Financiele economie

Wat is Financiële economie?

Financiële economie is een vakgebied binnen de economie dat zich richt op de toepassing van economische theorieën en principes op financiële beslissingen. Het onderzoekt hoe financiële variabelen zoals aandelenprijzen, rentetarieven en wisselkoersen met elkaar samenhangen, en hoe deze de allocatie van middelen beïnvloeden over tijd en onder onzekerheid. Financiële economie richt zich primair op twee kerngebieden: de waardering van activa (asset pricing) en de financiën van bedrijven (corporate finance). Het omvat de studie van financiële markten, financiële instrumenten, en de gedragingen van deelnemers op deze markten. Dit vakgebied biedt de theoretische basis voor veel van de praktijk van finance.

Geschiedenis en Oorsprong

De wortels van de financiële economie gaan verder terug dan de formele erkenning als academische discipline, met vroege concepten zoals de contante waarde die al in de 13e eeuw werden ontwikkeld. De moderne financiële economie begon echter pas echt vorm te krijgen in het midden van de 20e eeuw. Een baanbrekende bijdrage kwam van Harry Markowitz, die in 1952 zijn theorie over portfolioselectie publiceerde. Zijn werk, dat de relatie tussen risico, rendement en diversificatie kwantificeerde, legde de basis voor de Moderne Portfoliotheorie (MPT). Voor deze en verwante bijdragen aan de financiële economie ontving Markowitz, samen met Merton Miller en William F. Sharpe, in 1990 de Nobelprijs voor de Economische Wetenschappen. Hun onderzoek heeft de manier waarop beleggers en instellingen hun portfoliomanagement benaderen, radicaal veranderd door de focus te verleggen van individuele activa naar de prestaties van een gehele portefeuille.

Belangri⁷jkste inzichten

• Financiële economie analyseert financiële beslissingen vanuit een economisch perspectief, gericht op rationaliteit en marktefficiëntie.
• Het onderzoekt de waardering van activa en de beslissingen van bedrijven met betrekking tot kapitaalstructuur en investeringen.
• Kernconcepten zijn onder meer de relatie tussen risico en rendement, de efficiënte markthypothese, en de theorie van arbitrage.
• De discipline is essentieel voor het begrijpen van de werking van kapitaalmarkten en de rol van financiële instellingen.
• Het vormt de basis voor diverse praktijken, variërend van vermogensbeheer tot risicobeheer en regulering.

Interpreteren van Financiële economie

Het interpreteren van financiële economie draait om het begrijpen hoe economische theorieën en modellen kunnen worden toegepast om financiële fenomenen te verklaren en te voorspellen. Het gaat niet zozeer om het interpreteren van een enkel cijfer of formule, maar om het kader waarbinnen financiële beslissingen worden geanalyseerd.

In de kern stelt financiële economie dat markten efficiënt zijn en dat activa correct geprijsd worden op basis van alle beschikbare informatie, een concept dat bekend staat als de efficiënte markthypothese. Dit betekent dat het moeilijk is om consequent "outperformance" te realiseren zonder extra risico te nemen. Interpreteren van de financiële economie in de praktijk houdt in dat men begrijpt hoe investeerders beslissingen nemen onder onzekerheid, hoe prijzen worden gevormd, en hoe financiële markten functioneren als mechanismen voor kapitaalallocatie.

Hypothetisch voorbeeld

Stel dat een bedrijf overweegt te investeren in een nieuw, groot project. De directie van het bedrijf wil bepalen of deze investering de aandeelhouderswaarde zal verhogen. Een financieel econoom zou dit probleem benaderen door de verwachte toekomstige kasstromen van het project te schatten en deze te verdisconteren naar hun huidige waarde, rekening houdend met het risico van het project. Dit proces staat bekend als valuatie.

De econoom zou ook kijken naar de optimale kapitaalstructuur van het bedrijf – de mix van eigen vermogen en vreemd vermogen – om de kosten van kapitaal te minimaliseren en zo de netto contante waarde van de investering te maximaliseren. Dit omvat de analyse van de impact van schulden op het rendement en risico voor aandeelhouders, en de afweging tussen de fiscale voordelen van schulden en de toegenomen faillissementsrisico's. Als de berekende netto contante waarde positief is, zou de financiële economie suggereren dat het project de aandeelhouderswaarde verhoogt en de investering winstgevend is.

