Kredietexpansie

Wat is Kredietexpansie?

Kredietexpansie verwijst naar de toename van de hoeveelheid krediet die beschikbaar is in een economie, wat leidt tot een groei van de geldhoeveelheid en de totale economische activiteit. Het is een fundamenteel onderdeel van het monetair beleid en wordt voornamelijk aangedreven door het vermogen van commerciële banken om nieuw geld te creëren wanneer zij leningen verstrekken. Deze expansie kan de liquiditeit in het financiële systeem vergroten, investeringen stimuleren en de economische cyclus beïnvloeden.

Geschiedenis en Oorsprong

De mogelijkheid tot kredietexpansie is inherent aan het fractional-reserve banking systeem, dat al eeuwenlang de basis vormt van het bankwezen. In dit systeem houden banken slechts een fractie van de ontvangen deposito's aan als reservevereisten, en lenen ze de rest uit. Dit proces creëert nieuwe deposito's en dus nieuw geld in de economie. Historisch gezien werden bankruns en financiële crises vaak veroorzaakt door een plotselinge krimp van het krediet, wat de behoefte aan een centraal regulerend orgaan benadrukte.

Een belangrijk inzicht in de moderne kredietcreatie komt van de Bank of England, die in 2014 benadrukte dat de meeste geldcreatie in de economie plaatsvindt door commerciële banken die leningen verstrekken, en niet zozeer door de centrale bank die geld drukt. Wanneer een bank een lening verstrekt, creëert zij tegelijkertijd een overeenkomstig deposito op de rekening van de lener, waardoor nieuw geld wordt gecreëerd. Dit inzi⁹cht heeft bijgedragen aan een dieper begrip van hoe kredietexpansie plaatsvindt. De oprichting van centrale banken wereldwijd, zoals de Federal Reserve in de Verenigde Staten in 1913, was grotendeels een reactie op een reeks financiële panieken die de noodzaak aantoonden van een instelling die de geldhoeveelheid kon stabiliseren en als lener in laatste instantie kon optreden. De Paniek van 1907, bijvoorbeeld, werd deels toegeschreven aan een samentrekking van het krediet, wat de roep om hervorming van het Amerikaanse monetaire systeem versterkte.

Belangrijkste Punten

Kredietexpansie is de toename van de hoeveelheid krediet in een economie, voornamelijk door het verstrekken van leningen door commerciële banken.
Dit proces draagt bij aan de groei van de geldhoeveelheid en stimuleert economische activiteit, investeringen en consumentenbestedingen.
De mate van kredietexpansie wordt beïnvloed door het beleid van de centrale bank, zoals rentetarieven en reservevereisten.
Ongecontroleerde kredietexpansie kan leiden tot inflatie en financiële instabiliteit, terwijl een gebrek eraan een recessie kan veroorzaken.
Het begrijpen van kredietexpansie is cruciaal voor beleggers, bedrijven en beleidsmakers om economische trends te analyseren.

Mechanisme van Kredietexpansie

Kredietexpansie is geen formule op zich, maar een proces dat wordt verklaard door de geldmultiplicator. De geldmultiplicator illustreert hoe een initiële toename van de bankreserves kan leiden tot een veel grotere toename van de totale geldhoeveelheid door middel van opeenvolgende leningen en deposito's.

Het basisprincipe werkt als volgt:

Een centrale bank verhoogt de monetaire basis (bijvoorbeeld door activa te kopen of leningen te verstrekken aan banken via het discontopercentage).
Commerciële banken ontvangen deze nieuwe reserves.
Zij houden een deel van deze reserves aan (gebaseerd op reservevereisten) en lenen het restant uit.
Wanneer een bank een lening verstrekt, creëert zij een nieuw deposito op de rekening van de lener. Dit nieuwe deposito vormt nieuw geld in de economie.
De lener besteedt het geld, dat vervolgens als deposito bij een andere bank terechtkomt.
De ontvangende bank houdt weer een fractie aan en leent de rest uit, waardoor het proces zich herhaalt en de geldhoeveelheid verder expandeert.

