Kerninflatie

Wat is Kerninflatie?

Kerninflatie is een maatstaf voor inflatie die de meest volatiele prijscomponenten, zoals voedsel en energie, uitsluit om een duidelijker beeld te krijgen van de onderliggende prijstrends in een economie. Het concept valt onder de macro-economie en is van cruciaal belang voor beleidsmakers. Door de prijzen van goederen en diensten uit te sluiten die snel en onvoorspelbaar fluctueren, probeert kerninflatie de "ruis" te filteren die kortetermijnschokken kunnen veroorzaken in de algemene consumentenprijzen. Deze maatstaf helpt economen en centrale banken om de duurzame trend van prijsstijgingen te beoordelen, wat essentieel is voor het formuleren van effectief monetair beleid. Het doel van kerninflatie is om de invloed van tijdelijke of seizoensgebonden factoren te minimaliseren, zodat de focus kan liggen op de meer persistente prijsbewegingen die een indicatie geven van de structurele gezondheid van de economie.

Geschiedenis en Oorsprong

De behoefte aan een zuiverdere maatstaf voor inflatie ontstond in de jaren zeventig, een periode die werd gekenmerkt door aanzienlijke volatiliteit in de voedsel- en energieprijzen, vaak als gevolg van aanbodschokken. Het concept van kerninflatie, specifiek de uitsluiting van voedsel- en energieprijzen, werd geïntroduceerd door econoom Robert J. Gordon in een paper uit 1975. Vervolgens werd het model van kerninflatie verder ontwikkeld en gepromoot door Otto Eckstein in 1981, die een formele definitie voorstelde als de "trendsgroei van de prijs van het totale aanbod." Deze ontwikkeling was ingegeven door het inzicht dat tijdelijke schokken in de prijzen van grondstoffen, zoals olie, de algemene inflatie aanzienlijk konden vertekenen, waardoor het voor beleidsmakers moeilijk werd om de werkelijke onderliggende druk op de prijsstabiliteit te onderscheiden.

Kerninzichten

• Onderliggende Trend: Kerninflatie richt zich op de langetermijntrend van prijzen door volatiele componenten zoals voedsel en energie uit te sluiten.
• Beleidsrelevantie: Centrale banken gebruiken kerninflatie om hun monetair beleid te sturen en rentetarieven aan te passen, aangezien het een betrouwbaardere indicator is voor toekomstige inflatie dan de headline inflatie.
• Prijsstabiliteit: Het helpt beleidsmakers bij het handhaven van prijsstabiliteit door zich te concentreren op factoren die meer onder controle zijn van het beleid.
• Koopkrachtbehoud: Door een stabieler beeld van prijswijzigingen te bieden, draagt het bij aan het behoud van koopkracht op lange termijn.
• Internationale Variaties: De exacte methodologie voor het berekenen van kerninflatie kan per land of economische regio verschillen.

Formule en Berekening

Kerninflatie heeft geen universele, vaste formule zoals een enkelvoudige wiskundige vergelijking. In plaats daarvan wordt het doorgaans berekend door bepaalde volatiele categorieën uit een bredere prijsindex te verwijderen. De meest voorkomende methode is de zogenaamde "uitsluitingsmethode".

Deze wordt conceptueel weergegeven als:

$\text{Kerninflatie} = \text{Totale Inflatie (Headline Inflatie)} - (\text{Voedselprijzen} + \text{Energieprijzen})$

Hierbij worden de prijsontwikkelingen van voedsel en energie, die bekend staan om hun hoge volatiliteit en gevoeligheid voor kortetermijnschokken (zoals weersomstandigheden, geopolitieke gebeurtenissen of aanbod verstoringen), uit de totale inflatiemaatstaf gehaald.

In de Verenigde Staten geven de Federal Reserve en het Bureau of Economic Analysis (BEA) de voorkeur aan de prijsindex voor persoonlijke consumptieve bestedingen (PCE) exclusief voedsel en energie (core PCE) boven de consumentenprijsindex (CPI) voor het meten van kerninflatie. I¹¹n de eurozone baseren statistische instanties zoals Eurostat de kerninflatie op de Geharmoniseerde Consumentenprijsindex (HICP) zonder onbewerkte voedingsmiddelen, energie, alcohol en tabak. S⁹, ¹⁰ommige landen en onderzoeksinstellingen gebruiken ook complexere methoden, zoals 'trimmed mean' (getrimd gemiddelde) of 'weighted median' (gewogen mediaan), om de extreme uitschieters in prijsveranderingen te filteren en zo een nog robuuster beeld van de onderliggende inflatie te krijgen.