Praktische toepassingen

Financiële economie vindt brede toepassing in diverse sectoren en op verschillende niveaus:

• Beleggingsbeheer: Financiële economen ontwikkelen en verfijnen modellen voor portfoliomanagement, asset allocatie, en de prijsstelling van derivaten zoals opties en futures. Dit omvat de toepassing van theorieën over risico en rendement om beleggingsstrategieën te optimaliseren.
• Bedrijfsfinanciën: Het vakgebied helpt bedrijven bij strategische beslissingen over investeringen, financiering, dividendbeleid en fusies en overnames, met als doel de ondernemingswaarde te maximaliseren.
• Regulering en beleid: Overheden en toezichthouders, zoals de U.S. Securities and Exchange Commission (SEC), gebruiken financiële economie om regelgeving te ontwerpen die de stabiliteit van de financiële markten waarborgt, beleggers beschermt en kapitaalvorming faciliteert. Ook centrale banken, waaronder de Europes⁵, ⁶e Centrale Bank (ECB), maken gebruik van financiële economische analyses voor het monitoren van de financiële stabiliteit en het beoordelen van risico's in de financiële sector.
• Academisch onderzoek: Het draagt bij³, ⁴ aan de ontwikkeling van nieuwe theorieën en empirische studies die ons begrip van financiële markten en gedragingen verdiepen.

Beperkingen en Kritiek

Hoewel financiële economie een robuust raamwerk biedt voor het analyseren van financiële markten, kent het ook beperkingen en heeft het kritiek gekregen. Een belangrijk punt van kritiek richt zich op de aanname van rationele actoren en efficiënte markten. De wereldwijde financiële crisis van 2008-2009 leidde bijvoorbeeld tot discussies over de mate waarin de efficiënte markthypothese de realiteit van financiële bubbels en irrationeel gedrag kon verklaren.

Kritische stemmen, vaak vanuit de [gedragseconomie]¹, ²(https://diversification.com/term/gedragseconomie), wijzen op psychologische vooroordelen en heuristieken die kunnen leiden tot systematische afwijkingen van rationeel gedrag op de markten. Dergelijke afwijkingen kunnen de prijzen van aandelen en obligaties beïnvloeden en tot inefficiënties leiden die niet gemakkelijk te verklaren zijn binnen traditionele financiële economische modellen. Ondanks deze kritiek blijft het een fundamenteel kader, vaak aangevuld met inzichten uit de gedragswetenschappen om een completer beeld te schetsen.

Financiële economie vs. Bedrijfseconomie

Hoewel beide disciplines de "economie" in hun naam dragen en financiële aspecten bestuderen, verschillen Financiële economie en Bedrijfseconomie significant in hun focus en reikwijdte.

Kortom, financiële economie biedt een breder, theoretisch kader voor het begrijpen van financiële markten en de beslissingen van economische agenten, terwijl bedrijfseconomie zich toespitst op de praktische toepassing van economische principes binnen de grenzen van een individuele onderneming.

Veelgestelde vragen

Wat is het primaire doel van financiële economie?

Het primaire doel van financiële economie is het begrijpen en verklaren van de werking van financiële markten en de beslissingen van economische actoren met betrekking tot het alloceren van middelen over tijd en onder onzekerheid. Het zoekt naar theorieën en modellen die de prijsstelling van financiële activa en de financiële beslissingen van bedrijven en individuen kunnen verklaren.

Hoe draagt financiële economie bij aan beleggen?

Financiële economie biedt beleggers de conceptuele kaders om risico en rendement te analyseren. Het informeert portfoliomanagement strategieën, zoals diversificatie om risico's te beheersen, en helpt bij het begrijpen waarom bepaalde effecten op een bepaalde manier worden geprijsd in de markt.

Welke rol speelt onzekerheid in financiële economie?

Onzekerheid is een fundamenteel element in financiële economie. Het vakgebied erkent dat toekomstige uitkomsten onbekend zijn en ontwikkelt modellen die beslissingen onder onzekerheid meenemen. Dit is cruciaal voor het bepalen van risicopremies en voor de waardering van activa waarvan de toekomstige kasstromen niet gegarandeerd zijn.