De potentiële geldmultiplicator wordt vaak uitgedrukt als:

M = \frac{1}{R}

Waar:

( M ) = Geldmultiplicator
( R ) = Reserveverhouding (het percentage van deposito's dat banken als reserve moeten aanhouden)

Dit is een vereenvoudigde weergave, aangezien de werkelijke kredietexpansie ook afhangt van de vraag naar leningen, het gedrag van banken om overtollige reserves aan te houden, en de bereidheid van het publiek om geld te storten in plaats van contant aan te houden.

Het Interpre⁸teren van Kredietexpansie

Het interpreteren van kredietexpansie vereist aandacht voor zowel de snelheid als de richting van de kredietgroei in relatie tot de bredere economie. Een gezonde kredietexpansie duidt vaak op een robuuste economische groei, aangezien bedrijven geld lenen voor investeringen en consumenten voor consumentenbestedingen. Dit stimuleert de werkgelegenheid en algemene welvaart.

Echter, excessieve kredietexpansie kan een waarschuwing zijn voor oververhitting van de economie, wat kan leiden tot te hoge inflatie of de vorming van activabubbels. Wanneer krediet te gemakkelijk en goedkoop beschikbaar is, kunnen beleggers en consumenten te veel risico nemen, wat de financiële stabiliteit in gevaar brengt. Aan de andere kant kan een scherpe kredietcontractie duiden op een naderende recessie of een vertraging van de economie, omdat bedrijven en huishoudens minder toegang hebben tot financiering. Economen en beleidsmakers monitoren de kredietexpansie nauwlettend als een indicator van de economische gezondheid en potentiële risico's.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat de centrale bank besluit om de economie te stimuleren en een bank $100 miljoen aan nieuwe reserves geeft via openmarktoperaties. Laten we aannemen dat de reservevereisten 10% bedragen.

De bank ontvangt de $100 miljoen. Het moet $10 miljoen (10%) als reserve aanhouden.
De bank heeft nu $90 miljoen aan overtollige reserves die het kan uitlenen. Het verstrekt een lening van $90 miljoen aan een bouwbedrijf.
Het bouwbedrijf stort de $90 miljoen op zijn rekening bij een andere bank. Dit creëert $90 miljoen aan nieuw geld in de economie.
De tweede bank ontvangt de $90 miljoen, moet $9 miljoen (10%) als reserve aanhouden en heeft $81 miljoen om uit te lenen.
De tweede bank leent $81 miljoen uit aan een vastgoedontwikkelaar. Dit creëert nog eens $81 miljoen aan nieuw geld.

Dit proces herhaalt zich steeds, hoewel met kleinere bedragen, waardoor de initiële $100 miljoen aan reserves een veel grotere geldhoeveelheid in de economie genereert door middel van kredietexpansie. Theoretisch kan de totale geldhoeveelheid toenemen met $100 miljoen / 0.10 = $1 miljard, uitgaande van volledige uitlening en herdeponering.

Praktische Toepassingen

Kredietexpansie is een cruciaal concept met brede praktische toepassingen in financiën en economie:

