te voeren, waarbij ze staatsobligaties opkopen van commerciële banken.

Wanneer de centrale bank deze obligaties koopt, crediteren ze de reserves van de commerciële banken. Deze toename van de bankreserves betekent dat banken meer geld hebben om uit te lenen. Met een grotere hoeveelheid reserves en de wens om leningen te verstrekken, verlagen banken de rentetarieven om leningen aantrekkelijker te maken voor consumenten en bedrijven. Als gevolg hiervan lenen bedrijven meer om uit te breiden en consumenten meer om goederen en diensten te kopen, wat de economische activiteit stimuleert en hopelijk de vertraging tegengaat. Het effectieve geldaanbod in de economie is hierdoor toegenomen.

Praktische Toepassingen

Het geldaanbod is van cruciaal belang voor diverse aspecten van de financiële wereld:

Monetair Beleid en Prijsstabiliteit: Centrale banken monitoren het geldaanbod nauwgezet als onderdeel van hun mandaat om prijsstabiliteit te handhaven. Een gecontroleerde groei van het geldaanbod wordt gezien als essentieel om buitensporige inflatie te voorkomen. De International Monetary Fund (IMF) benadrukt dat centrale banken instrumenten zoals rentetarieven gebruiken om de geldhoeveelheid aan te passen om zo de economie in stand te houden.
Econo⁴mische Analyse: Economen gebruiken geldaanbodgegevens om de huidige economische toestand te beoordelen, toekomstige trends te voorspellen en de effectiviteit van overheidsbeleid te evalueren. Het is een belangrijke variabele in het begrip van [vraag en aanbod] in de bredere economie.
Beleggingsstrategieën: Beleggers houden het geldaanbod in de gaten om inzicht te krijgen in macro-economische trends die van invloed kunnen zijn op activaprijzen. Een stijging van het geldaanbod kan bijvoorbeeld leiden tot bezorgdheid over inflatie en de voorkeur geven aan inflatiebestendige activa.
Beleidsreacties op Crises: Tijdens economische crises, zoals de financiële crisis van 2008 of de COVID-19-pandemie, hebben centrale banken de geldhoeveelheid agressief uitgebreid via beleid zoals kwantitatieve versoepeling om de economie te ondersteunen. De Federal Reserve heeft bijvoorbeeld aanzienlijke maatregelen genomen om de geldhoeveelheid te vergroten als reactie op de economische schok veroorzaakt door de COVID-19-pandemie.

Beperking³en en Kritiek

Ondanks zijn belang heeft het geldaanbod als beleidsinstrument en economische indicator bepaalde beperkingen en is het onderwerp van kritiek:

Veranderende Definities: De exacte componenten van M1, M2 en M3 kunnen in de loop van de tijd veranderen, zoals de herdefinities door de Federal Reserve in 2020. Dit maakt historische vergelijkingen en de consistentie van de analyse lastiger.
Minder ²Directe Controle: Met de groei van financiële innovatie en de globalisering van kapitaalstromen, hebben centrale banken minder directe controle over alle aspecten van de geldhoeveelheid dan voorheen. Factoren zoals de snelheid waarmee geld circuleert (de omloopsnelheid) kunnen de impact van veranderingen in de geldhoeveelheid beïnvloeden.
Focus op Rentetarieven: Veel moderne centrale banken richten zich primair op het beheren van de rentevoet als hun belangrijkste beleidsinstrument, in plaats van direct het geldaanbod te targeten. Dit is deels te wijten aan de onvoorspelbaarheid van de relatie tussen het geldaanbod en inflatie op de korte termijn.
Kritiek vanuit Verschillende Scholen: Sommige economische scholen, zoals de Oostenrijkse school, bekritiseren de overheidscontrole over het geldaanbod en pleiten voor een vrijere marktbenadering. Recente debatten hebben ook de relevantie van geldhoeveelheid metingen in de moderne monetaire analyse opnieuw onder de aandacht gebracht. Sommige economen beweren dat de geldhoeveelheid is verdwenen uit de monetaire beleidsanalyse, ondanks het potentieel om inzicht te geven in inflatie.
Financiël¹e Crisissen: In tijden van financiële onrust, zelfs met een ruime geldhoeveelheid, kunnen banken terughoudend zijn met lenen, wat de economische impact van een verhoogd geldaanbod beperkt. Dit wordt soms een kredietcrisis genoemd.

Geldaanbod vs. Inflatie

Hoewel nauw verwant, zijn geldaanbod en inflatie verschillende concepten. Het geldaanbod is de hoeveelheid geld die beschikbaar is in een economie, terwijl inflatie de snelheid is waarmee de algemene prijzen van goederen en diensten stijgen, en bijgevolg de koopkracht van geld afneemt.

Historisch gezien is er een sterke theoretische en empirische band tussen een toename van het geldaanbod en inflatie, zoals beschreven in de kwantiteitstheorie van geld: een te snelle groei van het geldaanbod in verhouding tot de productie van goederen en diensten leidt tot "te veel geld dat te weinig goederen najaagt", wat resulteert in hogere prijzen. Centrale banken, die de discontovoet en reservevereisten aanpassen, beïnvloeden hiermee de liquiditeit en daarmee het geldaanbod, wat indirect de inflatie beïnvloedt.

Echter, in de praktijk is de relatie niet altijd direct en kan deze worden beïnvloed door factoren zoals de omloopsnelheid van geld, de verwachtingen van economische actoren en de aanwezigheid van een liquiditeitsval. Een plotselinge toename van het geldaanbod zal niet noodzakelijkerwijs direct leiden tot een overeenkomstige stijging van de inflatie als het extra geld bijvoorbeeld wordt opgepot in plaats van uitgegeven, of als de economie zich in een recessie bevindt met veel ongebruikte capaciteit. Het geldaanbod is een van de vele variabelen die de inflatie beïnvloeden, naast factoren zoals de kosten van grondstoffen en productiviteitsgroei.

Veelgestelde Vragen

Hoe wordt het geldaanbod gemeten?

Het geldaanbod wordt gemeten door centrale banken met behulp van verschillende monetaire aggregaten, zoals M1 en M2 (in de VS) of M3 (in de eurozone). Deze aggregaten categoriseren geld op basis van liquiditeit, beginnend bij de meest liquide activa zoals fysiek contant geld en direct opvraagbare deposito's (M1), en breiden uit naar minder liquide activa zoals spaartegoeden en termijndeposito's (M2, M3).

Waarom is het geldaanbod belangrijk?

Het geldaanbod is belangrijk omdat het een directe invloed heeft op de rentetarieven, inflatie, economische groei en werkgelegenheid. Centrale banken beheren het geldaanbod als een cruciaal instrument voor monetair beleid om de economische stabiliteit te handhaven en buitensporige prijsschommelingen te voorkomen.

Wie beheert het geldaanbod?

Het geldaanbod wordt beheerd door de centrale bank van een land of economisch blok, zoals de Federal Reserve in de Verenigde Staten of de Europese Centrale Bank in de eurozone. Ze gebruiken verschillende beleidsinstrumenten, zoals openmarkttransacties, de rentevoet en reservevereisten voor banken, om de hoeveelheid geld in omloop te beïnvloeden.