Macroprudentieel beleid

Wat Is Macroprudentieel Beleid?

Macroprudentieel beleid is een financieel regelgevingskader dat tot doel heeft de financiële stabiliteit van het financiële systeem als geheel te waarborgen, in plaats van zich uitsluitend te richten op individuele instellingen. Dit beleid, een cruciaal onderdeel van de bredere categorie financiële regelgeving, is ontworpen om de opbouw van systemisch risico te voorkomen en de veerkracht van de financiële sector tegen schokken te vergroten. Het onderscheidt zich van traditioneel microprudentieel toezicht, dat zich richt op de soliditeit van afzonderlijke banken en andere financiële instellingen. Het uiteindelijke doel van macroprudentieel beleid is het handhaven van een stabiele omgeving waarin financiële diensten effectief kunnen worden geleverd aan de reële economie.

Ge⁴¹, ⁴²schiedenis en Oorsprong

De behoefte aan macroprudentieel beleid werd acuut duidelijk na de wereldwijde financiële crisis van 2008. Voorafgaand aan deze crisis richtte de regulering zich voornamelijk op de gezondheid van individuele financiële instellingen (microprudentieel toezicht), maar dit bleek onvoldoende om de opbouw van risico's in het hele systeem te voorkomen. De crisi³⁸, ³⁹, ⁴⁰s toonde aan dat de faillissementen van enkele grote instellingen en de onderlinge verbondenheid van het financiële systeem konden leiden tot een domino-effect, met ernstige gevolgen voor de gehele economie.

Als reac³⁷tie hierop erkenden internationale instanties, zoals de G20, de noodzaak van een systemische benadering. In novemb³⁵, ³⁶er 2008 benadrukte de G20 in de "Verklaring van de top over financiële markten en de wereldeconomie" het belang van macroprudentieel beleid voor het voorkomen van toekomstige crises. Dit leidde³⁴ tot een brede adoptie en uitbreiding van het macroprudentiële instrumentarium door landen wereldwijd. De Europese³², ³³ Centrale Bank (ECB) kreeg in 2013 ook specifieke macroprudentiële taken toebedeeld, wat de verschuiving naar een breder perspectief onderstreept.

Belangri³¹jkste Punten

• Macroprudentieel beleid richt zich op de stabiliteit van het gehele financiële systeem, in tegenstelling tot de focus van microprudentieel toezicht op individuele instellingen.
• Het hoofd³⁰doel is het voorkomen van de opbouw van systemisch risico en het vergroten van de veerkracht van het financiële systeem.
• Beleidsins²⁹trumenten omvatten vaak kapitaalbuffers, liquiditeitsvereisten en maatregelen die de kredietverlening beïnvloeden.
• Het beleid ²⁸is proactief en leunt tegen de kredietcyclus om overmatige risico-opbouw te temperen.
• De brede ac²⁷ceptatie van macroprudentieel beleid is een direct gevolg van de lessen die zijn geleerd uit de wereldwijde financiële crisis van 2008.

Interpretere²⁶n van het Macroprudentieel Beleid

Het interpreteren van macroprudentieel beleid omvat het begrijpen van de context en de doelen van de toegepaste maatregelen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld monetair beleid, dat vaak een duidelijk kwantificeerbaar doel heeft zoals prijsstabiliteit, heeft macroprudentieel beleid als hoofddoel het beperken van systemisch risico. Dit betekent dat²⁵ de effectiviteit niet altijd direct meetbaar is met één enkel cijfer, maar wordt beoordeeld aan de hand van een reeks indicatoren die verband houden met de bronnen van systeemrisico.

Autoriteiten gebr²⁴uiken een breed scala aan indicatoren, zoals de groei van kredietverlening, schuldgraad, en maatstaven voor liquiditeitstekorten. Ze analyseren deze om de mate van financiële instabiliteit te bepalen en kwetsbaarheden te identificeren. Het beleid wordt dy²³namisch aangepast; tijdens perioden van overmatige groei en risico-opbouw, bijvoorbeeld in de kredietcyclus, kunnen maatregelen worden aangescherpt om de veerkracht te vergroten. Wanneer de risico's afnemen, kunnen ze worden versoepeld om de economie te ondersteunen.

Hypothetisch Voorbeeld

Stel dat land X een periode van snelle economische groei en stijgende vastgoedprijzen doormaakt, gevoed door agressieve kredietverlening door banken. De centrale bank van land X, verantwoordelijk voor macroprudentieel beleid, merkt op dat de schuldgraad van huishoudens significant toeneemt en dat de balans van banken steeds meer risicovolle vastgoedleningen bevat. Dit vergroot het risico op een financiële crisis als de vastgoedprijzen zouden dalen of de rente zou stijgen.

Om deze kwetsbaarheid aan te pakken, besluit de centrale bank de tegenwaartse kapitaalbuffer te activeren en te verhogen. Dit betekent dat banken extra kapitaal moeten aanhouden bovenop hun reguliere vereisten. De extra buffer dient als een stootkussen voor potentiële verliezen die voortvloeien uit een correctie op de vastgoedmarkt. Tegelijkertijd kan de centrale bank ook beleidsmaatregelen opleggen die de loan-to-value (LTV) ratio's voor nieuwe hypotheken beperken, waardoor kopers een grotere eigen bijdrage moeten leveren. Deze gecombineerde macroprudentiële maatregelen zijn bedoeld om de excessieve groei van de vastgoedmarkt af te remmen, de financiële sector te versterken en het systemisch risico voor de economie als geheel te verminderen.

