Inflatieverwachtingen

Wat zijn Inflatieverwachtingen?

Inflatieverwachtingen zijn de anticipaties van economische agenten, zoals consumenten, bedrijven en beleggers, over het toekomstige tempo van prijsstijgingen in een economie. Ze vormen een cruciaal onderdeel van de macro-economie en monetaire economie, aangezien ze een aanzienlijke invloed hebben op economische beslissingen en het monetaire beleid van centrale banken. Deze verwachtingen zijn niet alleen theoretisch van belang; ze beïnvloeden direct het consumentengedrag, de investeringsbeslissingen van bedrijven, loononderhandelingen en de lange termijn rentetarieven. Wanneer consumenten hogere inflatieverwachtingen hebben, kunnen ze bijvoorbeeld eerder aankopen doen om toekomstige hogere prijzen te vermijden, wat de huidige vraag kan stimuleren.

Geschiedenis en Oorsprong

De erkenning van het belang van inflatieverwachtingen als een drijvende kracht achter de reële economie is historisch gegroeid. Vroege economische modellen richtten zich vaak op de relatie tussen geldhoeveelheid en prijzen, maar de rol van anticipatie werd steeds duidelijker. De formulering van de Fisher-vergelijking, die nominale rentetarieven relateert aan reële rentetarieven en inflatieverwachtingen, was een belangrijke mijlpaal in het integreren van verwachtingen in economische theorieën.

In de tweede helft van de 20e eeuw, vooral na de stagflatieperioden in de jaren '70, werd duidelijk dat enkel het beheersen van de geldhoeveelheid niet volstond als monetaire beleid. De geloofwaardigheid van een centrale bank en de wijze waarop deze haar inflatiedoelstellingen communiceert, bleken essentieel om inflatieverwachtingen te verankeren. De introductie van inflatiedoelstellingen door veel centrale banken wereldwijd in de jaren '90 was een direct gevolg van dit inzicht. Organisaties zoals de Europese Centrale Bank publiceren nu regelmatig enquêtes onder professionele voorspellers om deze verwachtingen te monitoren.

⁹Belangrijkste Punten

• Inflatieverwachtingen zijn de anticipaties op toekomstige prijsstijgingen.
• Ze beïnvloeden economische beslissingen van consumenten, bedrijven en beleggers.
• Centrale banken monitoren inflatieverwachtingen nauwgezet voor hun monetaire beleid.
• De breakeven-inflatie is een marktgebaseerde maatstaf voor inflatieverwachtingen.
• Onverankerde inflatieverwachtingen kunnen leiden tot hogere, volatielere inflatie.

Formule en Berekening

Hoewel inflatieverwachtingen zelf geen enkele formule hebben, kunnen ze worden afgeleid uit marktgegevens. Een veelgebruikte maatstaf is de breakeven-inflatie (breakeven inflation rate), die wordt berekend op basis van het verschil in rendement tussen een conventionele obligatie en een inflatiegeïndexeerde obligatie (zoals Treasury Inflation-Protected Securities, TIPS) met dezelfde looptijd.

De formule voor de breakeven-inflatie is:

Hierbij geldt:

• Nominaal Rendement Obligatie: Het rendement van een standaard obligatie die niet beschermd is tegen inflatie. Dit rendement is het nominale rendement.
• Reëel Rendement Inflatiegeïndexeerde Obligatie: Het rendement van een obligatie waarvan de hoofdsom en/of couponbetalingen worden aangepast voor inflatie. Dit rendement is het reële rendement.

Deze berekening geeft een indicatie van de inflatie die de markt verwacht over de looptijd van de obligaties om de rendementen van de twee typen obligaties gelijk te maken.

Het Inte⁸rpreteren van Inflatieverwachtingen

De interpretatie van inflatieverwachtingen is van cruciaal belang voor beleidsmakers en marktdeelnemers. Wanneer inflatieverwachtingen stijgen, kan dit duiden op een algemeen geloof dat de prijzen in de toekomst sneller zullen stijgen. Voor centrale banken, zoals de Federal Reserve, kan dit aanleiding zijn om de rentetarieven te verhogen om te voorkomen dat hogere verwachtingen leiden tot daadwerkelijke hogere inflatie. De Inflatieverwachtingen van de Federal Reserve Bank of Cleveland zijn hier een voorbeeld van.