Interpretatie van Kerninflatie

De interpretatie van kerninflatie is van fundamenteel belang voor economen en beleidsmakers. Aangezien kerninflatie de tijdelijke schokken in de prijzen van voedsel en energie filtert, wordt het beschouwd als een betere indicator van de onderliggende, meer persistente inflatietrend in de economie. Een stijgende kerninflatie duidt vaak op een toename van de algemene vraag of een structurele druk op de kosten, wat kan leiden tot duurzamere prijsstijgingen. Dit kan een signaal zijn voor centrale banken om hun monetair beleid aan te scherpen door bijvoorbeeld rentetarieven te verhogen om oververhitting van de economie tegen te gaan en de inflatiedoelstelling te bereiken.

Omgekeerd kan een dalende kerninflatie wijzen op een afname van de vraag of een verlichting van de kostendruk, wat centrale banken de ruimte kan geven om hun beleid te versoepelen en de economische groei te stimuleren. Het is een sleutelinstrument voor het monitoren van de effectiviteit van beleidsbeslissingen en het anticiperen op toekomstige economische omstandigheden, in het bijzonder in relatie tot algemene economische indicatoren.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat een hypothetisch land, DiversificatieLand, een jaarlijkse inflatie van 5% rapporteert. Bij nadere analyse blijkt echter dat deze hoge inflatie voornamelijk wordt veroorzaakt door een plotselinge stijging van de wereldwijde olieprijzen met 30% en een mislukte oogst die de voedselprijzen met 15% heeft opgedreven. De statistische instantie van DiversificatieLand berekent de kerninflatie door de componenten voedsel en energie uit de totale consumentenprijsindex (CPI) te verwijderen.

• Totale Inflatie (Headline Inflatie): 5%
• Bijdrage Voedselprijzen: Stel dat voedsel 15% van de CPI-mand vormt en de prijzen met 15% stegen. De bijdrage is (0.15 \times 0.15 = 0.0225) of 2.25%.
• Bijdrage Energieprijzen: Stel dat energie 10% van de CPI-mand vormt en de prijzen met 30% stegen. De bijdrage is (0.10 \times 0.30 = 0.03) of 3.00%.

Als deze prijsschokken 5,25% van de totale inflatie verklaren ((2.25% + 3.00% = 5.25%)), en de headline inflatie 5% bedraagt, dan zou de kerninflatie in dit vereenvoudigde voorbeeld rond de (-0.25%) liggen. Dit hypothetische cijfer (negatieve kerninflatie) wijst erop dat, afgezien van de volatiele voedsel- en energiesectoren, de prijzen in de rest van de economie stabiel blijven of zelfs licht dalen, wat wellicht duidt op een zwakke binnenlandse vraag of deflatie in andere sectoren. Zonder de volatiele elementen zou de centrale bank dan waarschijnlijk geen reden zien om drastische maatregelen te nemen ter bestrijding van inflatie, maar eerder te kijken naar maatregelen om de economie te stimuleren.

Praktische Toepassingen

Kerninflatie speelt een sleutelrol in diverse aspecten van de financiële en economische wereld:

• Monetair Beleid: Centrale banken wereldwijd, waaronder de Federal Reserve in de VS en de Europese Centrale Bank (ECB), gebruiken kerninflatie als een primaire indicator voor het bepalen van hun monetair beleid. Ze⁷, ⁸ richten zich op de onderliggende trend om te beoordelen of rentetarieven moeten worden verhoogd om oververhitting te voorkomen of verlaagd om de economische groei te stimuleren. De Federal Reserve baseert bijvoorbeeld haar beleidsbeslissingen vaak op de kern-PCE-index (Personal Consumption Expenditures) omdat deze wordt gezien als een stabielere indicator voor langetermijntrends dan de CPI.
• ⁶ Financiële Markten: Beleggers en analisten op de financiële markten volgen kerninflatie nauwlettend om de toekomstige acties van centrale banken en de impact daarvan op beleggingsstrategieën te voorspellen. Een onverwachte stijging of daling van de kerninflatie kan leiden tot aanzienlijke bewegingen in obligatiekoersen, aandelenmarkten en wisselkoersen.
• Economische Analyse en Prognoses: Economen gebruiken kerninflatie om de onderliggende gezondheid van de economie te analyseren en om meer nauwkeurige inflatieprognoses op te stellen. Dit is vooral relevant bij het beoordelen van de conjuncturele positie en het anticiperen op handelscycli.
• Loononderhandelingen en Indexeringen: Hoewel headline inflatie vaak de basis vormt voor loononderhandelingen, kan kerninflatie een referentiepunt zijn voor langetermijnperspectieven, met name in sectoren waar de impact van volatiele goederen minder direct is.