Praktische Toepassingen

Macroprudentieel beleid manifesteert zich in diverse instrumenten en maatregelen die gericht zijn op het stabiliseren van het financiële systeem. Een veelgebruikt instrument is de instelling van kapitaalbuffers, zoals de tegenwaartse kapitaalbuffer, die banken verplichten extra kapitaal aan te houden in tijden van overmatige kredietgroei. Dit helpt de veerkracht ²²van de financiële sector te vergroten door een kussen te creëren voor onverwachte verliezen. Daarnaast worden liquiditeitsvereisten ingevoerd, zoals de liquiditeitsdekkingsratio, om ervoor te zorgen dat banken voldoende hoogwaardige activa bezitten om hun kortetermijnverplichtingen na te komen, waardoor het liquiditeitsrisico wordt verminderd.

Een andere praktische toe²¹passing omvat lening-gerelateerde maatregelen. Deze kunnen bijvoorbeeld gericht zijn op het beperken van de schuldgraad van huishoudens of bedrijven door middel van loan-to-value (LTV) of debt-to-income (DTI) ratio's voor hypotheken en andere leningen. Dergelijke maatregelen helpen de opbouw van excessieve schulden te voorkomen, wat een belangrijke bron van systemisch risico kan zijn. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft bijvoorbeeld de bevoegdheid om strengere macroprudentiële maatregelen op te leggen dan nationaal is vastgesteld, indien dit nodig is om risico's voor de financiële stabiliteit aan te pakken.

Beperkingen en Kritiek

²⁰Hoewel macroprudentieel beleid essentieel is geworden voor het waarborgen van de financiële stabiliteit, kent het ook beperkingen en wordt het geconfronteerd met kritiek. Een belangrijke uitdaging is de onzekerheid over de exacte toestand van het financiële systeem en de effectiviteit van de toegepaste instrumenten. Het meten van [systemisch risi¹⁸, ¹⁹co](https://diversification.com/term/systemisch-risico) is complex en kan niet altijd worden gekwantificeerd in een enkel numeriek doel, in tegenstelling tot bijvoorbeeld prijsstabiliteit bij monetair beleid.

Critici wijzen ook op het ris¹⁷ico van "lekken" en "overloop" wanneer macroprudentiële maatregelen worden geïmplementeerd. Dit gebeurt wanneer de beperking¹⁵, ¹⁶en die aan gereguleerde entiteiten (zoals banken) worden opgelegd, ertoe leiden dat de kredietverlening verschuift naar minder gereguleerde sectoren of naar het buitenland. Een ander punt van zorg is de po¹³, ¹⁴litieke haalbaarheid van het nemen van impopulaire macroprudentiële beslissingen, vooral wanneer deze de kredietverlening of de economische groei kunnen afremmen tijdens een hausse. Er is ook discussie over de optim¹²ale coördinatie tussen macroprudentieel beleid, monetair beleid en rentebeleid, aangezien deze beleidsgebieden elkaar kunnen beïnvloeden en soms conflicterende doelen kunnen hebben. De Federal Reserve Bank of San Fran¹⁰, ¹¹cisco heeft bijvoorbeeld de uitdagingen beschreven bij het effectief toepassen van macroprudentieel beleid.

Macroprudentieel Beleid vs. Mic⁹roprudentieel Beleid

Hoewel zowel macroprudentieel beleid als microprudentieel beleid gericht zijn op de stabiliteit van de financiële sector, verschillen hun focus en doelen aanzienlijk.

Microprudentieel beleid zorgt ervoor dat individuele banken voldoende kapitaalbuffers aanhouden om verliezen op te vangen en hun liquiditeitsrisico te beheersen. Het macroprudentieel beleid erkent echter⁸ dat zelfs als elke individuele instelling gezond is, het systeem als geheel kwetsbaar kan zijn door collectief gedrag, onderlinge verbondenheid of gemeenschappelijke blootstellingen. Denk aan een situatie waarin alle banken ⁵, ⁶, ⁷tegelijkertijd veel risicovolle leningen verstrekken, wat op individueel niveau acceptabel lijkt, maar op systeemniveau een bubbel kan creëren. Macroprudentieel beleid vult dus het micro⁴prudentiële toezicht aan door de "grotere plaatje" te bekijken en risico's aan te pakken die door de individuele focus van microprudentieel beleid over het hoofd kunnen worden gezien.

Veelgestelde Vragen

Wat is het pri², ³maire doel van macroprudentieel beleid?

Het primaire doel van macroprudentieel beleid is het handhaven van de financiële stabiliteit van het financiële systeem als geheel en het beperken van systemisch risico. Het beoogt de economie te beschermen tegen verstoringen die voortvloeien uit kwetsbaarheden in de financiële sector.

Welke instrumenten gebruikt macroprudentieel beleid?

Macroprudentieel beleid maakt gebruik van diverse instrumenten. Enkele veelvoorkomende zijn de tegenwaartse kapitaalbuffer (een extra kapitaaleis voor banken in tijden van economische groei), sectorale kapitaalbuffers, en beperkingen op kredietverlening zoals loan-to-value (LTV) of debt-to-income (DTI) ratio's voor hypotheken.

Hoe verschilt macroprudentieel beleid van monetair beleid?

Hoewel zowel macroprudentieel als monetair beleid de economie beïnvloeden, richten ze zich op verschillende doelen. Monetair beleid richt zich primair op prijsstabiliteit en het beheer van de conjunctuur, vaak via rentebeleid. Macroprudentieel beleid richt zich specifiek op de stabiliteit van het financiële systeem, het voorkomen van systemisch risico en het beperken van de opbouw van financiële kwetsbaarheden. Beide kunnen echter invloed op elkaar hebben en kunnen elkaar aanvullen.¹