Monetair beleid: Centrale banken gebruiken kredietexpansie als een primair instrument om de economie te beïnvloeden. Door rentetarieven aan te passen, effecten te kopen of te verkopen (kwantitatieve versoepeling), en reservevereisten te wijzigen, kunnen zij de banken aanmoedigen of ontmoedigen om leningen te verstrekken, waardoor de kredietexpansie wordt gestuurd. Dit beïnvloedt de totale geldhoeveelheid en daarmee inflatie en economische groei.
Economische analyse: Analisten en economen bestuderen kredietgroeicijfers als belangrijke indicatoren voor de toekomstige economische prestaties. Sterke kredietexpansie kan wijzen op groeiende investeringen en consumentenbestedingen, terwijl een vertraging kan duiden op een naderende recessie.
Beleggingsbeslissingen: Beleggers houden rekening met de trends in kredietexpansie bij het nemen van beleggingen. Sectoren die sterk afhankelijk zijn van krediet, zoals vastgoed of de auto-industrie, zijn bijzonder gevoelig voor veranderingen in de beschikbaarheid en kosten van krediet.
Financiële regelgeving: Regulatoren richten zich op de kredietexpansie om de financiële stabiliteit te waarborgen. Overmatige kredietgroei, met name in risicovolle segmenten, kan leiden tot systeemrisico's, zoals te zien was tijdens de subprime hypotheekcrisis van 2007-2010. Deze crisis werd voorafgegaan door een aanzienlijke expansie van hypothecair krediet, ook aan kredietnemers met een hoog risico.

Beperkingen en Kritiek⁷

Hoewel kredietexpansie essentieel is voor economische groei, zijn er inherente beperkingen en kritiekpunten. Niet elke uitbreiding van krediet is gunstig, en onbeheerde expansie kan leiden tot aanzienlijke risico's.

Een belangrijke beperking is dat de effectiviteit van kredietexpansie als beleidsinstrument afhankelijk is van de vraag naar krediet. Zelfs als banken bereid zijn te lenen, zal de kredietexpansie beperkt zijn als bedrijven en consumenten niet willen lenen, bijvoorbeeld tijdens perioden van economische onzekerheid of hoge schuldenlast. Dit fenomeen wordt soms een "liquiditeitsval" genoemd.

Kritiek op ongeremde kredietexpansie omvat:

Bellen en crises: Overmatige kredietexpansie, vooral wanneer deze gepaard gaat met versoepelde leennormen, kan leiden tot de vorming van activabellen (bijv. vastgoed- of aandelenbellen). Het barsten van dergelijke bellen kan resulteren in ernstige financiële crises en economische recessies, zoals de subprime hypotheekcrisis heeft aangetoond.
Inflatie: Als de kr⁶edietexpansie de productieve capaciteit van de economie overschrijdt, kan dit leiden tot een algemene stijging van het prijspeil, oftewel inflatie, waardoor de koopkracht van geld afneemt.
Verhoging van de schuld: Continue kredietexpansie leidt tot een toename van de totale schuld in de economie. Een hoge schuldenlast kan huishoudens, bedrijven en overheden kwetsbaar maken voor renteschokken of economische neergang.
Ongelijkheid: Sommige critici stellen dat kredietexpansie de ongelijkheid kan vergroten, omdat de voordelen van goedkoop krediet vaak onevenredig ten goede komen aan degenen die al over activa beschikken of gemakkelijker toegang hebben tot kapitaal. De IMF heeft bijvoorbeeld gewaarschuwd dat de snelle groei van private kredietmarkten, die minder transparant zijn dan traditioneel bankieren, nieuwe kwetsbaarheden voor de financiële stabiliteit kan introduceren.

Het beheer van kredietexpansie vereist daarom een delicate balans van het monetair beleid om groei te stimuleren zonder de financiële stabiliteit in gevaar te brengen.

Kredietexpansie vs. Geldhoeveelheid

Hoewel "Kredietexpansie" en "Geldhoeveelheid" nauw met elkaar verbonden zijn en vaak door elkaar worden gebruikt in discussies over monetaire trends, vertegenwoordigen ze verschillende aspecten van de economische activiteit.

Kredietexpansie verwijst specifiek naar het proces van de toename van leningen en het scheppen van nieuw krediet door financiële instellingen. Het is de motor achter de groei van de geldhoeveelheid in een fractional-reserve banking systeem. Wanneer een bank een lening verstrekt, creëert zij tegelijkertijd een nieuw deposito, wat een toename van het krediet en een toename van de geldhoeveelheid tot gevolg heeft. De focus ligt hierbij op de actieve rol van banken in het verstrekken van nieuwe financiering.