Voor belegg⁷ers kunnen stijgende inflatieverwachtingen een signaal zijn om hun beleggingsbeslissingen aan te passen, bijvoorbeeld door te investeren in activa die historisch goed presteren tijdens inflatoire perioden, zoals grondstoffen of onroerend goed, of door te kiezen voor inflatiegeïndexeerde obligaties. Ze kunnen ook de waarde van toekomstige kasstromen beïnvloeden, wat relevant is voor waarderingsmodellen in de valutamarkten.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat een consument overweegt een nieuwe auto te kopen. Op basis van recente nieuwsberichten en gesprekken in hun omgeving, anticipeert deze consument dat de prijzen van auto's en andere grote aankopen in het komende jaar met gemiddeld 5% zullen stijgen (hoge inflatieverwachtingen). Zonder deze verwachting zou de consument misschien wachten tot volgend jaar om te kopen. Echter, door de hoge inflatieverwachtingen besluit de consument de aankoop nu te doen, om zo de verwachte prijsstijging voor te zijn. Dit "buy now" gedrag kan op geaggregeerd niveau bijdragen aan hogere vraag en zo de inflatie daadwerkelijk aanwakkeren. Dit illustreert hoe inflatieverwachtingen zichzelf kunnen waarmaken. Dit gedrag beïnvloedt ook de producentenprijzen.

Praktische Toepassingen

Inflatieverwachtingen zijn van cruciaal belang in diverse economische en financiële domeinen:

• Monetair beleid: Centrale banken, zoals de Europese Centrale Bank en de Federal Reserve, monitoren inflatieverwachtingen nauwgezet. Ze gebruiken deze gegevens om de geloofwaardigheid van hun inflatiedoelstellingen te beoordelen en om te beslissen over aanpassingen van de rentetarieven. Goed verankerde inflatieverwachtingen rond het doel van de centrale bank maken het gemakkelijker om prijsstabiliteit te handhaven.
• Investeringsstrategieën: Beleggers gebruiken inflatieverwachtingen om hun portefeuilles af te stemmen. Bij hoge verwachtingen kunnen zij minder aantrekkelijk worden geacht voor vastrentende waarden met vaste coupons, zoals obligaties, ten gunste van activa die beter presteren in inflatoire omgevingen.
• Loononderhandelingen: Werknemers en vakbonden nemen inflatieverwachtingen mee in hun looneisen. Als zij verwachten dat de kosten van levensonderhoud zullen stijgen, zullen zij hogere lonen eisen, wat kan leiden tot een loon-prijsspiraal.
• Overheidsbegrotingen: Regeringen houden rekening met inflatieverwachtingen bij het plannen van uitgaven en inkomsten. Een hoger verwacht inflatiepercentage kan leiden tot hogere nominale belastinginkomsten, maar ook tot hogere kosten voor overheidsprogramma's, vooral die welke geïndexeerd zijn aan de inflatie. Een aanhoudend begrotingstekort kan de inflatieverwachtingen beïnvloeden. De World Economic Outlook van het Internationaal Monetair Fonds biedt regelmatige analyses van deze macro-economische trends.

Beperkingen en ⁶Kritiek

Ondanks hun belang, zijn er diverse beperkingen en kritiekpunten op inflatieverwachtingen. Ten eerste is het meten ervan uitdagend. Surveys kunnen gevoelig zijn voor de vraagstelling, de steekproef en de manier waarop antwoorden worden geïnterpreteerd. Consumenten begrijpen economische concepten mogelijk niet volledig, wat kan leiden tot vertekende of inconsistente gegevens. Onderzoek toont aan dat huishoudens' inflatieverwachtingen vaak opwaarts vertekend zijn ten opzichte van de werkelijke uitkomsten en de doelstellingen van centrale banken. De [University of Mi⁵chigan Surveys of Consumers](https://data.sca.isr.umich.edu/) is een van de toonaangevende bronnen voor consumentenverwachtingen, maar ook deze survey heeft zijn eigen methodologische nuances.