Beperkingen en Kritiekpunten

Hoewel kerninflatie een waardevol instrument is voor economische analyse, kent het ook bepaalde beperkingen en is het onderwerp van kritiek:

• Vertekend Beeld van Levensonderhoud: Het uitsluiten van voedsel- en energieprijzen, die essentiële uitgaven zijn voor huishoudens, kan een onvolledig beeld geven van de werkelijke koopkracht en de kosten van levensonderhoud. Voor de gemiddelde consument zijn de stijgingen in benzine- of boodschappenprijzen zeer reëel en beïnvloeden deze direct de bestedingsruimte, ongeacht of ze als "kern" of "niet-kern" worden geclassificeerd.
• Moge⁵lijke Misleiding: Wanneer voedsel- en energieprijzen gedurende langere tijd consistent stijgen of dalen, kan de kerninflatie een vertekend beeld geven van de algehele prijsdruk. Het idee dat deze schokken "tijdelijk" zijn, klopt niet altijd, en aanhoudende trends in deze sectoren kunnen uiteindelijk doorwerken in de prijzen van andere goederen en diensten. Sommige critici stellen dat het vertrouwen op kerninflatie kan leiden tot een onderwaardering van inflatiedruk als de uitgesloten componenten structurele stijgingen vertonen.
• Meth³, ⁴odologische Uitdagingen: Er is geen universele consensus over welke items precies moeten worden uitgesloten of welke methode (bijv. getrimd gemiddelde versus simpele uitsluiting) superieur is. Verschillende maatstaven van kerninflatie kunnen tot conflicterende signalen leiden, wat de beleidsbeslissingen kan bemoeilijken.
• "Sec¹, ²ond-round effects": Hoewel kerninflatie directe schokken negeert, kunnen aanhoudende stijgingen in voedsel- en energieprijzen leiden tot "second-round effects", waarbij deze kostenstijgingen worden doorberekend in de prijzen van andere goederen en diensten (bijvoorbeeld hogere transportkosten voor alle producten). Kerninflatie kan deze indirecte effecten mogelijk te laat oppikken.

Kerninflatie vs. Inflatie

Het onderscheid tussen kerninflatie en de totale inflatie (vaak "headline inflatie" genoemd) is cruciaal voor het begrijpen van de dynamiek van prijswijzigingen.

Hoewel inflatie een completer beeld geeft van de stijging van het algemene prijspeil waarmee consumenten direct te maken krijgen, biedt kerninflatie een stabielere lens waardoor centrale banken de duurzame trends kunnen waarnemen die hun beleidsbeslissingen informeren. De keuze voor welke maatstaf het meest relevant is, hangt af van het specifieke analysecriterium.

Veelgestelde Vragen

Waarom sluit kerninflatie voedsel en energie uit?

Kerninflatie sluit voedsel- en energieprijzen uit omdat deze van nature erg volatiel zijn. Prijzen van voedsel kunnen sterk variëren door weersomstandigheden, oogsten en seizoenen, terwijl energieprijzen gevoelig zijn voor geopolitieke gebeurtenissen, mondiale vraag en aanbodschokken. Door deze elementen te verwijderen, wordt de "ruis" uit de inflatiemaatstaf gefilterd, waardoor een stabieler beeld ontstaat van de onderliggende prijstrends in de economie. Dit helpt beleidsmakers om beter te beoordelen of er sprake is van duurzame inflatiedruk die een beleidsreactie vereist.

Welke instanties berekenen kerninflatie?

Kerninflatie wordt berekend door nationale statistische bureaus en centrale banken wereldwijd. In de Verenigde Staten gebruiken bijvoorbeeld het Bureau of Economic Analysis (BEA) en de Federal Reserve de Personal Consumption Expenditures (PCE) prijsindex, waarbij de kerninflatie de PCE exclusief voedsel en energie betreft. In de eurozone is Eurostat verantwoordelijk voor de Geharmoniseerde Consumentenprijsindex (HICP), waarvan de kerninflatie is afgeleid door onbewerkte voedingsmiddelen en energie, alcohol en tabak uit te sluiten.

Is kerninflatie een betere indicator dan headline inflatie?

De "betere" indicator hangt af van het doel. Headline inflatie, die alle prijswijzigingen omvat, geeft een completer beeld van de directe impact op de koopkracht van consumenten. Kerninflatie daarentegen is vaak de voorkeursmaatstaf voor centrale banken en economen omdat het een stabieler beeld geeft van de onderliggende inflatietrend, vrij van tijdelijke schokken. Dit helpt hen om duurzamere beleidsbeslissingen te nemen en zich te richten op de langetermijn prijsstabiliteit, los van kortetermijn volatiliteit.