De Geldhoeveelheid daarentegen is een meting van de totale hoeveelheid geld die in omloop is in een economie op een bepaald moment. Het omvat contant geld, bankdeposito's en andere liquide activa, vaak onderverdeeld in categorieën zoals M1, M2 en M3. Kredietexpansie is de belangrijkste drijfveer achter de toename van de geldhoeveelheid, maar de geldhoeveelheid zelf is een statisch momentopname van al het bestaande geld, ongeacht hoe het is ontstaan.

De verwarring ontstaat vaak omdat een stijging van het krediet direct leidt tot een stijging van de geldhoeveelheid. Echter, de geldhoeveelheid kan ook veranderen door andere factoren, zoals veranderingen in de monetaire basis door centrale bank operaties die niet direct via bankleningen verlopen, of veranderingen in de omloopsnelheid van geld. Kredietexpansie beschrijft de actie die de geldhoeveelheid vergroot, terwijl de geldhoeveelheid de resulterende staat van de beschikbare valuta en deposito's in de economie is.

Veelgestelde Vragen

Wat is het primaire doel van kredietexpansie?

Het primaire doel van kredietexpansie is het stimuleren van de economische activiteit door bedrijven en consumenten toegang te geven tot kapitaal voor investeringen, consumentenbestedingen en groei. Het draagt bij aan het creëren van werkgelegenheid en het verhogen van de productiviteit.

Hoe beïnvloedt de centrale bank de kredietexpansie?

De centrale bank beïnvloedt de kredietexpansie voornamelijk door het aanpassen van de rentetarieven (zoals het discontopercentage of de beleidsrente), het uitvoeren van openmarktoperaties (koop en verkoop van effecten), en het wijzigen van de reservevereisten voor commerciële banken. Deze acties beïnvloeden de kosten en beschikbaarheid van fondsen voor banken, wat op zijn beurt hun leencapaciteit en de snelheid van kredietexpansie beïnvloedt.

Kan kredietexpansie leiden tot inflatie?

Ja, als de kredietexpansie te snel gaat en de toename van de geldhoeveelheid de groei van goederen en diensten overtreft, kan dit leiden tot inflatie. Meer geld dat jaagt op dezelfde hoeveelheid goederen en diensten zal de prijzen opdrijven.

Wat is het verschil tussen kredietexpansie en geld scheppen?

Kredietexpansie is het proces waarbij banken nieuw krediet creëren door leningen te verstrekken, wat tegelijkertijd leidt tot het scheppen van nieuwe bankdeposito's – een vorm van geld. Geld scheppen is dus een direct gevolg van kredietexpansie in het moderne banksysteem. De centrale bank kan ook geld scheppen, met name de monetaire basis, maar het merendeel van de geldcreatie in de economie vindt plaats via de kredietverlening van commerciële banken.

Wat gebeurt er als er een kredietcontractie is?

Een kredietcontractie is het tegenovergestelde van kredietexpansie en betekent een afname van de beschikbaarheid van krediet. Dit kan leiden tot een afname van investeringen en consumentenbestedingen, een vertraging van de economische groei en mogelijk een recessie of zelfs een depressie, zoals gezien tijdens de Grote Depressie.

Bronnen:

Federal Reserve History. "S⁴, ⁵ubprime Mortgag³e Crisis." https://www.federalreservehistory.org/essays/subprime_mortgage_crisis
Federal Reserve History. "The Panic of 1907." https://www.federalreservehistory.org/essays/panic_of_1907
Bank of England. "Money creation in the mo²dern economy." Quarterly Bulletin, Q1 2014. https://www.bankofengland.co.uk/quarterly-bulletin/2014/q1/money-creation-in-the-modern-economy
Federal Reserve Bank of San Francisco. "Ho¹w Banks Create Money." https://www.frbsf.org/education/publications/understanding-the-federal-reserve/how-banks-create-money/