Bovendien kunnen in⁴flatieverwachtingen, met name die van huishoudens, sterk reageren op recente prijsveranderingen in specifieke goederen of diensten die zij regelmatig kopen (zoals benzine of boodschappen), in plaats van een breed begrip van de algemene prijsniveaus, gemeten door bijvoorbeeld de Consumentenprijsindex. Dit kan leiden tot een discrepantie tussen de waargenomen inflatie en de werkelijke, geaggregeerde inflatie. Ook kan overmatige aandacht voor kortetermijnfluctuaties de langetermijnverankering van verwachtingen rond de inflatiedoelstelling van een centrale bank ondermijnen.

Een andere kritiek is dat in perioden van lage en stabiele inflatie, economische agenten mogelijk minder aandacht besteden aan inflatie, wat de nauwkeurigheid van hun verwachtingen kan verminderen. Dit fenomeen van 'inattentie' kan het voor beleidsmakers moeilijker maken om inflatieverwachtingen actief te sturen.

Inflatieverwacht³ingen versus Inflatie

Hoewel de termen vaak in één adem worden genoemd, zijn inflatieverwachtingen en inflatie fundamenteel verschillend. Inflatie is de werkelijke en aanhoudende stijging van het algemene prijspeil van goederen en diensten in een economie gedurende een bepaalde periode. Het is een meetbaar feit uit het verleden of heden, uitgedrukt als een percentage. Inflatieverwachtingen daarentegen zijn de subjectieve inschattingen van individuen en instellingen over de toekomstige inflatie. Het zijn anticipaties, geloven en voorspellingen, geen gerealiseerde cijfers.

Het belangrijkste verschil zit in de tijdshorizon en de aard: inflatie is een gebeurtenis uit het verleden of heden, terwijl inflatieverwachtingen projecties zijn voor de toekomst. Deze projecties zijn echter van vitaal belang omdat ze de basis vormen voor economische beslissingen die de toekomstige reële inflatie kunnen beïnvloeden. Hoge inflatieverwachtingen kunnen bijvoorbeeld leiden tot hogere lonen en prijzen, wat de werkelijke inflatie verder kan aanwakkeren, wat een spiraal van stagflatie of deflatie kan helpen voorkomen.

Veelgestelde Vragen

Hoe worden inflatieverwachtingen gemeten?

Inflatieverwachtingen worden op verschillende manieren gemeten. Dit omvat surveys onder consumenten (zoals de University of Michigan Surveys of Consumers), bedrijven en professionele voorspellers (zoals de Enquête onder professionele voorspellers (SPF) van de ECB), en door afleiding uit f²inanciële markten, met name uit het verschil in rendement tussen gewone obligaties en inflatiegeïndexeerde obligaties (de breakeven-inflatie).

Waarom zijn inflatieve¹rwachtingen belangrijk?

Inflatieverwachtingen zijn van cruciaal belang omdat ze het gedrag van consumenten, bedrijven en beleggers beïnvloeden. Als mensen verwachten dat de prijzen zullen stijgen, kunnen ze besluiten om nu meer uit te geven of hogere lonen te eisen, wat op zijn beurt de daadwerkelijke economische groei en inflatie kan aanjagen. Centrale banken gebruiken deze verwachtingen om hun monetaire beleid af te stemmen en prijsstabiliteit te handhaven.

Wat is het verschil tussen korte- en langetermijn inflatieverwachtingen?

Kortetermijn inflatieverwachtingen hebben betrekking op de verwachte prijsstijgingen over de komende maanden tot ongeveer een jaar. Ze worden vaak beïnvloed door recente economische gebeurtenissen en prijsfluctuaties. Langetermijn inflatieverwachtingen richten zich op prijsstijgingen over meerdere jaren (bijvoorbeeld vijf of tien jaar). Deze zijn doorgaans stabieler en reflecteren het vertrouwen van het publiek in het vermogen van de centrale banken om de inflatie op de lange termijn onder controle te houden. Goed verankerde langetermijnverwachtingen zijn essentieel voor beleidsmakers.